Sermones fanóto Am b ro fio 4 - S q
>. S e i dicic aiiquis r Gloriofius geftavit qüadtiga igiiea > A virginis ; tamén fiçüt Mariam fa fp ic im u s quoi Vir'g&’pè
ita Elizabeth micamur, quod anicula procréa-
«quam terrena. Nec hoc plane define fandtis.yiris-; nam fi- I»
■cut Eliam ignea quadriga portabac, ita & martyres fides
ignea jam' ferèbat. Ferebat, inquam /illos Chriftus , qui
'lumen eft , qui ignis eft., de quo feriptum eft : Domims
xoftcr ignis çpnfumens eft.
j. Ergo cùm beatos ,d e quibus loquimutperfe.quutor
yerit.
5. Quod quidera fa ¿tum mÿfteriurti aliqttod arbitrór •
eöntinere , ut ..Johannes qui veteris Teftamenti ‘figuram
gerebat, feriis muliérculx frigido jam fanguirte naiceretur :
Dominus autem qui re,gni cä eftis Evangelium prädicaret,
ferventis juvenculæ flore progredéretur. Mariä enim con-
feia virginitatis:, miratur foetum vifeeribus involutùm: Elizabeth
^urgeret, vehiculum conlcenderunt. "Qua caulk ? ut fuge-
•rent? Ablit. Non ut fugerent ; fed ut ad martyrium citius
'pervenirent : non ut latitarent,fed ut chriftianos ie cunétis
tranfeuncibus manifeftius approbarent. Geterum occultius
inter plures in civitate latere potuerant , -tutius per diver-
Ya finguli fuefe præiîdium coiiimendare. At vero ubi quis g
congregatione habita, ftratis vehiculis, apparatu difpofuo Archangelus utriufque nativitatis officium Tepræfentat ?
¡per aggerem publicum egreditur .j illic non .fuga dicenda Zachariam folarur incredulum, confidentera Mariam copererit,
au rem confcia feneélucis , erubefeit 1 partu uterum
prægrayatum ; dicit enim evangelifta : Occult ab at f i men- •
fibus quinque.
6. Illud aatem quam mirandum , quod idem Gabriel
e f t , fed profeftus eft. Sanfti enim viri hoc faòto velut in
triumphali curru potici conteftabantur * dicentes : Ecce per-
fecuror , ecce-proficiicimur, ecce pra:cedimus-; quid refidesì
«quid moraris ? Subfequere noftra veftigia -, nolumus enim
videri inviti dudti ad poenam, qui precedere nos profite-
-mur ad gloria m.
S E R Ivi O X .
ì n natali fan&is Johannis Baptifte I.
•Comparationes in hoc fcrmone 'inter Chriftiac pracurfiris ejus
natalem inftituta, in nonnullis Auguftini fermonibus re-
periuntur, ùnde illas in hnne transferre potuti auBor.
■Quamvis viro idem ab Ambrofii ftylo non tam diferepat,
qttam.plures aliorum ; fatis tarnen in co diferiminis obfir-
vare nobis videmur ,ut ipfitmfanBo Antifti abjudtcemus.
i | N fan£ti äc beatiltimi.Jóhannis Baptifta: làudibus ,
Acujus nàtalem hodie celebramus, quid potiilimum pras-
dìcemVnefcio : ùtrum quod mirabiliter natus f it , an quod
miràbilius tic occifus ? Natus enim eft in prophétia , in ve-
iitate pereratus eft :nafcendoannuntiavic Salvätoris adVen- j-j
tum , moriendo condemnavit Herodis inceftum. Vir enim
fanétus Se juftus, & qui prater communem b hominum na-
tivitatem ex rèpromiflìone generatus fuerat, hoc de Deo
meröit,né-communi-cum ceteris de fatculo morte difeede-
ret : fed corpus quod, Domino donante, fufeeperat, Dominum
confitendo deponerét.
i . Ergo Johannes per omnia voluritafém Dei fecit ; quia
"propter opus Domini & natus eft & defùnétùs. Nam ut
nativkatis ejus 'ièriem breviter repetamus, cum eflènt pa-
•ter.ejus Zacharias & mater éjus Elizabeth sètàtis feneétute
defefli, & nulla filiorum prole gauderent ; procreando etiam
hortatur. llle quia dubitavi! , vocem perdidic hxc quia
ftatim credidit, Verbum falutare concepit.
7 . Hoc etiam in laudibus Johannis minime tacendum
•videtur, quod nondum natus jam prophetat, & adhuc in
materni uteri finibus conftitutus , advéntum Ghrifti, quia
voce non poterat, gaqdiis confitetur. Dicit enimElizabeth
•ad fantìam Mariam : Simul ut faBa efi vox falut'ationis tua .
in auribus meis. exfultavit in gaudio infans in utero meo \
■éxfultat enim .Johannes antequam nafeatur , & priufquarti
q mundi oculis habitum recognoicat ,-jam fpiritù mundi Dominum
recognofcit. -In quo arbitror propheticam convenire
fententiam , qus dicit : Priufquam te -formarem in utero,
novi te ; & priufquam exires de vulva ,fan5lificdvi ‘te. Undé
mirari non debemus quod ab Herode 8 in-carcere claufus-,
Chriftum iemper iuis difeipulis intimavit j cùm etiam clau-
■fus in-utero eumdem Dominum geftibus prsdicarit.
S E R M O L ì .
D e prerogativa e ju fd èm S. Johannis Baptift^.
■Ejufdem auBoris httne fermonem ejfe » cujtts & fetperiorem cuih
ex ftylo conjici poteft, tum etiam ex eo quod eidem pro*
xime fitbjicitur in vet. edit, ac teff. Illud porro quod a
num. 5. ufque ad finem de Johannis magnitudine dicitUr ,
ex Ambrofio in Lucam lib. 1. num. n o . imitari ac proprio
ingenio pertraBare potuit fermonis auBor : ex io autem
hoc ipfitm mutuari > qui firmonem 1^7. Append. Augufi.
■ubi hoc fragmentum integrum exflat, confarcinavit ; no/t
enim uterque ab eadem manu profeBus videtur > & minus
■hic nofier refert ccntonem , quam fupradiBus.
1. O An&i Johannis Baptifta; natalem hodie profeqüütu-
O r u s tacere vellem , & laborem atque imperkiam
illis liberos tempus florentiflimum praeteriiffet , ita ut de _ meäm filentio coercere rfed ipia vis nominis ejus minime
Yufcipienda jam lobole ipfa etiam eos vota deficerent, fu- me filere permittit j nam nuncüpatio vocabuli ipfius, pecbita
per Angelum repromiffione donantur, & naici Johan- toris noftri urget fecreta , filentii noftri xefolvit arcana, &
"nem Gabriel fan&us annuntiat dicens : Ne timeas, Zacha- quod dilfimulatione reticecur, admiratione compellitur. Si
r ia , ecce ex audita eft deprecatio ttta, & uxor tua Elisabeth enim pater Zacharias cum eum nominavit, vocem recepit;
concipiet & pafiet filium. quanto magis cum laudamus illum , eloquium promere-
Exaudita e f t , inqük, Oratio tua , unde intelligimus mur ? Sc « illius os cüm in feculo naiceretur aperuit';
quod Johannem Zachariæ juftitia magis orando genueric,
quam Elizabeth fenedtus c procreando íuíceperit. Hinc ,
inquam, intelligimus quod Johannem obfecratio crea verit,
nön voluptas. Cüm enim materni uteri vifeera ætatis fe-
nedute frigefeerent, & fefla jam corporis membra feeeunquänto
magis cum pro Chrifto patitur, ora noftra fee*
cundat ?
■1. Cüm enim Zacharias pater ejus propter inctedulita«
tem nativitatis illius ab Angelo Gabriele lilentii eilet ta-
citurnitate multatus, & jam diu mutus verbotum difpenditatis
gratiam perdidiifent, contra impoffibilitatem cor- p dio mentis iècreta velaret, fubito nato Johanne filio,cùm
apud-proximos eiTet contendo quo nomine vocaretur ,
offeruntur patri tabula ; ut vocabulum ejus pro fuo arbitrio
ipfe deferiberet, & quod ièrmone non poterat, litte*,
ris loqueretur : tune mirum in modum acceptis pugillari-
bus, ut ftylum figeret, linguam refolvit, ac litteras ièrmone
prxvenit, & Johannem non teftatus e f t ,fe d lo* .
auutus. ■
3. Videteigitur iandi Baptifta mexitum, vocem patri
ports , contra fterilitatem viieerum , Zacharix precibus
Llizabeth uterus intumeicit, & concepit Johannem non
'natura;‘fed gratia, à Unde neceile erat fan dum nafei fi-
lium , qui non tam c'omplexibus, quam orationibus gig—
neretur.
4 . Minus autem mirari debemus quod tantam Johannes
gratiam in nafcendo meruerit ; debuit enim pracurior &
prsvius Chrifti aliquid fimile habere nativirati domini
Salvatoris. Si quidem Dominus de Virgine gignitur, Johan- reddidit, facerdoti eloquentiam reparavit. Videte, inquam»
nes de fterili procreatur: e ille de adolefcentula immacula- meritum : os quod Angelus alligaverat,Johannes abiolvit:
ta depromitur, hic de vecula jam feila generatur. Habet quod Gabriel obftruxerat, parvulus, referavit; quamquam
ergo & hujus nativiras aliquid gloria atque miraculi. & ipfe fit Angelus, ficut icriptum eft de e o : Ecce mitto
Quam vis enim vilior partus mulieris videatut eile,quam Angelum meum ante faciem tuarn. Reipicite igitur Johan«
a. Codex Gall, dicentes : Ecce prxecdimus; cjuid rcfide i t
b. Codex Germ, omnium r.ntivitatcm ex pnmijfione,
c. Omncs edit, cum mil', duobu/ , procurando fufceperit : meli
ricreando fufceperit.
d. y »de nectjjc erat. . . . gìgn et et v.r. deeft,
«. Ver» edit, il lede adolef emula tifie dt /■
na f. Germ.
fc ff * gtncratnr : Rom, Si cod-
Lugd. acTheod. uc in contexcu, nifi quod ilia exhibec, immaculate promitut.
fie ite. mil', vero Germ, à Theod. eo rantum diiiidcc, quod pro adolefcentula
prxfert virgine.
f. Edit, partum utero.pragravato :melius mfl. partu uterim pragravatum,
g- It* raff, ac edit, omijci \ miffus in carctrm, (laufus Sec.
haóteniìs adfcripti.
ftem, Quanta vis lit ejus Vòcabùli, cujus niiricupatio reddidit
muto vocem, patri pietatem, populo facerdotem. Prius
enim erat tacens lingua , fterilis filio , privatus officio :
at ubi Johannes nafcitur , fit repente pater , propheta , vel
poneifex ; loquela ufum recipit, prolem affeófcio fufcipit,
<aoerdotem fiin&io recognoicit.
4. Cùm ergo tanta vis fit ejus vocabuli, dicfturi de eo ^
ètfi tacere volumus, filere non poflumus ; ipfè enim Johannes
vox clamantis dickur. Quis ig itu r ,qui vocem laudec,
& taceat ? clamorem admiretur , & mutus fit ? Ait enim
¡píe de le : Ego fum vox clamantis in defir to. Videte
quid dixerit ; non ehim ait tantum : Ego lum vox ; led &
clamanti^ vox : feilieet ut ad fidem confequendam vox au-
res penetret, clamor corda concutiat : vox regnum pradi-
c e t, clamor judicium comminetur.
y. Magnu's igitur Johannes, cujus magnitudini etiam
Salvator teftimoniunl perhibet, dicens : Inter natds mulic-
rum major non eft Johanne Baptifta. Pracellit cun£tis,
eminet univerfis , antecedit prophetas, fupergreditur pa-
triarchas ; & qüifquis de muliere nafcitur, inferior eft
Johanne.
6, Sed debemus diligenter inquiriré, cur ita Dominus
dixetit, hoc eft : Inter natos mulièrum, & non potius dixerit
1 iplius criminatiòne conftringere. Quàmvis enim malum
fa ¿tum fi in verbo produca'tur , excufationem forrallè ré-
c ip it , nifi confcientià revocetur , non poteft excufari.
c Conlcientia enim reum fùùm lèmper tacita fine contra-
di'Aione cónvincit Se judicat.
3. Hodieque ergo Johannes clamat & dicit : Parate viàrie
Domini, reBas facite fimitas ejus. Parare ergo jubemut
viim Domini, feilieet: non a'ggerem itineris , léd fidei pu-
ritatem » Dòniinù's ènim terrenam lèmitam carpir , fed per
féereta mentis rncedit. Si quid igitur in ba'c via fuerit mò-
ribus äfperum , crudelitace durùm, convetfatione pollutum^
jubemur mundare, e x iqu are, compónere; ut fuperveniens
; Dominus non offendat in nobis , lèd magis rèpériat via ni
caftitate puram , proclivem fide -, eleemofynis eminentem.
Quod autem tali itinere incedere foleat Dominus, Propheta
: Inter filios virorlim non eft major Johanne, cùmuti-^
que mulieres natos fine viris habere non pofllnr. Hoc autem
dixir, quia numerofior eft proles mulierum » quam vi-
rorum ; eft enim mulieris filius, qui viri filius non eft. De-
nique lànéfca Maria genuit filium , qui parrem hominem
non haberet ; Dominus enim eft mulieris filius, & viri filius
non eft, ficut dicit Apoftolus: a faBum de muliere,
faBum fub Lege ; ut qui matrem in terris habet, Patrem
haberet in calis. Ergo in laudem Johannis fcecundioris
lèxus generatio ponitur, ut nullius ab eo nativitas leparetiir.
7 . Dicit forte aliquis i Si inter natos mulierum major
eft Johannes, numquid etiam major eft Salvatore ? Abfit j
Johannes enim natus mulieris , Chriftus autem virginis}
natus eft ». ille corruptibilis uteri finibus effufus eft , ifte im-
polluta vulva flore progenitus. Ideo autem cum Johannis
hativitate Domini generatio deputatUr,£>ne Dominus extra
veritatem videretur elle conditionis humana.
S E R M O L I r.
D e vita ejufdem fàtì&i Johannis Baptifta: Ì i I.
Hic firmo tametft à Gratiano & Ivone fub nomine Ambrvfii
estatus fuerit, nihil tarnen pra fe fert Ambrofii : fed nec
quidquam afßnitatis habet cum Jùperioribus , quemadm»-
dum ex ejus exordio , nec non ex eo quod longifjìme ab illis
in Gall. cod. disjungatur, patet. Quin etiam f t quis adten-
tius illum difeufferit » eumdem comperiti laciniis confiare
hinc inde fumtis ; quandoquidem quod eo legitur de Jangui- •
ne Abel clamante, infra in fermone 59. reperi tur, & quod
htc de concubinìs , monachis tlericifquc dijputatur, petit um
videtur ex fermonibus Ca furiant s v} ì , & 193. Appendi
Auguft. aliifque nonnullis.
t. T \ Iximus fuperiori Dominica ,ci\m filentii noftri Vé-
uL J niam petetemus , quod pro làlute communi, lacer-
dotibus etiam tacentibus, do&tina evangelica non taceat,
& quod lìlentium eorum fuppleret divina lèntentia ; fem-
per enim divina fcriptura locjuitut & damat 4 ficut icriptuni
eft de Johanne ¡ Ego fum vox clamantis in deferto. Ñon
enim tantum in ilio tempore clamavit Johannes , quo pha-
rifais annuntians dominum Sàlvàtorem, dixit : Parate viam
Domini^ reBas faci te fimitàs ejus ; lèd & hodie damat in
hobis , & vócis fuá , tonitrüo defèrta nöftrorum conciitit
pèccatórurti. Ac licet landra martyrii morte dormierit, vox
tarnen ejus vivit ; dicit enim Se nobis hodie : Parate viam
Domini , reBas facite femiras ejus ; iemper enim ieriptura
divina clamat & loquitur.
i . Unde Se ad Cain dicit DeùS : Fox fañguinis ftatris tut
clamar ad me. Nulla utique fanguinis vox e f t , fed clamare
dicitur lànguis , qui innocens efFufùs eft , non tam voce
qùam causa ; Se interpellare Dominum non prolècutioné
éloquii, lèd indignatione commilfi ; ac teatum fuum non
tam veeborum accufare fermonibus , quam confcientiaè
delcribit, dicehs : Iter facite t i , qui àdfeendit fiiper occa-
fum, Dominus nomen eft ei.
4 . Sed videamus, ipfe Johannes qùi parare viam Domino
jubet, quam ipfe viam paraverit Salvatori. Per Omnia pialle
, adveniente Chrifto , tratni'tèni v ia fuà compofuit &
direxit. Nam fuit utique jejunus -, humilis, parcus & virgo ;
omnes enim has virtutes ejus Evangéli ita deferibens ait :
Ipfe autem Johannes veftitum habebat de pili s camel or um, &
z.onk pel lieta circa lumbos ejus. Efca autem ejus erartt locufte,
& mel filveftre. Qu a igitur d major humilitas in propheta ;
quam contemtis mollibiis indumentis , pilorum afperitate
veftiri ? Qu a devotior fides , quam pracin’ftum zòna para,
tum effe Iemper ad omne lèrvitutis obfequium ? Qua; pra-
clarior abftinentia, quam Ìpretis v ita hujus deliciis ; Uri-
dulis vefei locuftis ac melle filveftri ?
5. Qu a omnia hàc quòniam prophetö üfiii èraht , arbitror
in his ipfis prophetiam fuiilè. Nam utique cum pra-
nuntius Chrilti veftimentum habebat camelórum afperitate
contextum, quid aliud lignificar , nifi quod ipfe Chriftus
adveniens iifurus eflèt indumentum hutbani corporis, quoa
j erat peccatorum afperitate denlatum : Se quod velut immun-
dilfima b eftia, hoc eft , gentilis populi circumdatus exù-
Viis , deformitatem ejus ipfe geftaret ? Zona vero pelliceà
quid aliud demonftrat, nifi hanc fragilem cartìem noltram,
qua ante adventum Chrifti. dominabatur ad vitia , poli:
adventùm ejus reftriétam elfe ad vittutem ; ut qua ante
iuxuriando dilatabatur in pinguedinem, nunc abftinendo
adtenüaretur in pellem ?
6. Exitum vero ejus qiiäm beatum Iegimus, feilieet quod
plàltria regis filia e poft illàm niimicam vóluptatem caput
ejus perierit ? Quid mirum fi pfaltria occidit prophetam ?
Scimus quia luxuria femper eft inimica juftitia, & iniqui-
tas fine ceflàtione perfequituc veritatem. In quo fa<fto
grande myfterium continetur; nam titique ipfa pfaltria Sy-
nagoga eft comparanda , qua Chtiftum , ‘dum lùxutiatur ;
. occidit. Quod autem ifta plaltria Synagoga f i t , dicit Domi*
1 nus ad J udaos : Cantavimus vobis, & n'on faltaftis.
7 . Cu t autem à Johannis corpore caput ablatum fit; ma-
nìfefta res eft. Johannes, ficut Scripturis adftruitur, typum
Legis gerebat : de Domino autem legimüs, quia viti caput
Chriftus eft. Ergo cum à Johannis corpore caput ejus au-
fertur , Chriftus quòdammoao à ju d à is Legis cultòribus
feparatur. Remanfit enim illis fine Salvatore Lex exanimis
Se truncata • nam ex eo utique Judai divina non iàpiunt ;
ex quo fine capite elfe cceperunt.
8. Iter igitur facit Domino ; qui inter ceteras continenti*
virtutes matrimonii limitem non exeedit, nec conjugii prx.
icriptum terminum adulterina permixtiòiie cortimaculati
Sunt enim nonnulli qui cum legibùs uxores duxerint, contra
divinitatis legem libi fociant concubinàs , non intelligentes
qllod contrahendo matrimonia , pròpriis fe vinculis
conftrinxecünt ; qui enim legibus duxit uxorem , profitetur
le contra legem rton eflè fa ¿tur um. Reum ergo ipfe .fe fta-
tu it , qui adhibend’o libi adulteram , jus pollicitationis ex-
cedit.
9i Sed aicit aliqüis : Uxoténi non habeo , Se idèo mihi
ancillulam fociavi. Audi quid dicat Scriptura ad Abraham':
Ejice ancillam, dr filium ejus ; non enim hires erit filius anelila
cùmfilio libera. Si igitur aneilke filius heres non e f t,
èrgo nec filius eft. Cut ergo quxricur tale fconjugium , de
quo fufceptùs filius nec fuceeiìionis pòlfit heres effe ; nec
Mictc/e. iy ,
Mktth. ri. l j ,
t. Cor. n. jl
e. dì-
cat aliquii.
a. Codex Theod. de muliere. * . 4, Vet. edit, major cnufa hutnilitatis : Rom. X codex Ludg. major hu.
h. Idem codex, nt Dominus extra nafurann ;J militas.
«. Omnet edit. Confcientia enim reatum fm n : codex Lugd.. . . rtstm fmm. ,j j c. Codex Lugd. poft ilhm immictm volupntem