M O N I T U M .
SEquens cxorcißnus è Patiamo codice annorum 600. in quo Ambrofium auttorem proferì, exfcriptus fuit. Quamvis
autem in Romano Rituali idem habeatur , quia tamen illic dijfecatus efl in variai partes , ac locis etiam nonnullis aut
additi* aut immutata diverfus, eum ad manufcripti fidem hic exhibere, maxime ob /cripti brevitatem, non fumm gravati.
E X O R C I S M U S .
llatth. 8. tj-
OMnipotens Domine, Verbum Dei Patris, Chrifte Jefu > Deus Se
Dominus univcrlx creatura:, qui fanflis apoftolis tuis poteftatem
A pater meus diabolo & angelis ejus. Tibi eriim impie & angelis tui*
vermis, qui numquam moritur : tibi & angelis tuis inextinguibile
prxparatur incendium; quia tu e s , maledifte, homicidii princeps, tu
auclor in cx ft i, tu facrilegorum caput, tu artium peifimaram magifter»
tu hxrcticorum do£lor , tu totìus obfeoenitatis inventor. Exi ergo
impie, exi exfcelerate, exi cum omni fallacia tua ; quìa hominem tem-
plum fuum voluit clic Deus. Sed quid diutìus moraris ? Da honorem
Deo Patri omnipotcnti, cui omne Aedi tur genu : da locum Chrillo
Jefu, qui pro homine fuum fanguinem fudit : da locum Spirimi fan&o»'
qui te per beatum apollolum fuum Petrum manifeflav.it in Simone ,
qui fallaciam tuam in Anania Se Saphira condannavi! ,qui te in Herode
rege nonorem Deo non dante pereuifit, qui te in pclfimo mago per
apollolum fuum Paulum cacitatis caligine perfudit, & per eumdem
de pithonifla verbo imperàns'exirc prxcepit. Difcedc ergo nun c,dif-
B cede fcdu&or ; tibi enìm eremùs fedes e l i , tibi habitatio ferpens eli.
dedifti calcandi fupra ferpentes & feorpiones : qui inter cetera mira-
bilium tuorum przeepta dignatus eli dicèrc : Dentones (fugate -, cujus
▼irtute vi ¿tus tamquam -fulgur de cario fatanas cecidit : tuum homen
cum timore & tremore fupplex prccor > ut indigniflimo mihi, data venia
omnium deliftorum, confidentiam > & pofubilitatem donare dig-
netur ; ut hunc crudelem draconcm bracini tui munitus potcntià , H-
dolitcr & fecurus aggrediar. Adjuro te ergo , omnis immimdiffimc
fpiritus, omne phantafma, omnis incurfio fathanx ,in virtute nominis
Ch rifti, qui polì lavacrum Jordanìs in defertum dudtus e il» & in tuis
te fedibus vicit ; ut quem illc de limo terra: ad honorem gloria: fu a:
formavit, tu definas impugnare» & in homine miferabili non huma-
nam fragiliratem, fed omnipotenris Dei imaginem contremifcas. Cede
ergo Deo,qui te in humilìatofamulo (ho Job in fervituccm redegitreede
Beo,qui te& militiam tuam in Pharaone, Se in cjusexercitu per Moyfen
fervum fuum deftierfit tnabyffum : cede Deo , qui te per Danielem pue-
lum fuum in Beel perdidit, & in dracone proftravit: cede Deo qui te
per fideliifimum fuum David de Saulc rege fpiritalibus canticis pulfum
fogavit : cede Deo, qui te in Juda traditore damnavit. Ille cnina tenunc
divinis verberibus a g it , in cujus confpeitu cum tuis legionibus rrémens
clamabas : §¡uid nobis & tibi, /sfu f ili D avidi venifli ante tempus tor-
quere nos. Ule te flammis perpetuis urger, qui in fine ttmporum dic-
turus e il impiis : Ite maledilli in ignem ttcrnum , quem preparavit
Humiliare > prollernere : non efl jam diffèrendi tempus. Ecce enim
dominator Dominus proximat, cito ignis ante iplum ardebit, & inflafu-
mabit in cìrcuitu inimicos fuos. Si enim hominem fallir;, Dominum
non potes irridere. Ille te e jic it , cujus oculis nihil occultum eft : ille
te exp ellit, cujus virtuti univerfa fubjeéla funt : ille te excludit »
qui tibi Se angelis tuis xternam prxparavit gehennam, de cujus tore
exiet gladius bis acutus, qui vencurus efl in Spiritu fando judicare
fxculum per iguem, amen.
F I N I S .
E L E N C H U S
C O D I C U M OMN I UM AD QUOS C O M M EN T A T I O N ES IN A P P E N D I C E
Ambrofiana comprehend caftigata: funt.
V I T A S A N C T I A M B R O S I ! A P A U L I N O
s c x i P T A e m » c u l a i a i s t a d m s s,
BEccenfem unum annorum 600.
Germanenfes tres , duos ann. 6 0 0 . tertium y o o .
Colbertinos duos > alterum ann. 60 0 . alterum jo o .
ifcancnfcm unum annorum circiter 500.
Michaelinum unum ejufdem xtatis.
C O M M E N T A R I A I N X I I I . E P I S T O L A S B. P A Ù L l
R E C O G N I T A SU NT A D MSS.
Corbeicnfcm unum annorum amplius 8 00.
Vindocinenfem unum annorum 700.
Prateilenfem unùm annorum 7 0 0 .
Lauduncnfem unum etiam annorum circiter 7 0 0 .
Remigianum unum fimiliter aunorum 70 0 .
’Carnutenfem unum , ejufdem xtatis.
Colbertinos duos »alterum £00. alterum 4 0 0 .
Regium unum annorum' circiter j o o . v
Vallis * lucenti; unum annorum jo o .
Prxterea epiftola ad Romanos rcccnfita efl ad Floriacenfem unum
anD, •joo. Se Michaelinum unum ann. 600.
D u x vero ad Corinthios ad Remigianum unum annorum 800.
L I B E R D E T R I N I T A T E
C O L L A T U S >UIT CUM MSS.
Regio uno annorum 6 00. & Vaticano uno jo o .
L I B E L L U S D E F I D E O R T H O D O X A
C O R R E C T U S l U t T A D MSS.
Tellerianum unum annorum circiter 600. & Lxtienfem ejufdem aut
fupparis xtatis.
Icem ad editionem Vigilianam P. Chiflctii.
L I B E R D E D I G N I T A T E S A C E R D O T A L I
P u - R G A T U S P U IT AD MS S .
■Gemeticenfem unum aunorum 600.
Michaelinum unum ejufdem xtatis:
Baluzianum unum non minoris antiquitatis.
Souchetianum unum annorum. circiter jo o .
Germanenfem unum annorum jo o .
Alnetinum unum annorum jo o .
Sandi Gatiani apud T urones unum x v i non inferiori»,
C»1j :u m unum annorum 4 0 0 .
S E R M O N E S
Z M S N D A T I s ù n t a d MSS*
Lugdunenfem unum optimx no tx quemadmodum eruditiffimUS Ba-
luzius, qui eumdem cum editis coptulit, teilificatui.
Corbcienfes fex annorum 70 0 . 600. & 500.
Floriacenfem unum annorum 1000.
Benignianum unum autiqux manus.
Michaelinum unum a n n o r u m 00.
Theodoricenfes duos » alterum ann. 600. alterum 400.
Regium unum annorum jo o .
Vallis-clarx unum annorum jo o ,
Tellerianum unum annorum j o o .
Remigianum unum annorum 400.
Obfervandum porro efl non flngulos Sermones ad cunUos hot eodices
txaStos effe ,/ed tantum flngulos ad aliquos ; cum nullus horum ma-
nuferiptorum, exceptis Lugdunenfi, Valis-elare ac Theodoricenfi, omnes
Hut prope omnes illos fermones contineat.
E P I S T O L A I V . R E C O G N I T A S u N T . !
Prima ad manuferiptum unum illuflr. D . Abb. de Noailles ann. £00 •
Sccunda ad duos Longipontinos annorum jo o .
Tenia ad Regium unum annorum 400.
Quarta ad alium Regium aunorum zo o».
P R E C A T I O . S E C U N D A A N T E M I S S A M
emendata e fl ad manuferiptum Carnutenfem unum ann.circir?r 600.
C O M M É N T A R I A I N A P O C A L Y P S I N
C A S T I G A T A SU N T A D MSS.
Regium unum annorum £00»
Sagienfcm unum annorum etiam £ o o .
Gemeticenfem, unum non multo infcrioris antiquitatis.
Germanenfem unum annorum circiter 4O0.
E t Exagmentum codicis S. Audoeni ann. jo o .
L I B E R D E P O E N I T E N T I A
C O L L A T U S FU IT CUM MSS.
Remigiano uno annorum 800.
Sorbonico uno annorum circiter 400.
L I B E L L U S DE C O N C O R D IA M A T T HyfEI E T LU CiE
cmendatus e fl ad manuferiptum unum Vidorinum
annorum circiter 400.
I N D E X
I N D E X IN A P P E N D I C E M.
A A r o n , id c f t , Chriflus ; virga Aaron caro
Chrifti cft. ' i l . f
A t e 1 .Chriftum fignificavit. j x i . a
A b A R i m in deferto eli trans Arnon. 19 . c
A b r a h am nihil quxfivit percircumcilìoncm.47. f,
Credidit quod mundo imponìbile videtur. j i . a ,
£9. feq. Secundum cameni Judxorum pater c f t ,
'fecundum fidem vero omnium credentium. 49. e,
j o . c, Crcdcnres filii funt Abrahx. 4 1 . d , z i9 .d ,
Et illc forma efl omnium credentium. ibidem.
Donum quod illi promilTum cft , filiis ejus in
Chrifto folutum e f l , quamvis illud & ipfc coufc-
quiitusfit. z z i* c Abraham Chriftum fecundùm
divinitatem , Ifaac autem hominem defignat.
£ t z . e
■Abfcntes folent contcmni. j i 8. e
A b s t in e n t i Ai Se fobrietatis arma fumcnda (unt
adverfus fpiritalianequitix. z j o . c Ventcrabfti-
nencia contradus humanos in altum elcvat fen-
fus. 49 j . d Nullum tam grave delidum efl, quod
non purgetur abftinentia, elcemofynis extingua-
tur. 5 9 1. c Qui ab illicitis fe abftinet, habet lau*
'dem : qui vero à licitis temperai, Se laudcni ha*
bet & prxmium. 173- d Gloria eft à licitis abfti-
<¿1616, 1113X11116 ad aliorum falutcm. z o o . a Jeju*
nare Se abftmerc à cibis non multum prodeft , nifi
addacur pietas. 1 9 7 . d Non de efea placet quis,
«u t difplicet Deo. 10 z . e i o j . b Sutìt quidam
qui quatta feria carnem non edendam ftatucrunt,
funt qui fabbacis, fuut iterum qui à pafcha ufquc
ad peiitecoften edant. i o i . c . V. /ejunium.
A c h a b regis poenitentia ploponìcur in exemplum.
Sn-à&feq.
Per Àccidcntiain. 14 £. c
A c t u s boni arma Iucis funt. 100 . c Tunc pro-
fedus adeft, fi quod agendiim e f t , cum Dei volun»
tate agatur. 19- d Multum obeft feire veri ratio-
n em , & minime fadis illam perfequentibus affir-
mare. x j x . a Pro adibus noftris Dominus nobis
óbdormir aut vigilar. 4 4 1 . a. V- Opera.
A d JR peccatimi non longe eft ab idololatfia. j j . e
S i homo in co quod fadus e f t , perduraffet, non
effet poteftas inimico ad carnem ejus accedere ,
& an im x contraria fùfurrare. £9-d Adam pecca-
tura fuum ad futurx ex fe ftirpis originein propagavi!.
4 3 7 .d Nifi Adam corporalitcr cccidiflèt,
Chriftus nos in ipfa vita non fpiritajiter fufcitarc
débuiffet. 4 jo . c Adam Chriftum figuravit. j z o . f
In q u o ? j4 . e J 7- b Primi & fecundi hominis
#i:omparatio. 449- f V. Peccatum originale.
Adoptionis noftrx fignaculum eft Spiritus (àndus.
■fii 8 1 . f
Adventus Domini tempus non fine caufa celebratur.
391. b Sermones co tempore ad populUm habiti
funt. ibidem. Q u x pictatis opera tumagenda.»
ibidem, c A b uxoribus abftinendum. ìbidem.
Adverfiras atque profpcricas immodcraca femper pe-
riculofa fuit in ìniciis- £. a 'U t tributario poffit
tolerari, precibus infiftendum eft. 9 £ .e Ut ipfa
exitia tqlerarc poflìmus, Chriftus fuggerit vires.
7 4 . e Q u is homo non timeat anguftias? 188. c
Ciir Deus feryos fuos ab iniquis humiliari per-
mittat? 30J. e V. Tribulatio.
'Adfentire e f t , fi cùm poffit reprehendere, taceat; aut
àudiens, aduletur. j£ . a
Adulteros puuiunt leges Ron janx, non fornicatores.
z i 4 . !
jEcypTUS perfequens» live tribulans, atque coar-
caus iuterpretatux. 333. c. iEgyptii quomodo e x -
tinguantur ? 4 - b V .Apis.
jEqualitàs mater juftitix. 3. a
A c n e t i s martyriurii deferìbitur, Se laudibus exor-
nacur. 45 J .b . & f i q . 4 7 9 - & f lq - Virginibus in
exemplum proponitur. ibidem. Parentibus ad fe-
pulcrum ejus otantibus apparet. 483. c Miracula
ad idem fepuÌcrum fada. ibidem, d. & f eq-
V . Conftantia.
A g r i c o l a . V.Vìtalis.
A l a n i multa loca depopulati funt. . j£+ . d
Alleluia laudate Dominum fonat. j£8 . c ‘
A m a z o n e s totani Afiain fubjecerunt. Z7 j . b Viros
ita rabidos cffcccrunt, ut carne huniana vcfccn-
da imbucrentur. Ibidem•
Am b ro s iu s . V. Patres.
Amen, hoc cft,verum. 80. a 13 7 .c Sive fid c liter.jn.a
A m a n t i s plus incicatur caritas, fi eum cujus fenfit
beneficia, prohibcatur amare. 78. a T o ta mente
operami, qui ex amore aliquid Jàcit. 173, cN o n
Appendix T u n , 1 1 .
poterit minime diligere amicos, qui prodeft ini—
micis. 55. f Ubi contenti© & difienfio , amor
non eft. 169. c V. Caritas.
A n g e l o r u m lingua. 1 J4. c. A n g e li, qui pieni
funt caritate , ignis appellantur. 3} j. a Prin*-
cipes mali & Poceltates cum fiat adhuc i pii in
firmamento, converfarione tamen in terris funt.
z 60. f
A n i m a quamvis idem fit a c mens ; tamen propter
aliud anima dicitur, Se propter aliud mens.
£ 1 1 . a Refutantur hxretici qui animam hominis
portionem Dei effevolunt ,a u t ante corpus ejus
fada in. 33 j . e feq. Et qui adferunt ani mas
quafdam natura fua elle m a la s ,q u x ad bonum
cogi non polfinc. 309. c Quomodo fandi odio
habeant animas fuas? J48. e Animx proficient is
gradus.i 3. a Ipfa cft qux aut fandificat aut polluic
corpus. 137 ■ d Perfeda ejus fanitàs e f t , qua non
poteft peccare, quod non nifi in refurredione fuc-
cedit. 8 a Dum peccar, caro dicicur. yx- e- Sor-
dibus maculata, libidine cam is fit caro ; ficuc &
corpus rede gubernatum ipiritaleappellatur,:z7.d
Fornicatur quxquumque a Deo creatoreluorece-
dit. 30 7 . 6 Ejus languor. 8. b Et venenum. 4 1 4 . b
Annus novus eft kalendis januarii. 1 1 4 . b
A n t i c h r i s . t u s variis virtutibus fe dccolorabit.
j j o . b Facict miracula arte diabolica, j j i . f Fieri
poteft ut fingatfe mori &refurgcrc. j j z . a Eum
Deum effe cxillimabunt. ibidem. & feq. Cur Deus
permittct, ut genus humanum decipiat ì j 51. a , b
Tempus perfecutionis ejus. j jo. f Poli defedio-
nem regni Romani apparebit. z86. d Q u x fiut
feptem capita ejus ì J4 9 - c & f e q .
Antidoti amarus eft guftus : fed vitale ac fua ve cft,
quod eft faucibUs. infuave. j 9 9. c
Apin colebant .¿Egyptii in fimilitudinem vaccx. 33. d
A f o c a l y p s i n quidam è catalogo divinarum fcrip-
turarum amputare voluerunt- j8 6 . f Quis ejus
auilor ? 4 9 9 ' a , b T o ta in feptenario numero
coufiflit. 499. c Et in feptem vifìones diitinda
cft. jo o . a
Apocalypfìs Elia: in apocriphis. 118. f A b Apoftolo
cita tur. Ibid.
A p o l l i n a r i s - i r . f
A p o l l o cxercitatus in Scripturis, 107 . d
A p o l l o n iu s magus‘ ante Domicianum impcra-
torem Hans repente non comparuific dicicur.340. a
Apophoreta-1 7 . a In magna Yota maxima dantur
apophoreta. Z38. a
A p o s t o l u s , hoc eft à Domino milfiis ad rcs
ejus agendas. z£ . d 87» f Poft refurredionem
fuam Filius D e i cosnominavi!. z8. b Quarenullus
ex gentibus ad àpoftolatum eledus efl : z 33. b
E x apoftolis Ecclefìa nata e f t , quos primos g e nu
ir. jzi . a Spiritus fandus in die penrecoltes
illis fe infudit ; ut ad nindandam Ecclcfiam fàpien-
tcs effent & ad regendam fortes. l o .F Donum
virtutis cxlcftis quod olim in Moyfe & iu Pro-
phetis e xftitit, fuper eos vifibiliter apparuit. 10. f
Major gratia fuit in illis quam in prophetis.z£.f
Variis linguis loquebantur, ut per plures linguas
mentis devoti© folveretur. 4 7 o . e Omnes Apof-
toli exceptis Johanne & Paulo, uxorcs habuc-
runt. 198. b Vicarii funt Chrifti. i z i . e Miniftri
ju ftitix funt. z o o - d Per meritum & gloriarli eo-
rum agnofeitur Clirifti gratia Se beneheium Del.
183. b Injuria; Apollolorum tentationes eranc
credentium. 1 7 1 . b Gaudium Apoftoli purificatio
eft populi. 173. f Chriflus .mint apoftolos nobis
magillros, ut eorum imicatores eflèmus ; quia ejus
effe non pofliimus. 14 7 . b Duodecim fontcs duo-
decim Apoftolos defignant. 7 . b t C ut Apoftoli
dicendi fint fontcs ? 417. e
Apparenza pro apparir ione. i£ r . b 1 4 0 . f 1 9 0 . e
Approbatio vera illic , ubi remuncratio Se condem-
nacio. . 87. b
A qux mucatio in v inum, magnum eft figrmm ad
credendam Dei majeftatem fufficiens. 401. b
Quomodo hoc fignum contineat totum refur-
rediouis noftrx myfterium 2 Ibidem, d Quomodo
etiam pro nobis editum ? 40z. & fe q .
Aquila ferpentum inimica pullos fuos foli opponic.
4 j z . c
A q_ui l l a- j o . c Vir Prifcillx. 107; e
A r a d a idoneum effedutn indicar. 13. a
A r a m fratet Abrahx fecundum traditionem Judxorum
in igne Chaldxorum , eo quod ignem
adorare noluerit, mortuus eft. j i j - c
Arboris fcicntix cura crucis aiboie comparacio.
4 j o . b , c
A r c h i d i a c o n o r uM feelera peffima arguuntufi
S ££. e
A r i s t o b u l u s congregator fratrum in Domino.
109. b.
A R 1 u s dixit Filium D ei initìum habuiffe. j o 4. d
Et minorem P a c r e .- jo 7 .a Bilium Dei tot’ Srorj
id e f t , ex nullis exflantibus effe dicebat. 348. e
Archipirata cft. 453. d Pariter abjicienda cft St
fluiti Sabellii commixti© , & impii Arii fepara-
I ‘ . J11-b
Ariani. 113. f Quibus rationibus Filium de Patris
effe fubftantia negarent ì 334. c , d Iis refponde-
tur. ibidem, d Refutantur quod dicunt : Erat tempus
, quando non erat Filius. 311. c fp feq. 3 1 7 . d
Libellus adverfus eos editus. 343. b
A r s
x. f
\ R cubx c langor, five tubicinatio cft.
A s e r o t h beatitudo interpretatur-. i l . b
A s i a elata interpretatur. 499- c
A s i o n g a b e r interpretatur confilia viri. I'6. b
Asp a s iu s Yicarius urbis Roma! Aguctcm gladio
feriri jubet. 48 z , f
A s t a s i u s comcs. 48£. b
A v a r i t i a quantum maltim ut ? Z4J. f. & feq.
Q u x vitia gencrct ? 4»4- e Nutrix eft Juxurix.
5fi7.a C u i idololatrixcomparetur ? Z 7 z .a , b Amb
i D .o abnegane,qux ejus funt. Ibidem c . Omnis
avarus impius e ft, & fibi Se ceteris noccns.3oz. C
A u g u s t i n u s . V.- Paires^
BA b yL o n qhomòdo bis cecidit ?j£j . d Cività-
tem diaboli defignat, q ux ex omnibus impiis
conftat. j j j . b
Babylonii primi Deum vocavcrunt figmentum Beli
cujufdam, qui principatum in eos dicitur egiffe.
Ba n e ia c h a m excolationem defignat. ì j . b
B a p t i s m i nóftti non iterandi figura fuit mare rubrum.
7 . d Cum Jordanis cranficu comparatur.
41 j . f Chriftus ficut olim per mare filios Ifrael
in ignis columna prxceifit, ita nunc per baptif-
mum chxiftianos populos in corporis fui cplum'1
na prxcedit. 4 0 7 . a
Cùm bapeizàtus cft Chriftus , & myfterium lavacri
in ftituit, & humanum genus velut vilem aquam
in xternam fubftanriam diviniratis fapore convcr-
tit. j o j : a Chriftus venir ad lavacrum ,u t nobis
aquarum fluenta purificet. 403. f 4 o £ . fC o n f e -
cratio Chrifti confécratio major eft elémenti.
4 o£. f
Verba folcmnia fu u t, qux dicuntur in baptiimate.
114. d Rigare eft, baptizare folemnibus verbis.
ì z i . c Nullus per baptifmum mundari poteft, nifi
fub invocatione Patris , Se Filii & Spiritus fenili«
jz 8 . c Ance paffionem qui baptizati fu n t , folam
rerriiifionem acceperunt peccatorum : póft refur-
reitioneni v e ro , tam ii qui ptius, quam ifti qui
poftea baptizati funt, omnes juftificati funt pei
aatam formarli fidei Trinitatis, j i . f. Non mi»
rum fi in Domini lavacro myfterium non defuie
Trinìtatis, cùin nollrum lavacrum Trinicaris cöm-
pleat myfterium. 4 0 3 .6
Inter Baptifmum Johannis & Chrifti difcrimen.441.
d ö> feq. Difcipuli in adulterino baptifmate fub
nomine baptifmi Jqhaunis , fuerant non tonili
fed fordidati. Z19. b Salva fide dixerim gratius
hoc baptifmum effe quo abluìinur , quam illud
quq Salvator baptizatus eft. 441. d
Baptifmus fundamentum eft evangelicx veritatis.
130. d Baptizato darur Spiritus fanftus. 7 z . a
Peccata fine labore aut aliquo opere in baprifino
donantur. 49. a Grada Dei in ilio non quxric
gemicum, aut planélum, aut opus aliquod, nifi
Ìolum ex corde profeifionem.93. b Gratis donac
peccata, ibidem, c Mots peccati eft. J9: c Et
mundi. Z70 . c Eft refurrcélionis pignus & imago.
ibidem, d Peccatori diluvium eft , cordecratio fideli.
4 z i . e Mendacium valde graviffimum e f t ,
cùm mentimur ea qux in baptifmate promifimus.
j j 4 . c Non defunt qui prope quotidie baptizen-
tur xgri. z 9 j . fV ivu s nomine niortui baptizatus,
i£3. F Quarenuuc ncque Clerici vel laici bapti-
zant, ncque quoquumque die credeutes tingantur,
/. nifi x g r i. - ■ z-4 . f
Barbari qui dicantur ? - 30 , £
B a r n a b a s apoftolus erat. ,141. c
B e a t i t u d in i s privilegi um peifcilum non p
A»n