Tfhiìip. 3. i;
■Giñtf 3, 19.
b
443 Sermones fan61o Am b ro fio 444
H i c autem dico , ftatres , de iis qui feftiviflbMm A nandoferte non potes, numquid atftus quem.ffiftentutus.,
diem fanfta: epiphanix, ne' in Ecclefia procuratene, patrj- e s , totrenrior eft gehennd ! numquid hyepis horridior eft
montatura fuorum compedibus funt detenli..; & terreno tenebrò, quìbus tetrudendus es. In extenores enim tenebrai
quodam obligati funt. vinculo , ut venire eis ad domum . abjicienturpeccatores.:tf, im j I« < u # jW » r de»»«,» ; ficut B T O p
Domini nonficeret.'Non quod eos quidpiam detinear, * d ait Dominus iftridor, inquam, dentium adinftar hyberni
quod ita propriis (ìnt aftibus implicati, -ut jam atbitriunr temporis femper.erit in illis tenebrò. Ergo ficut penetrante,
vivendi tax poteftatis amiferint.; Se dum i'ollicitudinem pa- algore hyemis , roto homines corpore conttemrfcunt ; ira
; : • - ..** & interveniente confeientia frigida delittorum, gravi pecca-.
^ores dentium ftridore quatientur. Ita mifer peccator,, dumi
hìc hybernum rigorem metuit , ibi tenebrarum frigus in-
currit : dum hic xftum folis.evitat, ibi gehemix fuftinebic
trimonii exhibent, .animarum medicinam penitus non requirant.
. . ..
5. Quid mihi, 0 dives, difficultatem temporis objicisì
.Quid neceffitatem ingerís repentinam ? Si cor habes, intel-
lige quia omni neceilìtate major neceilìtas eft falutis : & g ardcrem. _ .. . .
utilior eft caufa prius curare vitam , tunc peculii damna. 5. His autem ìpfis homimbus cùm dixerrt, ut aliquid pau-
Taicire.; ne dum augmentum patrimonii quxrimus, fentia“ peribus largiantur , ftatim objiciunt .: Necefficates infinita
mus anima: detrimentum. Sed forte judicem metuis> quem funt, tributa funt gravia, fifealia explicare non poflumus,
in fecretario réliquifti. Mihi erede quod magis Deum judi-, Et tanta tibi ingerunt, ut quafì reum te ftatuant, cur hpc
cem metuere debes, qui de ipfo tuo judice judicabit. Illum ipfum illos volueris commonete , non intelligences quod 11
ergo metuis, qui mox accipiet fucceflòrem : Dominum non funt inimici crucis d Chrifti,qui non intelligunt quod omni-
metuìs , cui’ nemo aliquando fuccedit j Confiderà itaque bus neceflìtatibus falutis fu neceflìcas prxferenda, & quod
iudicii imminentem diem, & inextinguibiles gehennx flam- tributum reddere alii prodeft : eleemofynam facere ipfi promas
, fttidorem horrendum dentium , tenebrarum ultimum ficiat, qui largitur ; tributi enim redditi© illi prxftac bene-
cruciatum -, 8c fi potes , relitta Ecclefià, fxcularibus folli- ficium, qui accipit, eleemofynx autem operatio ei conferì
citudinibus implicare. Vereor enim ne dum mundi divitias meritum, quiminiftrat. Tributi, inqùam , redditio detri-
quxritis, inveniatis potius divitias peccatorum-, 8c repertis^ mentum infere folvénti , eleemofynz erogado lucrum tri-
' • ’ • ' " 1 r — - ..buie eroganti •, ditior enim fit vir mifèricors , pofteaquam
minus haberè incipit pauperibus largièndo. •
<j. Beata igitur eft eleemofyna, qua: 8c accipientem refi-
c i t , & lxtificat erogantem : Hilarem enim datorem diligi't
rtheiauris fæculi, cxleftes thefauros amittatis.
. S E R M O X L -
De jejuniis & eleemofynis.
V t fermo in epifiolam Dominiez aj. po/i pentecoften : hoc
Deus 5 atque ideo « melius eft illi plus dare. Lxtus ergo 8c
hilaris eft, qui pauperibus fubminiftrai. Rette piane Ixtus
eft, quia per nummulos paucos xternos thefauros fibi cx-
leftes adquirit. Et contra, ièmper triftis eft & mceftus , qui
tributa diftblvit. Nec immerito triftis eft , qui ad foludo-
nem non dilettione adducitur , fed. terrore conftringitur:
Chdfti enim debitor lxtus , Cxfarìs triftis eft ; quia hunc
N On dubito, fratres , contriftari vos quotiefeum-n ad folvendum amor c o g it, illum pcenacompellit. Hicprx-
que abfentem me à vobis neceilìtas facit ; dum tniis provocatur, ille fuppliciis coartatur.
7 . Dicit fanttus Apoftolus : Dìvìtibus hujus[ackIì pr&ci-
pe non fublime fapere, & neque in incerto divitiarum [perare.
Vides ergo, ó dives , quia iunt. tus incertx divinile. Quid
ergo aurum congregas , in quo nulla certa fiducia eft,?
ficret. edit. Rom. & ver am ejus infcriptionem immutave-
ri t , dr in textum verba nonnulla inferuerat, quod utrttm-
que reflituimus. Ipfa autem dicendi ratio tantopere oppofìta
efi Ambrofiana, ut cuivis potius quam illi pojfit adfcribi.
I <
enim quem diligitis, non videtis , tamquam boni filii pie-
tatis (limulis laboratis. Sed quamvis corpore vos ego in-
terdum deferam, fpiritu tarnen vos non relinquo j quocum-
que enim iero , dilettio veftra me ièquitur : ubicumque
fuero, ibi mecum veftra fraternitas commoratur. Quifquis f Auri tui avaritia ceifet, & terra eft : • folidi tui cupiditas
enim in Chrifti mandatis permanet 5 neceilèeft ut Chrifti
adhæreat facerdoti : & licet longe pofitus videatur, fit tarnen
proximus, dum illum unius fidei gratia repræfentat.
111e fe iàne ièparatum à facèrdotibus putet, qui attibus
malis feparatus à Chrifto eft. Atque ideo, fratres, vos qui
mandatum Salvator is facitis , quamvis abfentes à me fue-
xitis côrpore, dilettione tarnen mihi minime defuiftis. Ita ^
quos . feparabar longitudo terrarum , Chrifti gratia con-
nettebat.
z. Sunt autem nonnulli inter vos , fratres, quorum licet
•vultus in Ecclefia videamus, cor tamen eorum in agris elle
• cognofcimus : & præfentiam quidega eorum confideramus
in plebe , ièd converiàtionem eorum invenimus in rure.
a De quibus dicit Apoftolus : Et gloria in pudendis ipforum,
qui terrena fapiunt ; ii enim de terra Temper cogitant, de
terra trattant, quæ terrena funt , iàpiunt. His convenic
divina ilia fententia, qua dicitur : Terra es, 8c in terram re-
dibis : qui ideo aliquando ad Ecclefiam veniunt, non quia
ex fide chriftiani funt, fed ne chriftiani .ab hominibus. non p
putentur.
3. Quibus cûm jejunium indicitur, de intemperie iè temauferatur
, & fordes funt. Aurum enim & argentum vilis
eft & abietta materies : ubi aurum increvit humanà concu-
pifeentià, tunc & His fpeiiebus accrevit ambici© ; aurum
enim 8c argentum non pretiofum natura inftituit, fèd ho-
minum voluntas effecit.
S E R M O X L I.
De eo quod. dicit Dominus in Evangelio :
Vulpes foveas habent &c.
Hic titulus efi, quem buie fìrmoni antiqua edit, ac mjf. indi-
dere : at Rvm. edit, eum habit urn pranotavit In Fefto
S. Bafilii ; ubi non adtendemnt ejufdem edit, curatores
parum credibile vi deri atate Ambrofii, quem hujus fir-
monis auSlorem ferunt, Bafilii natale jam tUm celebravi
folitum ejfe Mediolani. Hoc igitur unum adferi potefi
prater nonnulla qua ex Comment, in Luc. lib. 7. num.30.
& 31. hue tranfiata funt, Ambrofianum hic nihil effe.
!• C* I diligenter S advertit capitulum evangelicum, quod
i j hodie lettum eft , veftra dilettio , ièniiis veftros id
poris lemper excufant ; dicunt enim seftivis menfibus : Dies ipfum capitulum potuit permovere , cur Dominus ficut
ìonga eft, torrentior fol eft, fitim ferre non poifumus, po- ieriptura refert, cum ab altero interpellatus fuerit, ut eum
cqlis nos refrigerare debemus j hyemis verò tempore : Gra- quocumque iiflèt, causa religiofi fervitii fequeretur -, altève
frigus eft, rigores funt pefilmi, algorem tolerare nequi- ri magis dixerit : Sequere me j & ilio fpreto atque defpetto,- Math.s.h
mus, eicis calefieri nos oportet. Ica homines quorum ani- aliiim, potius tacentem nec opinantemquedelegerit? Et cììm
mus femper eft in prandio , prandendi fibi cauiàs inqui- utique acceptius voluntarium obfequium eflè iòleat, quam
runt : & dum fé à jejuniis excuiànt , tempora Creatoris coattum ; & ièrvitium plus placeat non quod imperio exib
accufànr. . gitur , fed quod fponte defertur : cur ergo ifte refpuitur,
4. Die mihi, ó delicate chriftiane, c qui xftum folis jeju- cur velut indignus. edam recufàtur ì Aie enim ad eum
ir Apo/lolm.mC. Rcg. De i
togna
b.Verbo accufant adjccit Rom.eJir.Di i.
c. Omncs edit, ani aflam &c. raff, ver
d. Rom. tdit. C-brifli, ut botiic Ulti:»
e. Oiones edit, ac raf. Luçil. melius eft
•lifcl.. . . flus dart.
f. Codices Lugd. SC Vallifcl. ^Inrum tu
g. RoiTK edit, advenu -jejtra ditcBio fratu
t dare : commodius
qutmodo Dominus , qui in Lege, ul Serif tura refer! , manda■
evangelicum...
: Honora pattem
ladmodum f race f it Ubi Don,
qui;
s effe difcipulus t Ci
n odit pacrem Tuum Sc
........ . N alioloto>
■um mttrpcllarttur d auodam: Uominc, uermitte mihi, primum ire, Sc fepclite
jatrem raeum: refpondit: Sine ut mortui fepcliant moriuos fuos: tu aucem vale,
8c annuntia regnum Dci. tili vero qui dixit: Sequar te quocumquc icris.;
■cfpondit: Vulpct foveas habent, 8c voluctcs cxli niüos; Filius autem humi-
lis non habet ubi caput rccliilct .Cur ergo ihm ab altero intcrpclUtns fuerilut
jiioiumque iiffet , religiofi fervitii causi fequeretur eum : altert magis dixtrU
qui eum fcqui cunäabatur: Sequere me: 0- priori fpreto Scc.
44? hattenus adicripti.
Dominus : Vulpes foveas habent , & volucres cali nidos ;
Filius autem hominis non habet, ubi caput reclinet.
z. Primüm itaque hoc considerare debemus , quod non
eft acceptor Dominus perionarum ( eft enim xquus judex &
juftus ) fed pro*qualicate morum rependac dilettionis affectum
: 8c eum eligat noij qui verbis promtus, devotione
piger , fed qui fuerit lingua tacitus , mente devotus, de
‘ quo dicit propheta : Taciturn te faciens > fapiens vtdeberis.
D e ilio autem qui petulanter loquitur > refert Scriptura :
Non omnis qui dicit mihi > Domine, Domine , intrabit in
regnum calorurn : fed qui fecerit voluntatem me am. Hinc
ergo difeimus quod ad Dominum non tarn ore quam corde
clamandum eft.
3. Igitur Salvator nofter , qui cogitationes hominum
b iènfufque pervìdeat , audiens quidem vocis obfequium ,
mentis autem verfutiam recognofcens , tali illum animali
comparai, quod aliud voce indicet, aliud moribus opere-
tur 3 vulpes enim latratu canis refonat, dolo rapinam frau-
dis exercet. Tacentem ergo nec opinantem adiumit. Tace-
b.ic quidem linguà, fèd fpiritu loquebatur 3 intelligimus
enim quam devotus fuerit, qui ficut ipiè adferuit > patrem
reliquit mortuum , ut vitx Dominum reperiret. Ait enim :
Permitte mihi prius ire > & fepelire patrem meum. Mortuum
ergo illum reliquerat, quem ut revertens fepeliret > exorat.
Non eum dolor retinuerat , non mors retardaverat ; quia
feftinabat ad vitam. Necdum morientis clauferat oculos,
need um rigentia membra condiderat ; ftatim ut comperic
adveniflè Dominum , oblitus paterna: pietatis , affettum
majorem pietate credidit plus Chriftum diligere, quam pa-
rentem. Legerat enim fortalle propheticam lettionem > qua:
„. dicit : Oblivifcere populum tuum j & domum patris tui 3 prop-
terea oblitus eft patrem, dum 1 memor eft Sàlvatoris. Au-
J7. dierac etiam Evangelium Domini : jQui plus dilexerit patrem
aut matrem, non eft me dignus.
4 . Ita cùm Tobias juftificetur, cur fepultura: causa pran-
dium dereliquerit > hic probatur , cùm causa Chrifti patris
reliquerit fepulturam. Ille enim non vetetur , ne interveniente
opere „ terreni prandii epulas prxtermitteret : hic,
metuit n e , interveniente mora, refettionem panis csleftis
amittac. Unde cùm Chrifti contemplatione fepulturam omnibus
debeamus, hic amore Chrifti patris deferuit fepul-
curam.
5. Difcutiamus itaque primo illius interpellationem, ref-
ponfionemque domini Salvatoris. Ait enim ille : Sequar te
quocumque ieris. Promta quidem, c fèd Giperba profeffio.
lturus enim ad paflionem erat Dominus , defeenfurus ad
inferos, adfeenfurus ad cxlum 3 numquid in omnibus illum
poteft fragilicas humana comitari ? Sculta eft ifta prxfum-
tio potius , quam religiofa confeflio. Siquidem & Petto
apoftolo dicicur à Domino , cùm xftimaret fe fequi per
omnia Sal vatorem : Quo ego vado non potes me modo fequi.
Et cùm pertinaciter infifteret , ac He ab eo nec morte dice-
ret feparandum 3 tamquam jattantix condemnatus audit,
quod eilèt Dominum tertiò negaturus. Ita qui promitcebat à
confeflìone Chrifti nec morte divelli , aß ejus focietate,
interrogatione ancillul* feparatur : & nifi velut modum
quemdam ftatuens, tertiò eum dixilfet Dominum negatu-
rum, forfitan fepius interrogatusfrequentius denegaflèt.
6. Quid ergo refpondetur illi petulanti ? Vulpes foveas
habent, & volucres cali nides, & Filius hominis non habet,
ubi caput reclinet. Videte cui rei fubtiliter comparetur : eft
enim hoc genus animalis fallax, 8c infìdiis femper intentimi,
rapinà fraudes éxercens, quod nihil tutum, nihil otiofum, •
ninil patitur eflè fecurum , quod inter ipfa quoqùe, hominum
domicilia prxdam requi rat.
7 . Quam comparationem non iblùm propter illum fcrip-
tam puro , fed propter plerofque etiam chriftianos, qui
ore quidem Deum ponfitentur , moribus autem vulpium
fallacia diverfantur ; omnis*enim chriftianus, qui Tua vulc
peccata celare, hic fpiritaliter vulpes eft. Sicut enim vulpes
propter fraudes fuas in latjbulis demoratur 3 ita & peccator
tacens propter confcientiam fuam peccatorum foveis deli—
tefeit : 8c ficut illa non audet inter medias hominum turbas
morum fuorum offendere fallaciam 3 ita & hic erubeicit in
media Ecclefia converfationis fux nequitiam confiteri.
a. Edit. yet. qustliiate horum : Rom. qnalitate mtritorum ; codcx Lugd. quali- •
b. Ita mf. Lugd. v a . autem edit, fenfufque provident : Rom: pravidtt. ' ' I
c. Orancs edit, fed/uperba refponfio : codex Lugd.. . . profißio.
d. Codex Lugd. fio labore pojfit vivere.
L Vulpem piane dixerim omnem chriftiaiium -, qui fuo infi-
diatur vicino^, qui quotidie nititur fines alíenos arrodere,
fruttus invadere, animalia devorare, & quod eft familiare
huic tempori, non jam vulpium more pullos, fèd luporum
more rapere porcos : qui dum d fuo labore pofEt fé juvare, d
ferarum rabie pradam captar alienam.
55. Heréticos etiam omnes arbitrar vùlpibus comparan-
dos, qui cùm in domo Domini habitare non poflìnt, conventícula
fibi qusdam velut foveas praiparant tenebrofas,
in quibus pertinaciter latentes , infidiantur Ecclefia: 5 ut il
qua innocens anima forte proceflèrit, velut pullum gallina:
matris. abforbeant. Infidiantur, inquam , vulpes Ecdefiie,
hoc e ft , hxretici evangelica: illi gallinas, de quaait Domi-
> nus : Quoties volui congregare filios titos . ficut gallina colli-
git pullos fuos fub alas fuas i Sed ipfa ficut Samfon ardentes
faces vulpibus religavit.
S E R M O X L I I .
In c r q ja t io a d p leb em d e e o q u o d fc r ip tum eft
in E v a n g e lio : J/hei ha bet, dabitur e i 3 & :
Cantavimus vobis , & c .
Cur hunc fermonem nominatim cuipiam Patri potius quam
alteri adfignemus , nihil occurrit : ne vero Ambrofianum
, effe putemus, nihil non reclamat.
i. T~' Requenter ftuduèram apud me ipfum, fratrès, fub-
Jl traheré vobis Dominic* prxdicationis eloquia , ac
non elargiri fxpius fèrmonum oeleftium facramenta. Siquidem
nihil profit ofìèrre pabula recufanti, & potum porri-
gere minime fìtienti : cut id quod offèras , non tam liben-
ter hauriat, quam faftidiofe velut turbulentum reddat 3 atque
ita fic ut & poculi finceriras vitietur , & caufas delitti
faftidiofus potator inveniat ? Sic ergo 8c caritati veftra in-
gerere Dominici poculi pradicationem forte fuperfluum eft;
cùm id anima veftra claufis vifeeribus non tam fitienter
hauriat, e quam diffimuianter effundat. Fundir enim man- e
, datum Domini, qui illud aure fua percipit, corde non coii-
tinet 3 in fuperfìcie enim quadam corporis illud geftans, ac
minime ad interiora tranfmicrens quod audivit, dum obli-
vifeitur, ièriem prxdicationis effundit, 8c ita f domum va. f
cuus repedat, qui de Ecclefia onuftus exierat.
z. Dicite enim mihi, quis de vobis cum ad hoipitium
redierit, dicet : Hodie aùdivimus epifeopum de eleemofy-
nis difputantem , rem utilem prxdicavit. debemus paupe-
ribus mifèreri ? Profèqùutus etiam eft de idòlorum exfe-
cranda cultura, requiramus ne ignorantibus nobis in pof-
ièflìone noftra fic idolum. Admonuit etiam feftinare debere
cacechumenum ad gratiam fidei, ofreramus familiolx noftrx
ut fidem quifquis eft fidelis , accipiat 3 ne forte ratio falu-
: tis eorum quxracur à nobis , quia vita eorum ex noftro
pendei arbitrio. Nemo de Dei rebus cogitai, nemo de die
judicii loquitur, quafi auc per omnia vitturi, aut per omnia
morituri. Mihi credile > -ita vivimus in hoc ixculo , ut corpore
moriamur : ita morimur, ut cationi reddendz vivamus.
Moritur interim homo, fèd attuum caufa non moritur : v ivente
autem caufa » neceflè eft ut caufx fux perfona non
defit, ficut aie propheta : Ecce homo, & opera ejus.
3. Volueram ergo fubtrahere vobis Dominicx prxdicationis
eloquia, non quod iratus hoc facerem, fed ut Evan-
gelicam fententiam cuftodirem. Ait enim Dominus : Qu i l kc. i?. 1 e.
habet » dabitur e i, & abundabit : & qui non habet, id quod
habet i auferetur ab eo. Habenti ergo dari juffit ; & non ha-
benti non fòlum non dari, fed etiam id quod habet, aufer-
ri. Q u x fèntentia fùperflua vobis forfitan videtur : ego autem
dico rette ac iàpienter Dominum prxcepiflè. Habenti
ergo jubetur dari. Merecur piane accipere, qui ita labora-
v ic , ut propria iòllicitudine animx fux divicias fpiritales
adquireret : ut puta quis continenti* forti propofito ccepit
caftimonix cuftodire virtutem, merecur audire qux cafti-
tatis remunerano fit futura 3 ut 8 ad virtutis obfervantiam g
audiens remunerationis gloriam, facilius poffit pugnam,
quam ccepit, adterere. Alius ad mifèricordiam promtus deber
audire quia ipfi miferebituc Deus, & qui hanc terre-
nam fub ftan tiam cxleftibus divitiis repenfabit, neceflè eft
i e. Ica cod. Lugd. 8c Vallifcl. edit vero , quam dijfimiilaater infunila!. Non
f. Lugd. codex , domum vacuus rcpeiat. Et infra , quis di vefirii ehm &c.
g. Codex Vallifcl. ad virtmis obfervantiam addir./.