I H
^ .*4 .
jr. 5.
i r . 6 .
# • 7 -
: ÿ . 8.
fidei, Aperte oftendichoc debere nos fapere, quod juftitise A hujus ©peris Se in prxíenti & in futuro mercedem, Omnis
términos non egrediatur ; ut non nobisíolis urile fit, fed & ergo mifericordia & fimpliciter, Se cum gaudio fieri deber
nulli obfit. Hx c eft enim prudentia , prodeflé magis ali. ut fimplicicas excludat nypocrifim , gaudium .vero fretum
quibus ■, quam obefle; & contentum efle debere íbrte, qua futura fpei teftatur examen.
menfus eft Peus a , & mérito fidei uniuícujufque : nec fibi DUeSiio finefimulatione. * Huic mentí, qux hoc meditatur^
defendere, quod non fibiconceflum videtj hoc eft, non plus ut ideo diligat fratrem,quia fcit hoc placeré auttori Deojuc
íápere, quia uni totum concedí non poteft. Nec enim íi non in adulatione prxfentis v ita hoc aga t, fubvenit Spiriquis
bonx v ita eft ,c x eo fibi eciam dottrinx prudentiam tus; ut quia hoc devota mente quarit, óbfequiis poílit Un-
•debet defendere-; aut quia peritiam habet Legis, levitarutn
fibi obfequia vindicare debebit. Hortatur ergo , & docet
¿per gratiam fibidatam. H a c gratia peritia intelligitur Dominica
difciplina, per quam humilitati & jufticix ftuden-
dum tradir.
Sicut enim in uno corpore multa membra habemus, omnia
aut cm membra non eadem habcnt officia i ita multi mum corpus
fumus in Chrislo » finitili autem alter alterius membra.
Exemplo corporis docet non poflè nos fingulòs omnia ; quia
iumus invicem membra , b ut alter alterius non egeat : ac
per hoc curam noftri invicem nos agere debere , nec alte-
rum alii obfiftere ; quia invicem officiis noftris opus habemus.
Hocerit diligere-Chriftum, fi invicem iè membra ex-
hortentur , ut imp leant modum , quo corpus in Chrifto
perfettum fit.
■Habentes autem donationes Dei diver fas ficundum gra
plere. Audiunt enim dittum à Domino; Praceptum novum
do vobis , ut diligatis invicem.
Odientes malum, adh&rentes bono ,fratemit at is amore invicem
benigni t honore mutuo pr&venìentes. Non magnum
g dicit evitare malum, nifi adhareatur bono ; illud enim de
timore fit > iftud de amore : knec benignum effe, nec frater-
niratis amoretn cenere dicitur , fi non mutuis(iè obièquiis
pravenerint.
Sollicitudine non pigri. Hoc eft quod dicit propheta Hie-
remias, quia maledittus qui facit opera Domini negligen-
ter. Piger enim in converiatione divina fine Ipe eft» ideo
fubjecit:
. Spirita ferventes. Hoc eft, ut in exercitio divini operis,
aut Legis non fit tepidus , ficut dicicur in Apocalypfi jo -
hannis: Quoniam tepidus es , inquit, evomam te ex ore meo\
quotidiana enim medicano tollic ioporem, Se facit vigilanÿ
. i o .
48.10.
data efic nobis. Nunc autem ipfa officia depu- q lem. Opera vero Domini funt, qua mandat fieri pro utiir
ic mfM'irn fi.-fpi p n n m m r . nr n im v id i r rata membris. merito fidei enumerat •ut cum videriitf mmesmm- r: ¿.CL --------------
brum quod fibi deputacum oificium eft, non perftrepat al-
teri, cui viderit aliud; tradicum, d led congaudeat, ut corpus
Ecclefia fit perfettum.
Sive prophetiam fecundum rationem fidei. A propbeiia
incipit, qua prima probatio eft rationabilem efle fidem
noftram. Denique credences > accepto Spiritu prophetabanc.
Ha c ergo datur pro modo accipientis, hoc eft, quantum
cauia exigit, propter quam datur.
Sive minifterium in miniftratido.e Ad obiequium fracerlitate
Ecclefix, id e ft, fratrum.
Tempori fervientes. In gracó dicicur habere fie : Deo fervientes
; quod nec loco ipfi competit. Quid enim òpus erat
fummam hanc ponére totius devotionis, ci\m quando fin-
gula membra, qua ad obièquia & fervida Dei pertinenc ,
memoret ? In omnibus enim iis, qua enumerat, plenum Domino,
fervi riunì exhibecur. Nani fervire tempori quid f it ,
alibi folvic V'cùm dicit : Pedimentos tempus , quoniam dies
mali Junt ■ ut feiatis quemadmodum unicuique rejpondeatis.
Quoniam autem dixerat : Spirita ferventes > ne hocficaccinitatis
piabendum in tantum minifter firmatur, quantum j ) perene, ut pallini & importune verba religiohis ingererenc
rcrrpémdirt dneenbperr/e1 iIep ro,bKifè^qnunit j- nnpe nullrtrraa fhiJdieamm laborans mm nokb/fÀe- : I 1 v ,, n . 0 -
quio, fatigecur incaflum ; quia hoc ièquitur unumquemque,
quod conatur ex corde.
Sive qui docet in doflrina, ¿¡militer.dicit adiuvari doc-
tempore inimico, per quod forte icandàlum excicarenc, fta-
tim fubjecit : Tempori fervientes > ut modelle & cum ho-
neftate aptis & locis & perfonis, Se apro tempore reli<do-
nis fidem loquerentur. Sunt enim quidam etiam in hoc tempore
torem in doûrina ; ut in quantum fides ejus eft ad docen-
dum, in tantum inipiretiir ad'tradendam difeiplinam ca-
leftem.
Sive qui exhortatur-in exhonando. Et hune eodem modo
in eo iplo , f in quo tendit, auxilio Spiritus praparari ; ut
habeat gratiam -, dum provocat. Laceiîic enim fratres ad
bonum, aut incredulos ad fidem.
Qui largitur in fimplicitate. Huiç dicit, qui bono ani-
mo tribûic auxilia ièmper fuppeditare, procurante Spiri- poris non liceat de fide publice loqui, fed elle in metu, fpe
t u , ut qon défit tribuenti fimpliciter, dicente Salomone : gaudeatj quia hac triftitia parit lstitiam.
■Qui tribuit pauperibus , non indigebit. Hic ergo tribuit In tribulatione patientes. Hoc eft fpe gau^ere, in tribula-
l* ^U1 n° n }ac'one ^GC a8ft > uc ^aus tione pacientem elle ; de gaudio enim Ipei tolérât tribulaab
hominibus detur fed ut à Deo pro hoc ipfo meritum tionem, feiens multo majora eflè, qua pro his promillà
•fnnfpnnariir funt
quo pax e ft , qui fic perhorrent verba Dei, ut audien-
tes cum magna ira blalphement viam Chrifti, Nam & ip-
iè fervivit tempori, quando quod nalui.t fecic j invitus enim
circumcidit Timotheum, & rafo capite puri fica tus fecundum
Legem adfeendit templum, ut j.udaqrum fopiret infa-
niam,
Spe gaudentes. Poftquam dixit : Tempori fervientesj ad-
jecit : Spe gaudentes > ut fi forte propter iniquitatem temj
r . n .
confequatur.
Quipraefi in folltcitudine. Eum .qui curam ut przfit fra-
tribus, fuicipit, juxta fidem fuam accipere vigilantiam &
audoritatem; ut proficiat in quo follicitus eft, habens inillis
-frudum, quibus przeft. ’
Qu i miferetur in hilaritate- Hunc quoque fecundiìm ièn-
;fum fuum , qui læto animo mifericordiam fa c it , non quali
, Orationi infiantes.. Neceflàfia eft yalde .qratio j quia ut
tribulatio poflìt tolerari, precibus infiftendum eft.
Memoriis fanBorum communicantes. Manifeftùm eft quia
qui preces fuas exaud ri vu lt, zmulus debet elfe vita: fanc-
torum j cùm imitati? • enim , communicat ; ut hoc fic me-,
morem elle 8c communicatorem , imitari adus. ìllorum ; Se
f . ¡s.
. ■ ■ ' ------- I----- - . - .V . . . V..V w VV.UUIMU.VU.U.VU1 m u í a n OMUS UIU1UIU ¿CV
nolenti extorqueatur, fundan Se roborari a Deo ; ut in hac p fi fumtibus indigent, communicandum eft eis , ficut dicit
TreP nnunlll hamm tinnhfirrmmiiMrartpemm patiatur,feien s dJi:dn_u_m và Sc-a _ lIo m o n_e ; i ■ 1 .. .
Dum habes occafionem, benefac. Sed hoc multifarie intelli-
gendum eft j S multipjex eft enim mifericordia fub uno vo-
cabulo. Nam fi fupra dixit : Qui largitur in fimplicitate ;
quid erat opus iterare, nifi quia lùb uno mlièricordiae nomine
multa bona opera lignificavi! ? Peccantibus etenim
ignofeere mifericordia eft": & in neceilitate aliqua pofito
vel ópprelfo opem ferre milèricordia eft; & nudum veftire,
& cfurienti panem frangere, Se parvulum expofitum colli-
gere, Se cadaver operire, h Se alia operàri mifericordia eft.
Jdeo fi hxc impigre, & fine tzdio fuerit operacus , habebic
!io loco : De colleElis autem quafiunt in fanttos ì Se ad Gala-
tas ; V t pauperam memores ejjemus»
Hojpitalitatem feftantes. lmitator Se amator làndorum
hoipiuatatem lèdatur exemplis fandi Abrahz , Se Lot
viri jufti..
Benedicite perfequentibus vos, benedicite, & noli te male dicere.
U t Chriftianos per omnia novos faciat, etiam ab hac
illos confuetudine auferre v u lt , qua: omnibus communis
e f t , ne irato animo incitati prius facile maledicere velini :
fed uc magis, v id à iracundià , benedicant , 1 Se laudi fic
difciplina Dominica.
io.
m m
a. Vet. edit. Sc mlT. raagno numero, r
ntritd fillet : ve! m(T. nonnulli ,ut ¡n tcxa
b. Rom. edit, fola, tie alter altcriui &
e. Mfl', aliquot voci nobis addunt, life
d. V.t. edit, icpauci mfl". led conocrat
:um cod. nonnulli, fec«n,t„fi> oocratione:
e. WiT. aliquot .ad obfcmiuJ'Ecclefi*.
■ F. Nonnulli mlT. in quo oflendit ■ alii
Sc. onjfles edit, in quo tendit.
rentes : a lii, differentia.
Et feqacnu textu Amerb. Sc Eraf.
« fidei. Neutrum commode.
«on pauci* in quofi tendit : ceteri,
g. Nonnulli mfl'. fub uno enim vocabulo multiplex tft inlelliventia
h. Rom. edit. ©- talia operari. H.iud incommode.
i. Vct. edlt. 8c mfl. nonnulli, H fie mérita, qui meditatur : R.
abllulic vocem merito : nos vero locum ex pluribus probatiu
eflituimus.
k lea loe mendant co l. Prat. C
l. Mici
uc benignum effe frate,
mm ' I. Mfl, aliquot, ÿr landabihs fit difciplina Dom
Minime male.
m. .edit, hinc
ibufque cod.
ius haberetur
ll.inmarg. Sc
C andere
y . Jj-
■ÿ. iti.
I ievit.ip. it.
ÍÍ. 18.
P 8
Gaudere cum gaudentibus , fiere cum flentibus. Hoc eft , A Johannes apòftolus illos, qui negane in carne Ghriftum ve-
quod alio loco dicit ; Si quid patitur unum membrum, com- »ifie, nec falutari perrnilic. Nos ergo parati fumus , f i fieri
patiuntar omnia membra: & f i Utatur unum membrum^ con- poteft , uc cum omnibus pacem habeamus ; alii-; aurem re-
gaiidcnt omnia membra. Ciìm enim quis fideli folacio eft in pugnantibus fiet impoflibile, non ex nobis ; d fi de nobis tanecelllcate
, erigic animum ejus, Se apud Deum fibi collo- men querela deponarur. Qui enim nullum lxdic, apparet
cat meritum j quia membrum diligit corporis Chrifti : & f i effe pacdficus.
cum infideli condoleat,provocat magis a ilium ad profe&um Non vofinet ipfos defendentej :, cariffimi ,fed date locum
' difciplina: Dominica:.* ira. U t pacis fcederà fervari poffìnt, ab ira dillìmulandum
I dipfium invicem fentientes. Hoc e f t , quod di£tum eft , mònec, maxime quoniam folet per iram peccari , ci\m
compati debere in fracris cribulatione, ficuc Se in alia quando quis furore commotus, plus exigit, qiiam poftulet
dicit epiftola : Confidefanste ip/um, ne & tu tcnttris. A l - ^ u ia delicti : aut fibi ipfi incommodum przilat', fi grater
alterius onera Jiiftinete. viora peccata incompetenti vindiata vult exfequi‘, debilem
Non alta faptentes. Alta iapere,fuperbia'eft'; nam &dia- g enim efficic , quern potuit emendatum habere Se fanum.
bolus ciìm alta fapuit, apoftatavir. Ne ciatio (ìc in animo, Unde & Salomon : N oli, a i t , jufius ejfe multum 5 eft enim , 1
Sc pr.xfumens forte de incolumitate aétus fu i, non condo- inquit, qui perit’ in fua juftitia. Volcns enim fingulis pecleat
fratri fuo, fed exprobret quafi peccatori , hxc fuperbia catis reipondere, circa vindi£tam mortem poteft invanire
eft , qiia: cììm fe prxponic, offèndit. Quod Se Dominus de- tam fib i, quam ei quern plagis affiigit j lolent. enim in
notàt, dicens ; Ejice trabem prius de oculo tuo, & tunc vi- pmnas delinquere. Non folum autem de fubjeélis vindicdebis
ejicere feftucam de oculo fratris tui. Ipia enim elatio cam prohibet competentem , fed & de paribus & magnis,
peccatum e f t , ac f i non fit peccator , quod impoflibile eft ', h ° c e f t , de fratre forte in nos peccante non quxramus
fit peccator,dum fuperbit. Denique .dicit Salomon : Superbis vindicari, fed remittamus, Dei judicio refervantes; nedum
Deus re fi f i t , ab ira detinemur, inveniat lòcum inimicus, in quo fugge-
Sed humilibus con fentientes. Hoc eft, ut depofità iuper- rat & fuadeac, quod contra nos eft.
fcia , alienam caufam fuam faciat, & fuam quafi alienam j Q Scriptum eft enim. U t fortius fuadeac, exemplo Legis
t habeat gratiam apud Deum, quia qui fe exaltaverit> hu- h°c confirmat, dicens :Scriptum eft enirnyc in Proverbiis ,
f . i p .
miliabitur.
Nolite ejfe prudentes apud vofinet ipfos. Hoc in Efäia
propheta fcriptum eft, quod hie quafi proprium ponit; ut
juftitia communis habeatur, non ut fibi quis juftus f i t , ceteris
autem injuffus.
Nemini malum pro rnalo reddentes. Hoc eft,quod Dominus
dicit : Nifi abundaverit juftitia veftra plufquam fcriba-
rum & pharifcorum, non intrabit is in regnum Dei. Mandatum
enim in Lege .erat: Diliges proximum tuum, & odio ha-
bebis inimicum tuum. H x c , quantum videtur , juftitia eft :
Adihi vindiftam , & ego retribuam , dicit Dominus. U t fi
minime à nobis fiat, quod docet, Deum à nobis contem-
tum oftendat. Duplici ergo genere proficicur, fi Deo re-
mittatur vindióta ; quia Se cùm iracundiam vincit, perfec-
tus fic, & Dei judicio vindicabitur.
Si efitrierit mimi cits tuns , ciba ilium :fi f ilit , pot um da
U lii hoc enim faciens , carbones ignis congeres fuper caput
ejus. Non nudam vindidtam Deo relervari debere often-
dic, fed Se beneficia dari inimicis ; ut vere oftendamus
non meritis ndftris habere nos inimicos, f quos ut ab iniÿ.
20.
ièd ut abunder juftitia chriftianorum, docentur non redde- jQ miciciis definanc, obfequiis vincere nicimur. Qui fi in ini-
re malum pro malo; uc perfetti f in t ,& j?ro hoc merces , miciciis perduraverinr impiccare mencis lu x , noftra obiè-
illis reddatur in judicio Dei. Supergredi enim videtur ipfam quia profìcient illis ad pcenam : aut certe obièquiorum noi!
juftitiam -, cùm quod licet, ut melior f i t , non facit cxlef-
tis juftitix imitator. Mundi ergo juftitia à Deo b illi con-
cefla innocentem facit : cxleftis autem perfettum ; ut meritum
hábeac apud Deùm.
Providentes bona non tantum cor am Deo, fed etiam cor am
omnibus hominibus. Providerc eft bona futura ance oculos
habere ; ur ea gerantur , qux polline , poftquam fatta
fu e r in t in reprehenfionem non venire , fed magis laudi
effe , five apud Deum , five apud homines. Ne quis xftitrorum
fèdulitate compuhtti, veluti carbones mortui revi-
vifeent. U t ergo nos in tantum perfettos faciat, ut non
folum nos ipfos, fed Sc alios adquiramus ad vitam , ini-
micis non Iblum vicem reddere prohibet Dominus per Sa-
lomonem ; veruni etiam humànitace ad amicitiam provocare
hortacur.
Noli vinci a m a lo , fed vince in bono malum. Hx e interpretado
Apoftoli eft cohortantis , ne vicem reddamus
inimicis , ficut dittum eft. Mulcum enim proderit nobis, fi
met quia Deo licita non difplicent, idcirco non curandum, E maÜtix cedamus ; vincit enim malum, qui ad tempus vinci
fi fratri fcandàlum filili; hoc prxmonet quia illud fieri debet
, quod Se Deo non difpliceac, Se fratri fcandalum non
fit. Etfi licéat enim , Se fratrem fcandalizet, Deo non place
t; quia Deusíalutiftudendum monee. Sic ergo provi-
dentur bona coram Deo Se hominibus , fi ea qux licent
ficagancur, ne (candalutn faciànc.
‘ Si fieri poteft, quod ex vobis eft, cum omnibus hominibus
pacem habentes. Omnes vult pacificos elle, c qui divinai
« fervane juftitiam. Viderit fi quis hanc pacem fpre-
idecur ab ilio. Etenim Salvator fic vicic malum, dum non
refticic j contra iè enim agir malicia, & dum vincitur , vincere
fe putat. Id enim agir inimicus, ut & nos de propofi-
to noftrò abftrahac, occafionem quxrens quomodo pecce-
liius. Ideo fi provocati ab ilio , vicem illi non reddamus,
vincimus illum in bono ; ideo enim non refiftimus, 8 uc
bonum ièrvemus, negletta juftitia ; quia cogic juftitia ad
rcrribuéndum. «
O JlInibus poteftatibus fublimioribus fubditi eftote ; non
verit ,ut fic tali viro inimicus, cùm aut reprehendí forte
ab ilio non vult, -aut invidet bonis ejus ; quod ad illum _ . , ., _
tamen pertinet, non difeordat à bene agentibus. Hie eft F ti® legem fequendam mandavit, ne ab hac prxienti dflffì.
enim impacificus , qui- prxcermiflh volúntate Legis, fuum mulare videretur , hanc commendar : quippe cùm nifi hxe
eft enim poteftas, nifi à Deo. Quoniam cxleftis jufti-
C A i* u X
X I I I .
jr. 1.
jus fequitur; quamquam dicat David : Cura iis qui oderunt
pacem ,erampacificas .Sed hoc neceflìtatis erac propter potential
« periònarum, ut vel obièquiis humilicatis vincatur,
quem fic extollit fiipcrbia, ut mandaca Legis fpernac. Poteft
fieri ut Se de timore Dei pacificum fe quis prxbear illi,
qui odit pacem. Quando enint vicem ma lis reddere non
vult, pacificqs e f t, hoc eft , de bono vincere malum , uc
vel- obièquiis vincatur , quem mandata Legis non vincunt.
Ergo ,fifieri poteft, inquit, quod ex vobis eft ; ut bene agentes
pacem habere videamur. jam fi non fuerit amator pacis
, tu tamen vis eflè pacificus, quantum ad te pertinet. Si jettus eft poteftaci
aucem irreverens & blafphemus quis fic, & pacem cum ilio qux prohibet.
habere non poflìs, non inique cibi adferibendimi eric ; quia
a. Rom. edit, cum paucls mff. illum .td affi Sum, quidam mff. ad effcSum Scc. |
b. Rom.edit. Se quidam mil", illi conccjj* ad t ciaf us inaocemem facit. .
c. Ita edit- omnes cum mil', quibufdam : alii, veto mfl. non parvo numero ,
qui divinam fcrvare jnjlìliam vìdentnr. Si quii tic. fcquenti autem verfu pro
inimicus, Rom. edit, repofuie , impacificus.
d. Omnes edit, ac ni IT. aliquot, fide nobis tantum quercia non deponatnr:
ceceri mfl. nobifeum faciunt. Ac .fequenti tcxcu pro difendente!, Rom. edit.
Appendix Tom. I /.
fuerit obiervata, ilia cuftodiri non poflic; hxc enim quafi
pxdagbgus e ft , qux parvulos imbuit, ut poifinc porioris
jufticix viam iequi. Nemini enim poteft imputari miieri-
cordia, nifi habuerit juftitia.«. h Uc ergo jus Se timorem
legis nacuralis confinnet, Deum auttorem ejus teftatur •,
& miniftrantes earn Dei ordinationem habere. Ideo adjecit
;
Qua autem fu n t , d Deo ordinata funt : ur nemo purer
quali humana commenta concemnenda ; vident enim jus divinum
humanis auttoritatibus deputacum. Hie ergo fub-
‘ qui fe terrore Dei ab iis abftinec,
Jtaque qui rcfiftit poteftati, Dei ordinationi reftftit. Hoc
licet line ulto fen fu commode maluic, vindicantes.
t. Rom. edit, contodcrai, in Proverbiis. Quod videlicet in;Deuteronomio
hoec verba exit aut.
1. Cod. Coro. 8t quidam alii, quos ut ab iniquitate definant.
g. Idem mf-Corb-Hf bonum fervemus ad retrìbuendum, neglcSà ju fliliil
h. Mfl* aliquot, f-'t ergo jufia timoris : quidam . , . .jus ex timore.
i. Nonnulli mfl- & Gill, in marg. qui Je terrore legis.
I f
B l l