439 Sermones fan tto Ambrofio 440
'|>ììlènt credetites, c&peruiit omnibus linguis loqui. Àbjici- .
te quapropter à vobis, fratres, fuperbiam ; quoniam om-
nes fuperbi filii fune diaboli : & eftote humiles ,*ur Spiritus
pianéti gratiam accipere, & filii Dei vocali mereamini. Sint
munda corda Sc corpora véftca ab omnium peccatorum ibr-
Sapitnt. u dibus ; quia Spiritus fanttus non habitat in corpore fiibdico
peccatis.
3. Si vafcula prius mundatis, in quibus aliquid pretio-
fum fervare vultis, & domos veftras p'rxparatis & ornatis,
quando potentem perfonam exfpettatis 3 multo magis mun-
danda -funt corda ab odio & ira acque invidia & omni ma-
S E R M O N E S D
S E R M O X X X V I I .
D e M irab ilib u s .
Àuttorem hujus firmonis non panca ex Ambrofii Commerit.
in Lue. lib. 4. num. *¡3 . & fiqutnt. mutuatum confiat.
Jomo quod d Grattano citatur tamquam pctitttm ex hoc
Jctmone, minus accedit ad ejus textum , quam ad memora ■
ti Commentarti : quod forte argumento fuerit aliquid in indicanone
loci mutatum effe. Idem autem fermo in multis
tnff. Ambrofio noftro adtribuìtur , in quibufdam tamen fine
UiuBoris nomine invenitur > unde conjicimus aliis in mff. pro
fcriptorutn libitufuiffe infcrìptum. Cum porro in Gali. cod.
-cujus omnes finitones Maximi effe probabile eft, hic firmo
habeatur, eum quoque hujus Patris effe indìcium eft, quod
etiam Ambrofii imitatio eidem fumiliar is vide tur adftrue-
re. Infcribitur in eodem cod. De duabus naviculis :
in Silv. de cathedra S. Petri : in Remig. De S. Petro :
in ceteris vero, ficut & in antiq. edit. ut nos in capite.
j . Uantorum mirabilium operator fit dominus Jefiis
Chriftus, intelligere poffiimus ex hac evangelica
lettione, qux deferibit tanta per eum beneficia in populum
luci f. 1. fuillè collata ; ut provocar» hominum tutbx ad audiendum
<?" Pi- illum magis irruerent, quam rogarent : & medicinam falutis
non fperarent per humilitatis gratiam, fed per impor-
tunitatis injuriam ; ita ut irruentes , ficut ait Evangelium,
turbas à domino Jefii non defertum fepararet, non Syna-
goga repelleret, non reverentia divinitatis arceret. Hxc
eft enim confuetudo infirmantium , ut dum iperant fuis
1 xgritudinibus medicinam, ab importuna petitione non loco
prohibeantur, non tempore, non pudore : fed quanto plus
medetur ille, qui fenat ; tanto amplius ille importunus eft ,
qui laborat.
2. Ergo cùm dominus Jefus ab irruentibus turbis femo-
tus, in terra effe non poilet, adfpiciens in mari duas navi-
culas, cinam navem Petri omni feftinatione confcendic 3 ut
importunitàtis injuriam vel aquarum natura depalleret 3
quia eam dottoris reverentia minime coercebat : atque I
exinde ccepit de navicula Petri ad homines dottrinx fu»
yerba profondere. Videte mifericordiam Salvatoris , fepa-
ratur quidem ab hominibus corpore , dottrina tamen iis
militate conjungitur. Ubique mifereeur , ubique prodeft.
In terra pofitus per tattum languorem corporum fanat : in
mari conftitutus, per dottrinam vulnera curar animarum.
3. Sed videamus qux fit ifta navicula Simonis Petri,
a a quam ad docendum de duabus magis opportunam Dominus
judicavit, qux Sc tutum Salvatoremprxftet ab injuria
, & credulitatis hominibus largiatur eloquiajinvenimus
enim jam Dominum navigaffe in alia na v i, Se gravibus
injuriis lacellìtum. Navigavit enim cum Moyfe in mari j
rubro, quando populum lfrael per undarum fluenta tranf-
vexit : fed gravibus eft affèttus injuriis , ficut ipiè ait in
lehjn^.^6. Evangelio ad Judxos -: Si crederetis Moyft, & mihi crederetis.
Injuria autem Salvatori s eft incredulitas Synagogx.
Ergo Petri navem elegie, Moyfis deferir, hoc e ft , fpernit
Synagogam perfidam , fidelem adfumit Ecclefiam.
4. Dux enim quafi naviculx à Deo deftinatx funt, qux
in hoc, tamquam in mari, mundo felucem hominibus pifea-
M uh , rentur, ficut ait Dominus apoftolis : Venite .factum vos pif-
* catores hominum. Ex his ergo duabus naviculis una relina.
Omnes edit. quam adducendam de duabus : omnes miT. elegantius > quam •
ad docendum tee.
b- MÌT- Vallilcl. & Silv. in profundum generationis divina,
<c. Sic iidea duo mff. alii veto Se vct. edit. dormiebat t dormiebat Petro, |
litia , & maxime ab itftmunditia atque avaritia 3 ut Spiritus
fanttus ad vos venire, Sc apud vos mänfionem facere
non dedignetur. Et ficut nobilis homo in fobtido loco , 8c
ftercoribus pleno fua fponte non habitat; ita Spiritus fentti
gratia non vifitat animam, qux in föerore peccatorum per-
leverat. Ideoque necelfe eft , fratres , ut in adventu Spiritus
fentti domos animatum veftrarum adornetis bonorum
operum floribus , eafque repleatis pretioio caftitätis odore,
& benevolentix balfamo ut Spiritum fenttum in vobis
habirare delettec, cum Patre & Filio per omnia fxcula
ixculorum, amen.
E D I V E R S I S.
A quitur ad terram inanis Sc vacua , altera pròducitur in
altum onufta vel plena ; vacua enim Synagoga relinquitur
in littore, quia Chriftum cum prophetarum amifit oraculis:
onufta autem Ecclefia in altum adfumitur, quia Dominum
cum apoftolorum dottrina fufcepic. Synagoga, inquam,
remanet ad terras, quafi terrenis ifthxrens operationibus :
Ecclefia autem in altitudinem evocatur, tamquam cxlorum
profonda facramenta difeutiens 3 in illam fcilicet altitudinem
, de qua Apoftolus ait : O alt nudo diviti arum fapie nt ia Ron'-"-35.
& fcìcntix Dei ! Propterea dicitur Petro : Duc in altum, hoc lHC- 5-
eft)b in profundum diiputationum generationis divinx. Quid
enim tarn profundum, quam quod ait Petrus ad Dominum :
B Tu es Chriftus Filius Dei vivi I Quid tarn terrenum, quam Matth.ri.K.
quod de Domino dixerunt Judxi : Nonne hic eft filius Jo- L"Cm “ •
feph fabri ? llle enim altiore confilio nativitatem Chrifti
divinitus approbavit, hi mente viperea generationem cx -
leftem carnaliter xftimabant. Unde ait Salvator Pecro :
.Quia non caro & fanguis tibi hoc revelavit, f id Pater rneus, Matth.i6.ij;
qui in cxlis eft. Pnarifxis autem dicit : Quomodo pot eft is bona
loqui, cum fitis nequam ?
5. Hanc igitur folam Ecclefix navem adfcendit Dominus,
in qua Petrus magifter eft conftitutus, dicente Domino
: Super hanc petram xdificabo Ecclefiam meam. Qu x navis Matth.1s.1t.
in ahum ficculi iftius ita natat 3 ut pereunte mundo, omnes
C ^Oos fufcipit, ^rvet illxfos. Cujus figuram jam in veteri
videmus Teftamentoj ficut enim Noe arca, naufragante
mundo, cunttos quos fufceperat, incolumes refervavit ; ita
& Petri Ecclefia, conflagrante fxculo, omnes quos am-
plettitur, reprxfentabit illxfos : Sc ficut tunc traniatto diluvio,
ad arcam Noe columba fignum pacis detulit 5 ita
Sc tranfatto judicio, ad Ecclefiam Petri Chriftus gaudium
pacis deferet ; quia ipfe columba vel pax eft, ficut promi-
fit , dicens : Jterum autem videbo vos , & gaudebit cor i*han.is.u.
vtftrum.
6. Sed quoniam hanc eamdem naviculam Petri, de qua
nunc Dominus cxleftis dottrinx fox fecramenta depromit,\.
legimus in Matthxo, dormiente in eadem Domino, ven- Matth.s.n,
) tis infurgentibus perturbatane, ita ut cuntti apoftoli mortis
periculum, formidarent 3 videamus qux caufa e ft, quod
una eademque navicula hic in tranquillitate dottriuam
populis tribuit, ibi in tempeftate difcipulis metum mortis
indicit 3 prxfertim cùm ibi etiam cum ceteris apoftolis
Simon Petrus elfet. Hxc autem eft caufe periculi : erat ibi
Simon Petrus, fed erat pariter & proditor Judas. Quamvis
enim illius fides fundaret naviculam, hujus tamen eam perfidia
contürbabat. Tranquillitas eft ubi iolus Petrus navi-
g a t , tempeftas ubi Judas adjungitur. Licet eflèt Petrus fir-
mus fuis meritis, perturbatur tamen criminibüs prodicoris.
Metuentibus igitur difcipulis, anxiante Petro, dormiebat
■ Dominus. Durum forte videatur quod , anxiante Petro , q .“ " c. no»
e dormiebat : dormiebat Petto , ne vigilaret Judx ; unius
igitur delitto cunttorum merita quatiuntur. Obdor-
mit Chriftus , ventorum fpiramina concitantur j quiiquis
enim peccatum admittit, ftatim Sc dormire fibi facit Domi,
num , & procellam fibi fpirituum fufcitat immundorum :
neceflè eft autem diabolica infurgat tempeftas, cùm Domini
fereniras conquiefcit.
7. Igitur fi unius Judx peccato cuntti periclitantur apofto
li,d hoc exemplo caveamus perfidum, caveamus prodi- ■*
torem , ne per unum plurimi fluttuemus. Quinetiam
Inavirabat luda : at Rom. edit. Dominus dormiebat. Verum dormiebat Petro >
fed mare turbabat Inda.
i . Nonnulli miT. hoc txemplo perfidili» cavcamut froditorem.
441 hattenus adfcripti. 4^2
lujafmodi abjidamaj 3e noftra mvicak, ut non oMor. A fe u ta n k toinitàs. Pléniot igihit eli gratia i Deuin pto.
pria veritate cognorceie, quaniin adfurata fpeciefufpleari. ’
a F a r n m n c p t /ta . C. . . . __ 1.' _ . i .
miat, fed vigilet in nobis Dominus, atque eo vigilante,
nulla nos fpiritalis nequitix procella concutiat. Ubi enim
fiides integra eft > ibi Salvator docet , vigilar, & exfultat ;
ìbirequies, ibi tranquillitas, ibi cunttorum eft medicina:
ubi autem fidei eft admixta perfidia, ibi Chriftus torpet,
dormit, & piger eft j ibi metus, ibi tempeftas , ibi omnium
eft diferimen : pro attibus enim noftris Dominus nobis
obdormit aut vigilar.
S E R M O X X X V I I I .
De Grada BapdÌmi.
Hoc titulo non folum invet. edit, f id etiam in pluribus pro-
' hatiorìbufque mff. infcribitur hic fermo : at in Remig. eidem
prxfigitur, De fefto Epiphanix. Et certe non obfcu-
g plere omnem juftitiam. Scimus autem quod Johannes Bap-
rum videtur illum non multo poft hoc idem feftum ad cate-
chumenos habitum effe, ut adftudium accipiendx bapt¡fìttati
s gratia excitarentur. Nih il Ambrofii prxfert : fidxquio-
ri jure adtribui Maximo potefti & cum fermoni x & x x.
fupra edit is pulcre conveniat, exiftimare licet tres hos fer-
mones defignatos effe a Gemi adio , ubi prodidit eumdem
ef>d d ° f fm DC kaPtiimi g ratia librum, vetuftiff. cod. libros, ^
Uiaconftat, ficut ante dies profequuti fumus, Jefum
Chriftum non fui cauià baptizatum eflè fed noftri,
debemus, fratres dilettilfimi ( vobis catechumenis ioquor)
gratiam baptifmatis ejus omni feftinatione fofeipere, & de
fonte Jordanis, quem ille benedixit, benedittionem confe-
crationis haurire ; ut in eum gurgitem, in quem illius fantti-
tas merfit , noftra peccata mergantur : feilicet ut eadem
aqua, qux Dominum circumdedit, Se fervulos circumpur-
get ; quatenus ex venerabili Chrifti lavacro nobis unda
fantta proficiat, & iifdem veftigiis atque myfteriis , qui- D
bus benedittionem à Salvatore eft mutuata, a nos focu bea-
tfore purificet, gratiamque quam à Chrifto fufeepit, in
chriflianos refondat.
2. Ergo, fratres, tingi debemus eodem fonte, quo C h r if
tus 3 ut poflìmus effe, quod Chriftus. Nam', quod falva fide
dìxerim, licet baptifmum utrumque fir Domini, tamen
gratius puro hoc bapeiimum eflè, quo nos abluimur, quam
illud quo Salvator baptizatus eft. Hoc enim celébratur per
Chriftum, illud celebratum eft per Johannem : in ilio fe magifter
excufat, in ifto nos Salvator invitar : in ilio juftitia
femiplena, in iftoTrinitas eft perfetta : ad illud fanttus venir
, fanttus egreditur : ad illud peccator venir, & fanttus
abfeedit : in ilio benedittio confortar myfteriis , in ifto per £
myfterium defitta donaritur. Baptizari ergo, fratres, debemus
eodem gurgite , quo Salvator : fed ut eodem fonte
mergamur , non nobis orientalis petenda eft regio , non
fluvius terrx Judaic»; b ubique enim nunc Chriftus, ubique
Jordanis eft. Eadem confecratio, qux orientis flumina
benedixit, occidentis fluenta fanttificat. Unde & fi forte
nomen fluvio aliud fit c ix cu lo, ineft tamen illi myfterium
è Jordane.
3. Denique iifilem facramentis res agitur, quibus Se
tunc gefta eft , nifi quod gratia pleniote 5 tunc enim Tri-
nitatem carnalibus oculis vidimus , modo eamdem Trinitatem
4. Faciamus ergo ipfi pro nobis , quod Deum videmus
feciüe prò nobis : faciamus circa Dos , quod fieri circa fe
Johannes optavit. Si ille qui erat propheta & fanttus, Salvatoris
baptifmum qoncupivit ; (juanto magis nos pecca-
tores Se indigni gratiam hahe debemus ambire ? Videte mi-
fericordiam Salvatoris i hoc nobis fponte defertur, quod
propheta poftulans non meretur acCipere.
5* Q.u^ autem caufx fit quod Johannes pètierit Chrifti
baptifmum , nec acceperit , debemus advertere. Ait enim
illi Dominus poftulanti : Sine modo 5 fic enim decet nos im-
tifta typum legis gerebat. Juftum ergo e ra t , ut ipfe bap.
tizaret Dominum j feilicet ut quemadmodum fecundum
.carnem de Judxis Salvator eft genitus, ita & fecundum
Spiritum de Lege Evangelium nafeeretur ; ut unde fuccef-
fionem ducebat originis, exinde Se traditionem confecra-
tionis acciperet. Hoc eft igitur, quod ait : Sic enim decet
nos implere omnem juftitiam. Juftum enim erat, ut mandata
I^gfejqu* ipfe condiderat, ipfe compierei, ficut alibi dicit
: Non veni Legtm filvere» fed adimplert.
: S E R M O X X X I X .
D e C am e lo .
Rom. edit, ut hunc ftmonem Evangelio Dominica 14. poft
Pentecoften àdaptaret, illi exordium propria attcloritate
prxfixerat. Quam autem abfurde id voluerit, inde cognof-
citur , quod hunc firmonem haud multo poft epiphaniam
habitum conftet. Quxdam porro in ilio reptrimus tantum
cognationis cum fir mone 20. a nobis rejetto prxferentia, ut
utriufque eumdem fuiffe auElorem arbitremur. Nec profitto
defìtnt qua illum Maximo videantur adfirere : fed nulla
fuppetunt, qua Ambrofio.
J' e F \ foie in Evangelio dominus Jefus Chriftus : Faci-
1 —r lius eft tranfire camelum per foramen acus , quam
divitem intrare in regnurn cxlorttm. Qux fententia vereor ne
forte vobis conveniat, qui divitias fxculi hujus aut habe-
tis , aut quxritis. Sicut enim cameli animai, quod eft tor-
tuofum acque deforme, perverfitas ipfe corporis per an-
guftiflìmam acus cavernam prxterire non patitur : ita &
divites oneratos àvaritia , & cupidicate feedatos , ipfe vitx
deformitas per arttam viam regni minime introire permit-
tic ; ait enim idem Dominus : Artta & angufta via eft, qua
ducit ad vitam.
2. Igitur in camelo f difficultatem tranfitus prxftàt habi-
tudo membrorum, in divite autem impedimentum magnitudo
efficit peccatorum ; gibbus enim quidam eft animx
turpe quid vel cogitare , vel facere : ac mentis quxdam
tortuofa deformitas, in mundi rebus femper intendere, &
ab Ecclefix fenttx limine curis fxcularibus avocati. Unde
mihi videtur hanc defcrmitatern corporis propheta ipirita-
liter eloquutus , foeditacem morum pocius indicaflè, cùm
dicic : Nonglorietur gibbofus, ficut rettus; quafi fic diceret :
Non glorietur peccator vitiorum fuorum pravitate diftor-
tus, ficut gloriatur juftus confciéntix bonx fimplicitate
direttus. Quamvis enim, ó peccator, procerici té'-corporis
fidei oculis contemplamur : tunc Chriftum vix huma- F gaudeas , quamvis icapuÌarum tuarum* »qualitate lxceris,
nus vultus adfpexit, nunc eundem mens humana compietti- anima tamen tua morum pravitate deformis eft.
tur : tunc Spiritus fanttus velut columbx ipècie hominem 3. Rette ergo camelo comparatus eft dives fiquidem
circumfodic, modo fe in interiora hominis ipfa virtute di- illum à traiifitu acus corporis craflitudo re vo ca ih u n c ab
•yinitatis infondit : c tunc Pater ad nos propter Filium longo ingreflìi Ecclefix patrimonii follicicudo decentat : Se ficut
auditu vocis advenit , modo autem defeendit ad nos pari- illum parvum foramen non capit oneratum mole membrorum
3 ita & hunc inxroitus fanttus non fufeipit gravatum
cumulo delittorum. Uterque habet propriam iàrcinam
fuam, ille oneratus eft carnibus , ifte peccatis : & ficut
ille inhabilis eft anguftiflìmx acus cavernx ; ita & hicin-
conveniens eft beatiflìmo Dei regno : ad quod camelum
8 corpore incompofitum natura, hunc autem pravum vo-,
luntas efficit. '
ter ipfe cum Filio. Plenior ergo gratia eft , ubi Deus non
adfumta fpecie defeendit ad homines, fed propria fubftantia
defcendere dignatur ad filios : ibi enim tamquam ìncredulis
fidem vult fignis corporalibus perfuadere , hic tamquam
fìdelibus gratiam fpirituali virtute conferre. Plenioris
ergo eratix eft Deum videre, ficut eft Deus , quam videre
eum fic, ut requiras eum. Hic eft perfetta Trinfras, ibi adhuc
1. Omnes edit, nos fa'ti beai re : omnes miT. i
tiores.
b. Ita mff. at edit.
ion etiam male : ubi ciiìim
Jordanis tjl.
c. Omnes «die. 7
Patir à Domino: cod. Reti
num : oplime Lugli.
^ d. Vct. edit. Deum propria virtute cognofcei
ìn contexcu.
e. Rum. edit. Mammona apud Hebraos hujus (acuii div
ir fotu beatiore > unus beatine
Chriftus eft, ibi quoque
ig. Se Valiifcl. . ..a d Domi-
; Rom. Se mff. commodius, ut
appellantur. Dici■
« non nifi iniqui m eh fpem conftituunt : jufti
ut tilt, ¡.aneti divina, nifi calejtcs&■ fpirita-
in terreni, hujus ¡aiuti rebus lonfidit. Hi alibi
viri divinarliir. a Propheta appellantur. NNoottiillee,, ffriaattr es. diviti■as appellare illas,
notile eas amare i quia fi fervuti, UH,, (y cum illis peribitìs. Ideo de hululmodi
divite Iefus Chriftus alibi dicit-, Sic.
f. Omnes edit, difficultatem quafius-. Se infra, immundis rebus femper : »
>ique aptius mff. ut in contexcu.
g. Ita mff. edit, autem, corpore compofitun
,immund
tura. Pani
E e iij
Mat ih. 3. s;.
Malth, j. 17.
Matt. 17. 14.
Matt. 7. 14.