1
Ì !Ì!
fccilTè, quK ratio mundi non capii, ficut fupra. memoravi. Anum ergo diem cùm dicit, lignificar & divinimi j in quo
Pfeudoapoftoli autem puudentes volences videri, in mundo,
‘-neque Deum Filium habere., neque incarnacionem veram
•'effe, neque camem polle refmgere prsedicabant.
■Sapientia enim hujus mundi fluitata efl apud Deum. Sic
'dlulticia eft iàpientia-hujus -mundi apud Deum , dum fadt
io .
ÿ .2 3 .
7 .idicaturus eft Chriftus.; quia ficut jurifconlulti feu ponti-
iices , quos vocant facerdores, certos dies quibus judicatur,
decreverunt *, ita Sc dies Domini definitus eft , quo judica.
turns eft mundum.
Sed neque me ipfom judico ; nihil quidem mihe conftti
■Deus , quod mundus fieri poiTe -negat > fapientiam illius fom. Apertum eft quia confcientiam puram habens iblliftultitiam.
probat, & cftm multos deos dicant, fides au-
,-tem unum probet, tefte virtuté , in prudentia fua con-
. fundentur.
Scriptum eft enim -• a Reprchendcns fapientes in aftutia eo-
rum. E t iterum : Dominus novit oogitationes fopientium
citus de fe non er^t. Sed non in hoc juflißcatus fum. Nunc
humiliât fe , & loquitur ut -homo , qui poiïït culpam in-
currere nefeius. Qui autem judicat me, Dominus eft. Rede
ait •, quamvis enim humiliaverit f e , tamen domino Chrifto
plurìmum dédit j quia poteft > quod hominem la te t , dum
quoniam vana font. Iftud in pfalmo habetur nonagefimo ß occulta judicat, manifeftare, non ut reum faciat ,fed pru-
'tertio. Denique idem fenfus eft -j fciens enim vanas co-
gitationes illorum , ut ftultos illos probaret, fapientiam
illorum reprehendit, oftendens verum e ile , quod falfum
dicebant i & falfum , quod verum putabant.
Itaque nemo glorietur in homine. Quoniam enim humana:
:Cogitationes & coniilia improvida & infirma funt, non eile
dentem. 'Quamvis enim fan&us , tamen homo eft,quem
non poteft fieri, ut non aliquid lateat. Interdum enim ali-
quid utile putamus,quod inutile eft ; nec enim omnia membra
aut latera converfàtionis humana deferipta habemus :
ab iis autem qua gravia funt, aperte prohibiti fumus. Nani
quadam caufs nos fallere folent ex caufìs aliquibus orta ;
gloriandum in homine docet, fed in D eo , cujus confilium ut quod non eft utile,, putemus utile : quod leve quidem eft j
rctraòtari non poteft : quidquid enim homines fine Deo quia propofirum liberum eft.
làpiunt, ftultum eft,.. Jtaque nolite ante tempus judicaret donee veniat Dominus.
Omnia namque veftra font ¡fivePaulus,five Apollo , hfive Monet illos ne judicent, cùm judicandi fint , & habeant
Cephas , pve mundus,five vita ,five mors , five prafentia,fi- duplex peccatum, fìcut ait Dominus : Nolite judicare, ut non
ve futura : omnia veftra , vos autem Chrifti , Chriftus autem £ judicemini ; fed exfpeófcate diem judicii D e i, ac fi fideles
Dei. Alio loco dicit de eodem fenfu : Nos autem fervos Se boni fint. Injuria enim judiris eft, fi ante cognitionem
veftros propter Jcfum. Servos pro miniftris pofuit j ut non
c fingulos fibi defenderent, cum omnibus uterentur., ficut
Sc Domipus dicit -Ego fum in medio veftrum non ut miniftrer,
Jed utminiftrem. Nam mundus utique nofter e f t , fed ut
de ilio feeundum Dei voluntatem fentiamus , Sc decretos
-cur fus ejus in Dei volúntate ponamus. Et vita prafens
concella nobis eft,fed ut modefte illam & cum. Dei gloria
ttranfigamus. Stve mors, ut pro Chrifto mori libenter.ha-
beamus ípe promiffiohis futura. Sive prafentia, ut fic
prafentibus utamur, ne offéndamus. Sive futura , ut futuejus
à fervo procedat judicium aut fententia.
Qui dr illuminahit occulta tenebrarum > dr manifeftabit
confìtta cordium * dr tunc laus erit unicuique k Deo. Hoc
dicit , quia in die judicii nihil octultum erit eorum, qua
getta aut cogitata funt ; Sc fimplicitas Sc hypocrifis illic
apparebit ; ut Sc qui defpe&us nabebatur, forte appareac
dignus : Sc qui aliquid elle putabatur, inveniatur reprobus.
i Omnia enim nuda erunt in die judicii, Sc tunc laus erit
bene agenti vel cogitanti. Hie enim qui laudatur, improbabile
eft an dignus f it , ficut Sc in alio loco dicit : Non ■
ra credentes, ipfis nos magis, quia meliora funt, commen-D enim qui f t ipfom commendatane probat us eft : f id quem Deus
demus. commendat, quem utique nihil latet.
Vos autem Chrifti : ut quomodo hac judicio noftro con- Hac autem ¡fratres, transfiguravi in me,dr Apollo propter
ceda funt & fubjeéla, ita & nos Chrifto fubjidamur ; quip- vos y ut in nobis difcatis ,nefopra quod fcriptum eil , mus
pe cum per ipfum effe cceperimusv> Sc in prima origine, pro uno infle tur adverfus alterum. 1 ransfiguravit hac in fe
Se regeneratione. Chriftus autem Dei. Chriftus Dei eft Pa- & A pollo, dum pfeudoapoftolorum glorias Se rraditiones
C a p . IV .
f . i.
tris fui proprius Filius, faciens voluntatem ejus -, ut Se nos
. ipfius faciamus. Si ergo Chrifti fumus famuli, quid eft ut
ad ejus. injuriam de hominibus aliquid fperemus ?
r Ta nos exiftimet homo, ut miniftros Chrifti, & difpenfa-
[ tores myfteriorum Dei. Hoc fignificavit » quia minus de
il lo fentiret, quod Se D eus, qui illum elegerat ; ideo mi-
niftros Chrifti ait , Se difpenfatores myfteriorum Dei.
Quando enim non verborum ftrepicu , ncque humanà ia-
pienria nitebatur intelligi -, debuit lacramentum Chrifti dif.
penfare , in quo non verba,fed virtus fulgebat : non per
quod homo, fed Deus gloriofus videretur ; collega enim
pifcatorum,non ali ter quam illi,Chriftum pradicabat. Cùm
ergo miniftrum fe Chrifti & fàcramentorum Dei probat,
pieudoapodolos notat,& abnegat Chrifti effe quod tradunt,
per id quod difeordarent à traditione apoftolica.
Htc jam quaritur inter difpenfatores , ut fidelis quis inve-
niatur. Hoc quod dicit, non iolum ad pfeudoapoftolorum F
perfonam pertinet ; fed & ad reliquorum, qui accepta dif-
penfatione, aut verecundia, aut timore, aut certe commen-
dationis fua cauta conftanter arguerc trepidabant aut ma-
los fenfus aut mores. Hie enim tam conftans era t, ut nec
vita fua parceret j dummodo fideliterd omnia celebraret.
Mih i autem pro mìnimo eft ¡ ut a vobis dijudicer , aut ab
humano die. Quos in tantis vitiis reprehendit, miferum
dicit ab his fe judicari ; quippe cùm nec à juftis judicaii-
dum fe feiret. Aut ab humano die, hoc e ft , quia nec à ie -
gibus mundo creditis judicandus erat. Supergreifus enim
humanam juftitiam , calefti juftitia ftudebat , ficut dicit
Dominus : Nifi abundaverit juftitia veftra plufquam fcriba-
rum & pharifaorum, non intrabitis in regnum Dei. Humà-'
a. Rom. edit, ^tpprebendam fapb
b- MA’, aliquot ,fiuc Cephas,qui
e. Rom. edit, fingulos Jtbi defers.
nttt... fapient
efl "Petrus.
illorum apprchcndit.
a meliora funt, accorr,
ir. <*•
perverfàs fub fua perfona Se Apollo evacuai, fummatim
illos defignans ,non fingulatim ; 'ne forte majot difeordia
in populo nafeeretur. Nemo enim audiens nomen iuum
taxari, aut ejus cui fa v e t , contentus eft tacere : tacito au-
tem nomine fi quis audiens, etiamfi de fe intelligat di ¿bum,
diffimulat. Sub hac ergo propofitione evacuavit perfbnas
ilio fentiebant aliqui Corinthiorum : fed ut homo hoc de £ illorum, cùm dicit : Ego piantavi, Apollo rigavit, dee/ut
in his difcerent nihil dandum hominibus.
Nam quis te difcernit ? Id eft , funt aliqui, qui amplius
accipientes in baptiimate aut in do ¿trina, ceteros dicanc
minus confequutos. Hoc iis loquitur, qui baptizaros ab
aliis , plus aliquid efte putabant: quorum eloquentia fedu-
cebantur ,u t fuco quoaam pervería redta putarent. Tanta
enim difeordia erat in populo ,u t multa elfent ftudia di-
veriarum partium : Sc fic omnia di¿ta fua aptavit Apofto-
lus fine manifeftatione nominum omnibus partibus •, ut
ciim legeretur epiftola , unaquxque pars ad fe difta fufci-
peret, audiens quod caufx fua: intendi cognofcerec.
Quid enim habes, quod non accepifti ? Nihil ilium boni
ultra dick confequutum ab aliis, quam ab eo acceperat,
ideo frultra queri j quod enim habebant, ab Apoftolo acce-
perant. Ad unum autem videtur lo qu i, quia ad partem
plebis loquitur.
Si autem accepifti, quid gloriaris , quafi non acceperis ?
Hoc quafi inlulcatores Apoftoli agebant per imperitiam ¡
ut eadem audiences, qua: ab Apoftolo jam didiceranc, ilium
evacuantes , de horum magifterio gloriarentur ; eloquentia
enim commendati , prardicationis gloriam in fe
convertebant. Apoílolus vero contemtibilem fe volebat videri
, dummodo Dei gloriam faceret accepcabilem.
Jam faturati eftis , jam divites fa lli eftis , fine nobis
regnatis. Ironía eft , ut. dicunt ; i rafeen t is enim verba
It e. Vet. edit, ic cn(F.non pauci, £(uamvis enim homo eft , quern non poteft,
I nip aliquid lateat: Rom. edit, cum ¿ill. in marg. & mil'., nonnullis locum
fat is commode fic pmendaiac, Suit enim homo eft, quem- non aliquid lateat:
Sed veram leflioncm fuppeditavit cod. Vail, ut nut in iexcu.
f. MflV aliquot., omnia enim nota erunt.
f . s.
WÊÊm
f .10,
■
ist in Epiftolamad Corinthiösnrimam. 126
I r , ^U1L,W cium canta vicia argu'C
, regnare ilta, i c enim p u ta b an t. gteriaraes
sas* = ss» î~ - m de 11s q u * a pfeudoapoftolis cradeDantur.
■Et utinam regnetis , utdr nos vobifeum regnemus. U t pius
pacer enam inguatis fifiis bene optat.Quî enim poterat heri
ur irne apoftohs régnaient ? Quidquid enim non ab apoftolis
^radnum eft., fceleribus plénum eft. -Sic tamen ordo fuerat
dicere : Ut nobifeum regnetis ; fed quia præmifenit : E t uti-
vam regnetis, aliter dicere non potuit, nife : Ut & nos vobiC-
cum regmmus. Regnare autem eft de fpe ôc prômiiîîs Chrifti
fecuram e lle , & gaudere in iis, q«oe adverfa pi-opter nomen
Chrifti -accidunt ; lucrum enim affèrunt, non detfi-
. jacn rnmus, & ommum
pertpfima ufque modo. N o n refiftehdo ù l i i , neque vicem
m m a te wH un do , fe j fe -fib jrd enao : ¿r per patienriam
revocarec ad bonqm , contcmtìbilis & ie rp e S ù s
h e ta t . V fim mod,, id e f t , ófque nube ètiata apud C o .
rmtnios prò qmbus hàK:, qua: ftp ra m a b o ra r , foala piC-
<luon“ ,n humilitàtetn fu a « billi] in h ii .brofice-
re videbar. queritùr doibte commotus tàntàm fu b je a io i
, ^ mjurias nuHutb f r u ii lì m habere pottlifle ■ fed &
quud d e fe r te ( A , in pej-us phifeciffe. ’
*>“ ,h u f e r i i , : hoc e l i , non ut rubò,
rem vobis feciam, hrec fcribo, fed ut cOtrigatìs. Sid audfi
ftttos meos cartiTimne n. ^ r . 7
« ■ _ eorrepti. Sc ad iraln tsr/W/w-uvi ffifSWHnfiïBK r 1
r * t , n im «md Dtus Ms .fvftoht nHfflhm, ,
quafi mort, destinâtes. Hoc ideo perfette Çùæ députât
quia femperin neceflìtate fuit, perfecuriobes & preiTuraì
ultra cereròs paffiia, ficut palfuri funt Enoch & Eliaci • qui
ultimo tempore, futuri funt apoftoli Mitri enim habent
aure Cbnftum ad ptepatandum populum Dei & mu.
nienda, oiuiies Eccfefias , ad refiftendum abfichrifto, quos
& periecutioues pati & uccidi leftio ApoeUvUfi, telldtUr.
Horum a g o tcuipoe fuo tempori contparavit Apoftdlus
dicens : Quufi mmt ; ad hoc enim yentuti fubt
ut occidantur.
Rk WBBmSm uippncem tacir ; n«
eorrepn Se ad ìram pròvocati, àdmonitiohes ejus fperne
rene. Id agjc ùt medicus falutaris, qui phtamina abfcin-
dens, dolorem illatUm fpe Se blanditiis mitigar, Ut areer fé
eurari permutat. °
f em™ ? tcem ptdagogorum habuttìtts in Chrifto,
fed non multos patres.Nam in Chrifto JefopèrEvangcliumcco
vos geme. His diéfcis oftendit hbflum poife éo affcétu diligere
illos, quò ìpfe eos diligebat. Quis èhim alìenos filios
firn prxponat in amore ? Ac per hoc mònità ejus, qui Se
Pr<^ ‘s tanca ma^a pallus e ft, non débèrè èós fpèrnere
r r ^ i T ‘T \ V0S,tmì aJ°reS mrei eP ote- ° bénevolentiam
. - i , ui iiuiicnsur pai
i a Pr ’ q0‘ obfecrac B Ì noe elt . nnilK rnrètll- -vnrne ... dt- .j m. itenIt.u r *patrem
S B * J P ‘ l t«ulumfnSUfimnuhmcmmd,,&Anj'tli, #
hwnnìbm. Quia etunc fpei»aculutti & Enbch & Elia s Uf-
que adeo ,m corpora eorum ih .platea ptojiciantur ih con-
ipeilutotius populi infidelis : ita & apoftoli fptaacuhim
tacti iunt ¡ quia publnx tidebanur, peliti ad ilijutiam &
moitem, quam paffi ione. Munduiti autem , alisèlòs &
honunes diait ; quia & angeli mali funt , dicente David
ì» pfalmo feptuagefimo feptitno: Vexabat illos per Anse,
los malos & homine. mali & increduli s his apoftolorum
uijurre obtaaamentofuut. Mundus autem ideiteo infidelré
tas dicitur , quia v ifibilia fequitur. dr- a j . r ■ -r, T. ' ' j - - ” - u«/»iit-
hoc e ft , fponte rogar ig ro s , ut récipiant mediciharn In
...
his tamen fui illos mutarores vult effe ; Ut ficut hic multa
M s finiti pr^ser Chróftum. V e t um e f t , quia am a„fe sb ^ ^
G n iftum , ftulti funt muiido. Vos uamuteemmpurruuadeenntte ers tinn Lr ih,r*i,jato* . in n om in o .,» ■ l naeiem hlium obteftatur
Qui prudens in Chrifto judicatur à perfidis , non re<fte ad-
fent Chriftum. Denique Marcion, quia negat Filium Dei
Se incarnar! Deum potuilfe , prudens eft mundo : & Pho!
tinus , quia non fecetur Chriftum per id quod natus eft
Deum,fapiens videtur mundanis.
Nos infirmi. Infirmi ideo, quia fine-adulacione & cum
ftulritia , ficut videtur mundanis , prsdicantes Chriftum
injuriis fubjiciebancur. Vos autem fortes* Ideo fortes, quia
fic proficebantur Chriftum , ne ofìènderent homines 'u t
eflent fecuri.
, vir- 7 1 ; V , . Ult C11C ; ut llcut hlc multa
S B Pro falu,K 6omm mcredulis paffiis e tt, & non
eeftit, dummodo pet dies & no&es Cyangèliaaret illis domito
grame Dei ¡ ita & illi roanéntes in fide èiïis Se dóc
trina, non reciperent iaforum apoftolorum piva còb,-
menta : c faj refiftetent contemnenfes opptòbìia, aüt de-
fedtam” 0 ’ inviolatum teférvarent af-
Idtcsmfi ud „0, Ttmthl«m,qm tñ filins nuns cariifi-
mns& fiatlts tn Domtno. Hortatut illòs in hòc eodem T im
o tn e o . nnpm in a o m - i i T 7 o . a i BBS • _
. J «aai.va.uaa.., \jUlU UCCt
nuic teltimomum perhibet, illos argiiit.
Qm vos cohmomfuciut vins Osas, qnu fnnt in C h ili,
B Sk “i . " h r c ' " m m m M ■ per ¡(iUm q u i ,
fidelem fihum in Domino confirmât, réverti illos yult ad
regulam i fe traditæ veritatis ; ut commoniti yetWs & exem
Phs operumejusttfipifcetent, cognofeenfés bôb perperam
Ecclèfias8difeerent. ' ' T * ^ ° " “eS
Tumqnum nonvsntnrns sjfm ad tos j l s ïnjUtifisn, H
dam. Indigaiabanmt quidam Corinthiotum, quia „on ibat
rot KobtUs. Qui emm Chriftum non feretur, quia Abra- E ad lllOS . llïlll (IPMrtaroi lad C .. .. —.L 1. _ ■ . a.. . * “ • ! m m «» Í H B h I co„- íhos I e m í b Í Sm í m í , ........... . z. ?<■------: u.umuui iiuii rriLccur,quia .Abra
ha: promillus eft , & ab iniuo prsdicatus, hie nobilis con-
tra Chriftum eft j quia antiqukatem promiflì Chrifti aliis
deputar Nos vero ignebiles, Ignobilis -muiido eft , qui
Chriftum , quod mundus -denegar , ab initio profitetur.
Hiec igitur omnia fupradi&a, quse negare videtur, con-
firmat : & qua: quafi confirmare videtur, negat. Irafeencis
enim verba fu n t , qui negando confitecur, Se confitendo
i H num n
Ufque ad hanc horam & eforimus, & fitimus, & nudi lorum.
fumus, & colapbiz.amnr, & inftabiles fumus, & laborarnus ^ ÉM
operantesmanibus noftris. Libere enim & juxta veram fidem
fine a,liqua adulatione Chriftum pradicantes, Se gefta prava:
vita: arguenres, gratiam apud homines non habebant,
& colaphizabantur, id eft, injuriis agebantur, & inftabiles
erant ; quia fugabantur, ne. in loco diu manentes , plures
docerenr. Ideo Se mambus operabantur, quia non folum ied virture fignorum : ,ità & hi non verbis nùd7 r * ? T " ‘Ul >
gfatiam upud homu.es non huÌiebiint ; verumetiam ab bis te operum igititualiùto dignos fe óftibtoènt Ih l T /
. accipere uidignum erat, qui errori ftudebanc, ficut dicit in vifitatì. itenderent ab Apoftolo
pialmo centefimo quàdragefimo : Oleum autem peccatori
non impiguet caput meum. Quia & libertacem arguendi
amittit, Se peccat, qui ab eo accipit, qui ideo d a t , ne
corripiatur.
- Maledicimur, & lenedicimtts : male rradfcantes enim fe.
hortabantur ad bonum. Perfccutionem patirnur, & Jufttnc-
mus i quia perfequentibus fe non refiftebanc. Blafphema-
mur, & obfècramus j blalpbemantes enim rogabant, ut per-
mitterein fibi reddi rationem.
•11 l l V 1 ’ lup c iu ia , quoa quaii mdioi
illos haberet; cdm magis Apoftolö hoc ftudium ftetit uc
de mdignis feceret dignos. Habebat ergo yotum eundi fed
raajora erant, qfnfe agebat. 5
Venitnh uutern cito ad vos, ß Dominus permiferii. d Poft
cömmonwionem profnictit fe ire ad illos ,fed fi Dominus
pemutteret; at qtriä plus feit Deusquam fiömö , ideo fifei
ret operfepretium eile, pertomtat : ScfffiSh ire t, Domil
num non hvliTe oftender«, caufi ulique uiifoiutatis il -
lorum. ' °
E t recognofcaOi nenftrtnMt/n illirnm, dni inLs i Cnm Cid
i V * cdm o b f i t iS c Ä e r f l
rentur, mdignabantur, quifi digni eflebt ab Apoftolo y i.
N ie enim infermtne efi rtgnnm D ti fed in virtnte U t
fient regnum Dei non fplendote vitborurh cotomendatut .
virture fignorum ; ita & hi non verbis nudis, fed virtu»
. Cocb. f. qui
tichriftum.
b. Rom. cait. tamquam Injh
praf,sturi fnnt apofiöli. Mit,
Qmd vnltts ì In verga ventarsi id vo i, an m earitatt &
fpsrun manfietndim, > TefrOriS verba in f o t , ut pud0tem
palli . qui infiali erant, humiliaréntut ; ut fi ycrc Apoftoli'
p ottab tM it'fc ad ejcipiendllm
eum , id eft ab uei-ebt fe eft, omm macula criminis. „c
vernens ad illos, lietitiam haberet quafi cum filiis cariffiaiis.
f ) * 1 “ andisnr interves fornicati., & satisfarne, ,
, qttalts ntc tnter genesi. U t qùam grave fit ift,jd
•fi. 14.
* i j .
jr* 18.
fi. 19.
^.ZI.
:. Omncs edit, fed perfißcrtnt ¡ on
r. MC Cörb. VTd common ¡itone p,
e. Nonnulli mfl‘. ab omm plaga c
niff, fed reßftertnt.