■
-Evr/j.iS. ij.
Crftq.
$ . 3 .
■y-4 -
Ir . t .
m 7.
# . - 8 .
‘■l.io^n.4.8.
Efbefi.i. 4.
y - 9 *
•^ .1 0 .
i f l i --vece nihil proäett ; a l Dei enim glotiam prephe- A ipfas. M O e f i h e x pm e I H H B H B | « *
■Srar, ficuc dicit David propheca : W»» mbi, , Domine, m in , f i r n : id eli, v.débo qua: proroilfà f i r n f ra c video! ; «a H i ,ftd rumini ,m da ¿Imm,. Nam & Balaam pie- M eft, praffentem effe ad Dommum, ubi Chriftus eli.
-plietavic, cùm propheca nun effer , fed ariolus; & Caiphas M u m emm mac.fide,./p„, aama,.ma bac
tprophecavic non melico, fed dignicace ordinis dicerduca- aim herum efi carila,. Digne major eft caciras 4 quia ut fides
Jis - Se Saul propheravir , eftui jam inobedienria: caufa pradicacecur , & fpes elfte furar* v i « , cantai praiftitit,
.fratini malo fuiffenrepletus j-fed propter Dei caufam ,.ne ficut fupra memoravi. Unde & Johannes apoftolus. E x
tpóifet comprehendere David, quem & occidere volebat. hoc cognofcimus , inquit icantatem ejus i quia tpfe pro nobis
Et ß Icierovmnia myfteria ; Judx enim nihil .profuic foilTe ammara fuampofuit: Jufte igitur major caricas , per qaam
scum apoftolis, Se dìdiciffe myf ter i a* cum caritaris hoftis jreformatum ell genus humanum.
tradidit Salvatorem. E t propheta Ezechiel diabolum myf- M l l l lU lH i i
teria cxleftia feire oftendit, quando increpita voce in pa- OEElamtm carttatem , amularmm fptrttalta . rnagts autem
radifo illum Dei-fuiilè & pretiòfos lapides habuillè tefta- ß C5 «/ prophetetis. Poft caritatem e prqphetandi ftudiurn ma-
................................ ~ • ’■ ' n - gis habendum hortatur ; quia quamvis magni fint fpiritales
gradus, quos enumerat : hic tamen melior, qui ad uti-
«iitatem Ecclefix proficit, ut difeant omnesdivinx legis ragionerai.
In quo enim quis animum dederit, in eo ipio acci-
pit donum, dicente Salomone : Scirc Lcgtm, fìnfìts efi optimi
-, fciencia enim caritate fubnixa non inflatur, fed eft mara-
iùeta, profirìens omnibus ad utilitatem.
Nam qui loquitur lingua, non hominibus loquitur, fed Deo ;
nemo enim audit, fpiritu autem loquitur myfteria. Hoc eft
quod dicit, quia qui loquitur incogniti linguà , Deo loquitur^
quia ipfe omnia novit : homines vero nefciunt;
Jum deduxerunt. Nam & Tertullianus & Novatianus non
sparvx fcientix fuerunt : fed quia per zelum caritatis f®-
vdera perdiderunt, in fchifina verfi, ad perditionem-fui ha%-
Mefescreaverunt.
-Q ideoque nullus eft ex hac re .profeètus. Spirita autem loquitur
myfteria , nonfenfu ; quia ignorat, quod dicit.
Qui enim prophetat, hominibus loquitur ad adificationem,
& exhortationem, & confolationem ; xdificatur enim, quando
qùxftionum folntionem addifcit. Exhortatio autem il li
.fit, ut defiderium patiatur propheiandi : confolatur vero,
f quia contemtum difciplinx in fpe videt. Scientia enim
legis firmat animos, & provocar ad ipei melioris profeèlum.
Qui loquitur lingua ,fe ipfum adificat t qui vero prophetat i
Ecclefum edificai. Per id enim , quod forte folus f c i t ,
•tur ;quos lapides idem Apoftolus do&rinx divinx myfte-
■ria fignificavit : & illi nihil profuit; quia caritatis imme-
-mor,in fuperbiam ptofilivit.
E t f i habuero omnem ftientiam. Nihil mihi prodeft feien-
rtia, ft caritas non fir. Denique iccibis ■& pnariixis nihil
profuit, dicente Salvatore ■: Vos habetis clavem ftientie,,
<& neque vos intratis, neque alios finitis introire > per invidiam
enim caritatem-corrumpentes , fcientiam ejus ad nihi-
E t f i hnbuero omnem fidem > it a ut monies ctransferam.
L imites facere,aut dxmonia per fidem ejicece Dei vircus &
gloria eft : nec hoc ad meritum proficit, nifi quis bonx
• coiiveriationis fuerit xmulus, ficut fupra memoravi.
E tfi erogavero omnem fubftantiam 7»e«w.Apertum eft quia
"fi omnis iubftantia-impendatur , nihil proficit, caritate ne-
gledta; quia caput religionis caritas eft : & qui caput non
habet, vitam non-habet. Et f i tradidero corpus meurn, utar-
dearn, nihibmihi prodeft. Sine caritate nihil prodeft^ quia
fundamentum religionis-caritas eft. Quidquid ergo fine
caritate fit, caducum eft.
in La li. 11 l tauutuiu tu quod loquitur, fe folum xdificat : nam qui prophetat, om-
K i M M i M M iacHadu efi. Canta, emàm ìete r, D mem plebon. ¡edificar I dum inrelligitar ab omnibus quid ■ .
mniafiatar.maftraeram-agu, mn ambiti,fa efi, ma qua- quatur. Prophetas incerpreces dicit Scriptunirum ; ficut
ritJ c rm fum /um ir r ium r .am cm ia lm a lum .m u g a a - .enim propheta futura p r*dicit; qu* npfciunrar :.ita & h ic
det in iniquitate, congaudet autem ventati : omnia tolcrat, dun» Scripturarum ienlum, qui multis occulcus eft, maiuomnia
crediti omnia Jperat, omnia fitfiinet. Caritas numquam ie fta t , dicitur prophetare.
• cad it Tanta prceco.iia caritatis edocuit, ut non immerito Volo autem vos omnes loqui Itnguts : magts autem ut pro-
.hanc ceteris anteponete videretur , & incaffim laborate fbetttis. Non potecac ptofiibere loqui lipguis, qui fupetifts
eos , qui aliis mandatis operam dant, huic non obtempe- donum iftud dicit eile Spiritus ian « i i fed ideo prophetan-
■rantes. Hinc ait Johannes apoftolus : Caritas Deusefl- uc di magis ftudium habendum, quia utiliuseft. Major eft
'-qui caritatem non habet, Tciat fe Deum non habere; unde enim qui prophetat ,quam qui loquitur lingua, nifi interprete
inalia epiftola idem Paulus apoftolus ait : Dtus autem tetur. -Quia ft -interpretati potent, non erit minor ; quia
qui dives eft in mifericordia> b propter mult am carimemfuam Ecclefiam ardificat : hoc enim majus eft , quod omnibus
mifertus eft noftri. Qui ergo caritatem non habet, ingratus E prodeft. Hic enim per donum Dei Iinguis loquitur , qui
eft mifericordix Dei ^ quia non diligit, per quod iàlvatus
eft. c Ü t proinde difcerent quia graviter delinquebanc ,
qui efeam fraternx cari tati prxponebant. Nam hxc eft
qux & in prxfenti prodeft,.& inxternum-cum Deo per-
;tnanet.
Sive prophet ie evacuabuntur , five lingue cejfabunt, five
fcientia evacuabitur• E x parte enim cognofcimus, & ex parte
prophetamus :cum autem venerit quodperfeSlum eft,evacuabuntur
ilia,qua ex parte funt.Omnia chariimatum dona evacuari
dixit; quia non-tantum poilunt comprehendere, quantum
ipia_ veritas habet. Neque nos aut capere aut enarrare
ir 15.
C a p u t
X I V -
f . i .
it . iir.
4 *
, ficut & illi etiam interpretatur ,duodecim in A èlibus Aa-1
apoftolorum.
Nunc autem, fratres, f i venero ad vos linguis loquens ,
quid vobis prodero ,7iifi loquarvobis aut in revelatùme ,aut
in notitia , aut in prophetia, aut in dottrina ? Hx c omnia
unum fignificant 4 docere enim nemo poterit, nifi intelli-
gatur.
Tamen quefine anima funt vocem dantia , five tibia, five
citharafi diftintlionemfonitus non dederunt,quomodo cognofce-
tur quod per tibiam canitur, aut quod citharizjitur ì Et enim f i
-________„f I jH H fl incertam vocem tuba dederit, quis fe parabit ad pralium ?
.poflumus plenitudinem ventatis. Qui enim fieri poteft ut F Quoniam exempla facilius fuadent quam verba , eXemplis
lingua humana omne compledatur , quod Dei eft ? Ideo commendar per qux facile adfequantur non debere illos in
t - n - '
■deftruetur impeife¿hio noftra, non id quod verum efteva-
-cuabitur : fed dum d additur imperfeto, quod deeft , de-
'ftruetur. Deftru£tio enim imperfeábionis e f t , quando id
quod imperfe£lum eft, impletur in verum.
Cum effem parvulus, quqfi parvuhts loquebdr,quafi parvu-
Ecclefia loqui linguis, qui interpretan non poflunt. U t
quid enim loquatur, quem nemo intelligit ì
Ita & vos per linguam nififignificantem fermonem dede-
ritòs. quomodo feietur quid loquimini ? Eritis enim in aera
loquentes ; hoc e ft, nihil proficientes. Nam multa, ut puta,
lus fapiebam, quqfi parvulus cogitábame at ubi fatlus fum genera linguarum funt in hoc mundo , & nihil fine voce.
í que, parvüli'eranr, deftruxi. Hoc dicit, quia exeun-
tes fanóbi de hoc mundo, plus neceífe eft inveniant, quam
niihc putant, ficut Johannes apoftolus de Salvatore dixit:
Tune videbimus illum, ficuti eft. In hac ergo vita parvuli
fumus ad comparationem futurx vitx ; quia ficut vita hxc
imperfeta eft, ita & ícientia.
“Multa quidem genera funt linguarum , inquit , fed ha-
bent proprias vocum fignificationes, ut intelligantur.
Si ergo nefeiero virtutem vocis > ero ei cui loquor, barba-
ras : & is qui loquitur, mihi barbarus. Non utique id ftu-
dendum monet, ut invicem per incognitam linguam bar«
bari fìbi videantur : fed quia concordix res e ft , his nitenir.
6.
ir- 7*-
U .S .
f . i o .
Videmus nunc per fpeculum in anigmàte, tunc viro facie ad dum eft ; ut per unanimitatèm intelle&us , communi lxti-
faciem. Apertum éft nunc imagines videri per fidem, tune res rionentur.
a- Corb. coJ. cùm caritatis hofliam tradUit 8cc.
•b.-Nonnulli mlT. propter mifcrictrdiam fuam.
c. Corb--codex, f t proinde difeernerent.
d. Vet. edit, «c raff, aliquot., additur imperfetti», qned dteß , d i f ractar ;
- .melius Rom. edit, additur quod deeß, imperfcttio deßruetur: attamen antepo-
I I nendi funt mff. plurimi, quos hic fequimur..
I I e. Codex Laud, prophet and,, priedicandi, docendi fiudium.
I I f. Mff- nonniilli, quia contini tu difcipHna kc._
S,c & tm , <pumm xm U tm , OU, fpiritkub,, ’ ,d ,ài- A ptohlbiras licere edere, Chriftum Deom de Deo pudica.
fi c x n im m Ecchfu f u r i t t , m pr,phcnri,.Quia prodeft Scrip. r i : hoc eft aliis linguis, & aliis hbiis loqui ; * nec f ie périmas
explanare ( nam incitarar & gaodee animus , quando fidi Deum obaudire voluerunr. Poteft & fie intelligi ut
aliqmd de Scriptutis percipit : & quantum propénfior in quia multi ludæorum malevoli erant, & proprereï dighac
parte % , tantum deferii vltia ) propteréa ad hànc num non erat his in revetarione loqui Evangelium , in ¡S:
partem ftudium monet applicandum.
Ideo qui loquitur lingua ,oret ut interpretetur. Eum qui
lin guis lóqui defiderat, monet orare debere, ut accipiat donum
interpretandi -, ut proficiat cetetis ftudium ejus.
Nam f i oravero lingua , fpiritus meus or at, mens autem
mea fine f r uüu eft. Manifeftum eft ignorare animum nof-
trum, fi lingua loquatur, quarai nefeit, ficut adfolent Latirabolis
locjuereiur ad eos : & intelligentes ideo fibi__
révélaii , quia mali erant, nec fiefe corrigèrent ; ut meren-
tes fefacerent per ex plana tionemandire verba Dei. Undè
dicunt difeipuli ad Dominum : Domine, quare in parabolis
loqueris illts? Et Dominus ’.Quia vobis datum eft, inquit,
nojfe myfterium regni D ;i , illis autem non ; ut videntcs non
videant, & audientes non. intelligant ; né indigni iàlutem
ni homines grxce cantare, obfe&ati fono verboruhv, ne- Bperciperent, quod animadvertentes pro meritis hiis faftum.
icientes tamen quid dicant. Spiritus autem qui datur in nec fic converfi Deo fatisfacere voluerunt.
baptifmo ,fcit quid oret animus , dum loquitur, aut perorat Itaque lingua in fignum funt. Hoc eft, velamine incognitx
lingua fibi ignota : mens autem qui eft animus, fine fruc- lingux obfeurati funt fermones Dei, ne videantur a perfidis,
tu eft. Quem enim poteft habere frudtum , qui ignorac ut cum audiuntur incognitx lingux, fignum fit quia propqux
loquatur? . . . . ter perfidiam fadum e f t,n e audiens intelligat. Non uti-
Quid eft ergo ? Orabo Jpiritu , orabo & mente: pfalmnm que its qui credunt, fed non credentibus : hoc eft quod dixit,
dicam Jpiritu, pfalmnm dicam &• mente. Hoc dicit, quia quia ad occultandos fenfus incredulis proficiunt lingux.
cum quis hac lingua loquitur, quam novit; tarn fpiritu, Prophetia autem non incredulis, fed its qui credunt. Hoc eft,
quam mente orat; quia non folum fpiritus ejus, quem di- non competit fidelibus audire linguas,quas nevi intelligant;
xi datum in baptifmo ,fc it quid oratur : b fed etiam ani- fed infidelibus , qui non funt digni intelligere, ficut dicit
mus fimili modo & de pfalmo non ignorat. Efaias prophera : Vade & die populo huic : Aure audietis,
Cetcrum f i benedtxens fpiritu; hoc eft , fi laudem D e iC & non intelligent, & c .
lingua loquaris ignota audientibus: Quis fupplet locum idio- Si cohvenerit univerfa Ecclefia in unum, & loquantur omta
! Quomodo dicit amen, c jitper tttam benedi£lionem\ quia nes Unguis , introtant autem infideles & idiot a; nonne dicetrt
nefeit quid dtcas. Imperials enim audiens quod non intelli- quia in/aniiis ? Manifeftum eft quia fi omnes diverfis ling
i t , 'nefeit finëm orationis, Sc non refoondet, amen, id
eft , verum ; ut confirmetur benedièlio. Per hos enim im-
pletiir confirmario precis, qui refpondenc, amen; ut omnia
dièta veri teftimonio in audientium mentibus cohfir-
mentur.
Nam tu quidem bene grattas agis. De ecr dicit, qui cognita
fibi loquitur , quia fcit quid dicat. Sed alius non adi-
ficatur. S i utiquè ad xdificandam Ecclefiam convenitis, ea
fondli , ideo ad Deum refert, quod omnium lingua Ieque-
retur. Et ne forte quafi xmulus per invidiam hoc dicere
videretur, oftendit fe omnium quidem horum loqui linguis,
& quia non valde prodeft.
Sed in Ecclefia,inquit,volo quinque verba d loqui per Legem,
ut & alios adficem , quam decern millia verbortm in ling\
Utilius dicit paucis verbis in apettione fermonis loqui, E DoBr'tnam habet : hoc e ft, fenfuum k per fpiritalem pruden-
quod omnes intelligant, quàm prolixam orationem habere tiam habet expofitionem. Revelationcm habet : id eft, fobeft
in obicuro. Hi ex Hebrxis erant, qui acquando fyra lingua, ei prophetia occultorum, qux ad omnium mentem perveplerumque
hebrxa in traèlaribus aut oblationibus uteban- niat, favente Spiriui fanèto Linguam habet » ut eos qui
tur ad commendationem. Gloriabar.tur enim fe dici He- lingua loqui poterant, non contriffaret, permifit eos loqui
brxos propter meritum Abrahx ,quod idem Apoftolus pro linguis : ita tamen, ut interpretatio fequerctur. Ideo ait :
nihilo habuit dicens : Mih i autem ab fit glori ari, nifi in cru- Interpretationen! habet ; ut fi interpres adelfet, daretur foce
dòmini noftri Jefit Chrifti. e Hos quidam imitantes, ignota cus loquendi linguis.
fibi lingua loqui malebant in Ecclefia ad populum,quam fua. Omnia ad adifteationem fiant. Concludo hxc eft , ut nihil
Fratres , nolite pueri effici fetfibus : fed malitia parvuli incalfiim in Ecclefia geratur, hocque elaborandum magis,
eftote ;«r fenfibus perfefti fetis. Perfeètos illos vult elfo, ut & imperiti proficiant ; ne quid fit corporis per imperi-
* ut iciant quid ad inftruèlionem Ecclefix fit neceflàrium; tiam tenebrofiim Idcirco omnes paratos vult convenire diut
recedences à malitia Sc erroribus, iis ftuderent, qux pro- F verfis donis fpiricalibus ; ut ipia avidira te animi vigilantes,
ficerent ad utilitatem fratrum. Hic eft enim fenfu perfec- invicem fe exhortantes, meliora dona xmuiarentur,ad illutus
, qui id a g i t , ut profit alicui, maxime fratri. minationem fratrum.
ln Lege enim fcnptnm eft : Quia in aliis linguis, & in Si lingua quis loquitur,per duos, aut ut multum ,tres ; &
labiis aliis loquar popnlo huic, & nec fee me audient, dicit particulatim ut unus interpretetur. Hoc eft, duo aut tres non
Dominus. Hoc Domintis de his dixit, quos prxfciit nec SaL. plus linguis loquaiitut : fed finguli, non fimul omnes ; ne
vatori credituros. In aliis enim linguis & in aliis labiis
loqui, novum Teftamenrum eft prxdicare, ficut dicit Hie-
remias propheta : Ecce veniet dies, dicit Dominus, & con-
fummabo domui Ifrael & domui fuda Ttftamcntum novum ,
non fìcundttm quod dtfpofw patribus Worum : hoc eft immutata
ratione aliter loqui, quam fe legis veteris verba ha-
beant ; dum audiunt fabbacum folv i, neomenias evacuari
circumcifionem celiare , facrilìcia immutari, efeas dudum
a. Codex Val!, ¿mu
b. Idem cod. Vali.
c. Mf. Corb. fuper J,iam euchdriß 3. Rom. edit, toqui per fenfrn
t. Hei quiddtn imitantes . . . ,q
(. Mf. Cotb. ut faciant quod &
Ecclefia quar
mÊÊM
! i* prophet
Ibidem h
f . XI.
guis loquantur , tumultus fit quidam 8 inconditus popiili,
quafi phrenefin patientis.
Si autem omnes prophetent, in tre t autem aliquis infide lis,
vtl idiota ; increpatur ab omnibus, redarguitur ab omnibus ,
occulta cordis ejus manifefta fiunt : & tunc cadens infaciem,
adorabic Deum, fronuntians quod vere in vobis Deus Jìr.
Ciìm enim inrelljgit & intelligitur, andiens laudari Dqum,
& adorari Chriftum, pervidet veram elle Se venerandam
ftr .x j .
f . 24.
wm
debent d id , qux intelligant audientes. Nam quid prodeft£) religionem, in qua niml focatum , nihil in tenebris videt
u.t, Ciu*s ‘ocluacar > quam folus fe it ; ut qui audit, g e r i, ficut apud paganos, quibus velantur oculi; ne qux
nihil pronciat ? Ideo tacere debet in Ecclefia, ut ii foquan- fa era vocant perfpicientes, variis fe vanitaribus cernant iftu
r , qui profint audientibus. ludi. Omnis enim impoftura tenebras petit, Sc falla pro
Gratias ago Deo meo, quod omnium veftrum lingua loquor. veris oftendit ideo apud nos nihil allure , nihil fob vela-
Quoniam fuperius linguis loqui donum elle dixit Spiritus mine : fed fimpliciter anus laudatur Deus , , eexx qquuoo ffuunnt omt
, dr unus dominus Jefus, per quem omnia. Si enim h nul-
lus f it , qui .intelligat, aut à quo ipfe difeutiatur, poteft dicere
feduèlionem elle quamdam & vanitatem, qux ideo linguis
canitur, quia pudoris eft, fi reveletur.
Quid eft igitur fratres ? Cum convenitis,unufquifque veftrum
* canticum habet : id eft, laudem Dei, per canticum eloquitur.
f . x t ,
è cod. Corb. rcilicutmn eQ- 1
’ero in plecifque legitui: nill./fit efi j
infanire viderentur. Ideo ergo, ut multum, tres , ne occupa-
rent diem linguis loquentes, & interpretes illorum ; Se non
haberent prophetx tempus 1 Scripturas dillèrendi,qui font
totius Ecclefix illuminatores.
Quod f i non fuerit interpres, taceat in Ecclefia: fibi autem
loquatur, & Deo ; hoc eft, intra fe tacite oret, aut lo-
quatur D e o , qui audit muta omnia ; in Ecclefia enim iUe
debec loqui, qui omnibus profit.
enim fenfits perfetta! , prò eo quoti eft iaaliir, Se cun&it ed«. . . .fenfu perfettaf.
\ g. Codex Coib. in catti populi.
' h. Mff. nonnulli, militi,f i t , qntm ìnteliiftt.
i. Co.lrx Geni, pfalmuns habet,
k. Mf Cotb. per naturalem prudentiajm.
| 1. Mff ali^uot > Scripturat dtfcirncndi.
^ .,8 .