C a p .X .
ir- i.
I-Cor. e. 15.
ir. 1.
b
* • 3-
4*
D d in vobis. Gratta autem Deo fiper inenarrabili dono ejus. A dominio ; quas cogitationes deftruit verijas fidei. Munitio.
Ho c dicit, quia quicumque opera tur per difpenfacores doni 1£— ^ * '
Dei hoc opus, unde gratis agantur Deo, ab iis qui necelìà-
t ìo s futntus accipiunt fob nomine Chrifti, non mendicitati
fub je& i, fed Deo, de cujus bonis ali fe norunt ; non tantum
ab eis gratis illis referuntur, fed à reliquis fratribus,
q ui prò his gratias agant Deo, commendantes faétum ipib-
rum Domino; ut paucistribuentes ,multorunvobfeerationi-
bus Deo commendentur. Probantes enim mentem eorum
in hoc opere, magnificant in eis Dominum, cujus >ipe firmanes
ergo principes dicit & pot&ftates, & fpiritalia nequitiae,
qui fe extollunt, & armant infìdelium ánimos ad contra-
dicendum Chrifto c contra quos pugnat Dei lex ,diflipans
confi lia eorum. E t in captivi tatem redigentes ernnem d in-
telleftum, & perdacene ts ad obedientiam Chrifti. Captivai in-
telle&um, dum cor.tradicentem ratione vinciti & ad fidem
Chtifti,cui prius repugnaverac, humilem Se manfuetum in-
ducit.
E t parati in omnibus vindicare omnem inobedientiam , cum ■
ti, obediunt Evangelio Chrifti in fubjcdione .mentis j ne impletafuerit c obauditio veftra. Manifeftum eft quia yin.
velint eos (ibi humiliari, ut prsbeant qux neceffaria fune dicat inobedientiam; cùm illam condemnat per obedienlandis.
Et hoc erit in fimplicitate gratias agere communi- B tiam, tunc illam deftruens, quando eos qui refiftunt, per-
tationis illorum, commendantes fe orationibus illorum , 8c ducit ad fidem ; ut perfidia ab iis -a quibus defendebatur ,
defideriis eorum. Quis enim non cupiat oculis videre ne- damnetur.
ceffitatibus fuis propter Dei nomen fubjeffcos ? Denique Qua fteundum faciem fint,videte. Nane vult eos qu*
Dei dona vocantur ; Deo enim d a t, qui his miniftrat ; quia palam funt, considerare, id e ft , ea qu* didturus eft ; quia
qui jubet fieri, ipfi imputatur, quod datur.a Gratias autem fune aperta, dijudicare. Dicit ergo ; Si quis Uonfiditfi effe
Deo in his a g e n t e s ,& fuper ineffàbili dono ejus. Donum firvum Chrifti ,hoc cogitet iterum apud fe , quia ficut ipfi
enim Dei eft, quod iucitat homines ad bonum opus ; fpes Chrifii eft, ita & nos. Iis loquitur, •quorum tangit fuper-
enim promiilà laceffit ad minifterium fupradi&um. biam, quidefe prsfumentes inflatione animi, minus quam
dignum-erat, de Apoftolo fentiebant, quali non egerent
ÌPfi autem ego Paulus obftcro vos per manfnetudinem & prsceptis ejus. Quos commoner ;u t fide fe confiderent,
mode fi mm Chrifii, m i ad faciem quidem htmilis firn in vo- quia erant fervi Chrifti, non utique deberent de Apoftolo
bis : ab fins vero confido in vobis. Hoc eft , quod nunc dicit ; C dubitare ; fed & deeo,quamvis impar fit, vel fimiliter fen-
quia talis eft abfens , qualis & prsfens. Nec enim humilis tire ; cùm utique magis prxferre »fibi deberent magiftrum
erat ad faciem adulatione aut fubje&ione alicujus r e i, qui
conftantiam fuam fic zelabatur, ut aliquando etiam à licitis
temperar«, ne inclinaretur. -Unde dicit in alia epiftola :
Omnia mihi licent ,f id ego f ib nullius redigar poteftate. E fica
ventri, & venter eficis : Deus autem hunc & has defiruet.
gentium. Sed hic illos humilitatem in fe docet, xquans fe
illis ; cùm eilèt Vas ele&ionis , & magifter gentium in fide
Se veritate. Hoc vult ergo illos confiderare, quod utique
clara luce videtur ; quia de Apoftolo nemo credentium
non plus sftimet, quam de fe : quanto magis nemo minus
Ideo ergo abfens obfecratur , & modeftiam Chrifti inter- quam de fe debeat æftimare ? Hoc ergo conteftatur & docet;
ponit ; ne præfens durior inveñiatur causá virorum eorum, ne elatione mentis bons v it* meritum perderent. Qui enim
quàm eft in epiftola; ut componentes fe , qui adhuc non feit fe aliquid elfe, humiliet fe, ut amplior fiat,
emendaverant, mollirent fibi rigorem Apoftoli ; ut mode- Nam etfi aliquid amplius gloriatus fuero de potefiate no f i
ratos éos inveniens, preflà feveritate lætaretur in eis. Con- tra,quam dédit nobis Dominus in adificationem, non in deftrttc-
fidentiam itaque fiduciam feveritatis fignificavit^ quam for -D tiontm vefiri, 9ton erubefeam. Nunc fignificat, quia fuperius
te in epiftola tantum habere putabatur, non tarnen præfens fe humiliavit, ipfis^è comparando ; s cùm fi fe e rigat, non
facie ; quia in prima epiftola feVerus, & nimis rigidus videtur
: & ideo commonet ne eadem feveritate præfens
utatur, ficut non fperabant.
Rogo autem ut non prafens audeam per earn fiduciam, qua
existimar andere in quofdam , qui arbitrantur nos ficundum
carnem ambulare.Idem fenfus eft,quem ut dilucidet, repetit ;
orat enim ut tales illos invernar,ne cogatur irafei ,fedut re-
quiefeat cum eis.1’ H îe ergo aperuit, quod fupra fignificavit,
Sc adhuc in fubjedis plenius manifeftar, hanc effe confiden-
tiam,quam hîc fiduciam dixit ,datæ fibi poteftatis àChrif.
erubefeat; quia à Domino accepit poteftatem prædicandi,
ut fiilvet, non ut perdat obaudientes. Si ergo hic qui à D omino
milíus eft, inclinât fe, comparar fe inferioribus; quanto
magis ii ,qui nullius erant teftimonii, comparare fe non
deberent, non dicam præferre, majoribus ?
V t autem non exifitmemur quafi terrete vos per epifiolas.
Ule poreft videri terrere per. epiftolas; qui neque au£tori-
tatis alicujus e ft, neque præfens fiduciam habet arguendi':
abKns autem ideo audet, quia præfens timet.
Quia epistola quidem graves & fortes fitnt,prafentia aùto,
cujus vicarius e f t ; ut vindicet in eos , qui fub nomine £ tern corporis infirrpa, & firmo contemtibilis. Hoc aSlimit
Chrifti agentes, non obaudiunt, ut corrigant in quibus re-
prehenduntur. Hos dicit qui non tecipiendo ípiriralia, quse
ab Apoftolo dicebantur, fic eum exiftimabant, quafi cama-
lia loqueretur, quæ recipienda non eífent. Ideo dicit : Qui
arbitrantur nos ficundum carnem ambulare ; quia qui fpernit
fpiritalia , c putat illa carnalia.
Nam in carne ambulantes, non ficundum carnem militamus.
Hoc e f t , in corpore pofiti fpiritaliter vivimus ; fpiritaliter
enim vivif, qui facit quod placet Deo. Hic ergo fecundum
carnem militât, qui defideriis earnís obtempérât ; omnis
enim error caro dicitur. Chrifto autem ipfe militât, qui
obaudit ei in fide & difciplina,
qui ejufmodi eft, quia quales fimus verbo per epiftolas absentes
, tales fimus & prafentes in opere. Ideo non fe alium
effe abfentem, quam præfens eft , piobar, quia ' non erat
præfumtor. A Domino enim poteftatem acceperat;cui enim •
non eft data poteftas, abfens poteft audere, præfens autem
pudorem patitur. Ideo Apoftolus non erubeicit, dum cor-
ripit ; quia fiducia poteftatis hoc agit. Hæc propter hos lo quitur
, qui non mifli prædicabant adulantes ; quia Cé ipfos
commendare volebant*
Non enim h audemus conjungere aut comparare nos ipfos
quibufdam, qui f i ipfos commendant. Hi iunt, qui fe ipfos
F commendant, qui non accepta poteftate, dominari yolunt,
Arma enim militia nofir a non carnalia funt, fidfortia Deo. nomini fuo vindicantes au&oritatem. Qui enim niittitur ,
Ideo fortia, quia incorrupta ; omnia enim carnalia corrupta non f ib i, fed ei à quo mittitur., vindicat poteftatem : pér
font. Arma ergo ideo , quia repugnant vitiis, lignum ha- quod etiam oftendit fe à Domino difpeniatorem eleftum.
bentia imperatoris fui C hrifti, qui hoftis eft vitiorum ; ficut Sic ergo non conjungit fe , aut comparat iis , qui non miffi
enim imperator per milites fuos vindicat fuum regnum : ita predicant, dum nihil1 ultra conceflum pra:fumit.
& Salvator per nos fervos fuos defendit anius Dei profef- Sed ipfi in nobis no/met ipfis menfirantes , & comfiaran-
fionem & difciplinam. tes nofinet ipfis nobis , non in immenfim gloriabimitr : f id
A d defiruSlionem munitionum, cogitationes deftruentes, & ficundum men f i r am regula, quam partitus eft nobis Deus ,
omnem altitudinem ext olle ntem f i adverfis cognitionem Dei. men f i r am pertingendi ufque ad vos Tanta le uti dicit pò-
Arma fpiritalia fides eft incorrupta: prxdicationis. Per hiec teliate , quanta conceffa eft ab Auitore , nec menforam
Deus vincit principes & poteftates , quos conftat ut fi- egredi. Idcirco non fuperba e r it , inquit, gloriatio noftra ;
bi ufurpent imperium, extolli contra fidem Chrifti., cogi- quando non tranfgredimur terminum dat* poteftatis: Glotationjbus
fe hominum inferentes , ut avocenc eos à Dw «am pro au&oritate pofuit, qua utebatur in' correptionif
b. Nonnqlli mil'
c. MMff-. CCoorrbb.. ¡U11uiat tilt carnMia pia-ire.
d. Rom. edit. intelUcium ad obeditntiam Chrißi. Captivai tnttlleRum, t
niinuo poli habetur incod. Vali, dum tontradicit. dttm rarionem vincit.
~~ pauci. obauditit noßra. Quod vero fcquiiur, i
cod. Corb. (ic lefic
" ° f . Rom^dic. o
g. Eadcm Rom
b . Rom. edle, a
ifeßiim efl, c¡„¡
ffl Wm I is mf. ß f t cerrigat.
. t i .
f . *
l i f e i i
19 7
bus peccatorumjut falws eos faceret.' Nec tarnen glo- A infipientem fe dicit ; quia*ad laudem ejus videtur pertinere.'
riari fe dicit in extollentia poteftatis, fed ad adlficationem^ n ’ A7"" " /-'"w r’ A
illorum. Oftendit enim poteftatem, de qua fi gloriari wellet,
a non illum puderet ; quia data eft illi à Domino. Sed hic
' fic illà. utituc, ut non glorietur , nifi in profe&u credentium
,- corripiens conftanter vitiòfos ; ut glorietur in fa lute
illorum , ut poteftas data faluri proficiat , non elationi.
Duplici ergo genere non fe in immenfum gloriari teftatur ;
Proprer quod didlum eft : Non te Undent labia tua , f id ,7
proximi tut. Sed hie dolore compellitur- proprer h o s, qui
cum de eo bene pr* ceteris fentire deberent, indigne fentiebant.
Zelans enim vos Dei z.elo \ paravi enim vos uni vir0 vir- . 1
ginem cafiam adfignare Chrifto. Q u * loquuturus eft , amo-
re eorum didlurum fe oftendit, ut non magis ad laudem
Sc quia fecundum datam poteftatem , ficut“ dixit, & quia ejus proficiat, fed ad profedfcum. horum : ut difeant quemnon
ultra quod pr*dicatio ejus perfonet , vm'dicabat fibi admodum parenti fuo inTvangelio faveant; quia vitupe- Zcd,..
auiäoritatem. De his enim confidebat, quos ipfe fundave- ratio patris detradio filiorum eft, & laus filiorum gloria
rat in fide Chrifti. Partitum enim dicit unieuique, ad quos patris eft. Virgines ergo vult eos efle m fide ; unde &
in prxdicatione dirigeretur; ut'finguli proprias aliquas civir corruptores fidei zelatur ab his , ut in die judicn mcontates
haberent, de quorum fide gloriarentur. Dei enim nu-' ß taminatos eos adfignet judici Chrifto. Hinc eft,unde & in
tu Macedonibus prcedicare advocatus eft hic Apoftolus,:,' Apocalypfi Johannis legitur: H i f in t , inquit, qui cum mu- ^ -m
Sc ut Corinthiis evangelizaret, ä Domino admonitus eft. lieribus non f in t coinquinativirgines emmpermanfirunt. Ht
Iis ergo audenter loquitur, quos ipfe fundavit, & ad quos fiquuvtur Agnum, quocumque vadit. In mulieribus errorem
D e i nutu pervenit: ceteris non tali fiducia; quia in aliena fignificavit | quia error per mulierem ccepjt, ficut & Jezabel
.regula erant, hoc e f t , in parte alterius' Evangelift*.
Non enim quafi non pertingentes ufque ad vos, fiper-
extendimus nos : hoc éft A non quafi non peryenerimus ufque
ad v o s , fuperextendimus nós in predicanone, fed defi
tinati, Deo mittente nos, ad vos pervenimus. Superextendi
.autem eft ultra extendi, quam conceditur, fed non ultra ;
quia menfuram dedit Deus, qiiam fervarent evangelift*
ejus , quam hic fe cuftodire teftatur. Ideo enim hoc oftend
it , ut feiant quoniam à Deo ad hos dire£tus eft ; ac per Cceterps ?
f . i t -
mulierem dicit propter uxorem Achab, qux zelo Baal Dei '■
prophetas oecidit 5 cùm intelligatur idololacria , qua cor-
rumpuntur mores ,& fidei veritas. Nam fi mulieres intel-
ligas , ut ideo pûtes virgines diótas, quia corpora fua incontaminata
fervaverunt, excludis ab hac gloria fanéfcos ;
quia omnes apoftoli, exceptis Johanne & Paulo , uxores'
habuerunt. Et vide an conveniat accufare Petrum apollo-
lum, qui primus inter apoftolos eft , quanto magis inter
hoc obaudire illos debére mónita ejus ; ne contemnentes
Deo à quo miftiis eft , refiftere viderentur,
Nam ufque ad vos pervenimus in Evangelio Chrifii, non
in immenfim gloriantes in alienis Uboribus. Hic manifef-
tius apparet, quod dicit,quia ipfe illos fondaverat. Ideo
tanta fiducia ad hos loquitur ; nec enim labore alterius ad-
quifiti fuerant ad fidem , ficut in alia epiftola ait : In Chrifto
enim per Evangelium ego vosgenui. Non ergo extra men-
iuram gioriatur , qui in labore fuo gloriatur.
Spcm vero habentes crefcentis fidei veftra in vobis magnifican.
Quia fru&um laboris fperat quæfitæ fidei eorum,
idcirco non negligenter hoc agere fe profìtetur, ne tædiis
Timeo autem, ne ficut ferpens Evam feduxit aftutta f i a ,
fic finfits veltric corrumpantur a caftitate, qua eli in Chrifto
J e fi. Oftendit qua caufa cogitur vera de fe proteftari ; ad
hoc enim gloriam fibi datam profìtetur, non ut fe laudet :
fed ut illos deformet, qui fub nomine Chrifti contra
Çhriftum prædicabant, a quibus Corinthii feducebantur ;
& veritas hæc his magis, quam ei proficeret. Hoc enim
e g i t , ne audiantur fedu6lores, quos diabolo comparavic
propter aftutiam malitiæ eorum ; quia corrumpere fide-
Jium corda à veritate Chrifti conantur. Hoc ergo timehs,
femper follicitus de eis e f t , ne violentur.
Nam f i is qui venie , alium Chriftum pradicat, quem non
B H m cá efet ; quia magnifican íe.credidit apal :M t O am S p r ttm m i f a u . f n m * »
Deum — I auditores 8 M H H H 8 M | « » W M f f W f W ‘ > í " a '
minus : T am fm , mifijH me in hmc H . & ego mifi ft tm m m . g H U S g Chnftus
przdicatus fuiifet ,aut fi alius Spiritus , vel aliud Evangelium
trädit.um vobis fuiifet, cum dicat Galatis: Si quis
vobis annuntiavtrit, praterquam quod accepiftis . g anathema
fit ? Si Galatis perverfom erat aliud accipere ,.quam ab
.poftolis fuerat traditum ; qüomodo Corinthiis redlum
; hunc mundum , & pro eis finttifico me ipfim. Hoc
d ic it , quia teftimonium magiftri eft i« difeipulis obau-
dientibus ; unde ait :
In vobis magnificaré fecundum regulam nofiram in abun-
d antia ,& ut etiam in regionibus, qua ultra vos f in t , evan- . .
Læcioc dèfidé eorum» ultra eos prædieatunim fe erar fi alius Cliriftus, prædKams ilhs fuifiet ! Sed faena
neceffario piofitetur ad augendam gluriam prædicatiouis s Apofiotg numquam almm Chriftum quam hunc I qui cru-
■ adhuc non íuerat M M B f l B i in . lienn ,eguU « BW I p r e c a r i udcircu art : U H U 1 vo.
M nr*ns W ü Manifeftum eft.quia vie pmdens non B D M | ’ | B M j g W
in iis confidit .neque gloriam fperat I qu* H H la- Îu-ff«- Galatis auiem anathema d.x.r, fi almd ai,direntI
loribus ronflant. Ide i & Apoftolus. non ander in h o s , E quod non uriquernapis effet fed contrarino,. Porro autem,
qui aliis pnedicantibus H H H ne in aliehis laborìbus v n p u , fi B H prasdicatnr ab n . qui a
V .!? .
y .i8 .
Cap. X I .
M I
gloriari videretur : fed hoc innititur, ut eis pr*dicet, quibus
non erat annuntiatum , ut gloriam d labore fuo quxrat.
Qu i autem gloriatur , in Domino glorietur. Hoc di ¿lo
fignificavit ipiam confidentiam & gloriam Domino dandam,
cujus gratia eft •, ut qui in poteftate evangelica confidit,
Deo audbore confidai ; ut quxftus omnis negotii divini
Domino in lucrum veniat. Sed qui non accipit poteftatem
à D e o , non poteft in Domino gloriari ; quii» gloriam luam
qu*rit.
Non enim qui f i ipfim commendai, & probatus eft : fed p
quem Dominus commendai.' Verum e f t , quia illum Dominus
commendat,& ille probatus eft, quemdignum haber,
ac mittit, ut prxdicet donum ejus : quem autem non mitil
i , non illum commendat. Ipfe autem fe commendat, qui
non milfus prxdicat ; ac per hoc idoneus non eft , fed prx-
fumtor & reprobus.
U Ttnam fiftineretis puftllum imprudentiam meam ! fid
& patimini me. 1 Incipieiis vera de fe ipfo narrare,
a. Nonnulli mil’ non folnm pudcrtt. ' . .. _
b. Vet. edit, cum mil', quibufdam. »«» qvafi ntnmijji fervtmmiis ad
rxAicationc ,{ed dtflinali A Dto miltente nos ad vos.' Siycrtxlcndi &c
c. Codex C®rb. quibus alionim labor conflat. - .
d. Omucs edit. 6c mil', aliquot , labori fuo quarat: Corb. labort ¡ho
at.- reliqui demutn, labort fuo quarat,
e. Nonnulli mil', corrumpantiir A caflitale Dei. . (.
{. Mf. Cotb. relic pateremini. Non hf>c dicit, quod rcftum fit almm
nuntiatur , & hoc Evangelium ; quid caufa? eft, ut nos inferiores
habeamur, cum nihil amplius ab illis addifcatur ?
Superius de pfeudoapoftolis loquitur fidei corruptoribus,
hoc loco autem de veris prxdicatoribus ; quia plebs. Cbrin-
thiorum variis erroribus flu£luabat,ut aliqui faverent pfeudoapoftolis
, quidam eis ä quibus compofitis verbis eadem
audiebant, qu* ab Apoftolo audierant: alii autem apoftolis \
favebant, quia cum Domino fuerant, apoftolum fuum
Paulum deformantes, quia in carne non viderit Dominum.
Existimo enim me in nullo inferiorem fuiffe iis , qui val- '¡¡r, c.
de f in t apofloli. Non vult gratiam Dei inferiorem in fe videri
; quia fimiliter docuit, Sc eadem fecit, qu* faciebant ’
apoftoli, h qui propenfiores videbantur; quia priores co:- h
perant docere, & fuerant cum Domino : unde majoris
auifcoritatis eile putabantur ; cum hujus apoftoli * eleÄio ‘
infigni probata fuerit teftimonio, Sc ipfe amplius ceteris
laboraverit, & Dominum in templo orans viderit, Sc lo-
quutus fit ei.
Sed etfi imperitus fifmone Jum, non tamen fctentid. Hoc ^
. Idem cod. Corb. anathema fit. Hoc ,
t. edit. £cmfl’. aliquot, eleSio.cum tifimi
i,f, aliutl
¡I
¡ I ?
U S
I
'■SUftSrT
J «
I S