N EP I STOLAM BEATI PA U L I
a n r . O T , O S S E N S E S -
m i
io.
P R O L O G U S.
A lediita infidelium, vel fi filata fuerit preffura , exfpeflantes
O l o s s e n s f. s ^jfeudoapoftoli evertere nite-
Æ j | bantur, ut poli jjrxdkationem Epaphra five Ar-
» I c L ip p i philofophìcis difputationibus irretirent
^^'fimpiicitatem mentis eorum ; ne ipernerent ra-
'tion.es elementotum , quibus quafi gtìbetnatut vita humana.
Idciteo hos Apoftolus hortatur per epiftolam, & ad-
monet ne alicui prater Çhriftum aliquam eile fpem puta-
rent, 8c deciperentur.
indicium D e i, nec dubitantes de e o , magis -autem gauden-
tes in promifla vita cum gratiatum a&iombus Deo , qui
dignatus eft advocare & inducete gentes in promiflionem
Judæorum , qux eft lumen xiernum, id e f t , vita alterna ,
H H . perpetua. Liberati enim de conditione tenebrarum ,
hoc eft eruti de inferno, in quo tenebamur à diabolo tara
•ex proprio quam ex delifto A d * ,q u i eft pater omnium
peccanrium, tranflati fumus per fidem in regnum calette
Filii Dei ; u t oftenderet nobis Deus-quo amore diligit nos,
quando adtollens nos de imo tartari, induxit in melos cum
„ , W P P E P i . ni.' eh- vero Filio fuo. lam enim omnes credentes, qui fixa mente de-
( A a la , ap.ft.la, ■CMh f f T * w lm y m V » > + f „ „ t , «efintes de iaculo, duce dextra Patris Angelo
A 31imtlhem frater, h ism i firn Col.ffi, , fiatOts B , B ¡M H quod ante deviftam mortem concefe-
I H „.Jìr. H domino Jcfu Chriftc. Caput epiftol* folito
more fcribit ad eos, in quo & fanttis & -fidelibus fratribus
licceras fe ordinare profequitur, quibus exoptat Dei gra-
tiam manere per Chriftum.
Gratias agimus Deo & Patri domini noflri JefuChrtJh,
1» qm habmu, rcdmtiomm , & rmìflamm fmaurum.
In huius Filii fui regnum tranftulit nos D eus, per quem nos
redemit, & manumifit 5 retniffio enim peccatorum libero*
fa c it, ut liberati debitis, teneri obnoxii non poflint. Nam
fine fide Chrifti nullus egteffus de inferno eft ; quia obliga-
tus peccatis exire januas tartari non poteft. Q r i ‘l ì imago
iimJìUli, Dei. 'Invifibilis Dei imago vifibilis effemon poteft
femper prò vobis orantes, audita fide vefira in Chrijto JeJù , &
dilezione, quam habetis in omnes fanSlos propter fpem , qua
repofita efi vobis in calis , quam ante audifiis in verbo veri-
tatis Evangelii, quod pervenir ad vos , ficut & in univer-
/ - W M Qupnìam dignum habuit Deus credete iftis non E M P l M l i figura , aut aliquà
S K Ü fuum, eratiasei refe« in oraoombus fms. DeindeC au! enlm H H H H ! t .. . M M H M I
, alioquin nec imago eft i quod enim invifibile eft, pingl
non poteft , nec enim vifibilis poteft invifibilem vldere ;
. . .rt 1 nìdarue olir fimira .tinr UMillll
I B
habebant in fanftos, I fidi quia informata fiibftantia, quam fett acies oculorum, totupup-
Filium fuum,.gratias ei refert
propter caritatem, quam habebant in lañ a o s , *nai quia qui ab iis omnibus alienus
Pro hac fpes firma eft apud Deum, qua remuneramms men c o r p s e » > ^ r e vifibilem ¡Sed ideo
^reditur credentes & dihgenlï s fi: invKem, auft e: C i t ^ j , . ^ iwdligatnr, qùaliscft pater ; ut
to, cujus nomen pervenir ad omnes gentes, ut multipucen ^ ^ ^ ^ & ^ diftM ab co tojffltate natura;,
tut in fide ejus. > , . „ ¿ , „ 0 eius dicatur/& forma ; ne alius Deus à perfidis crft.
E t 'ftfmaificans & a n fa n i,f im i& m m h s , t x q » a é t g ^ J' ¡ ¡ ipfohoe contineatur ¡ ideo enim cogmvifiisgraliamV', , n feras ¿e^ ™“ dirit“r ü de M W crfitur- Sod ab Epaphra # 1.0 . coafirv. mfir., ■ | M B p " poer malam intelligenrfem edam hoc additum eft , ut
„M f ltr C h r iß i .v i'lia n i notata fecit nobti vcßram diltElto- ut cúm apparet, licet in figurahunem
in JvtrittiAn exemplum ceterarum gentium nos crei, aut eerie in ie n e , ut ad Moyfen , non ipfe Pater
cere & L a u m vitalem facete alacri fermone profequitur j effe,fed Filius : & per id quod imago ejus diut
ex eo quod Dei S Ä m ab èo diftare ctedamr. Unde dici. Sd Philipnumero
& opere, adjungentes fidei iiis qui fierent fratres
eorum in Chrifto. Exemplo enim c bonorum operum iilo-
rum adtra&i fuiit multi, tefte illis Epaphra, qui eis mi-
niftravit gratiam Chrifti vice Apoftoli, quam ftatim im-
biberunt ut potum ftiritalem in Domini caritate ,quat non
in carne eft,fed in ipiritu.
ldcirco & nos ex qua die audivimus, non cejfamuspro vobis
orantes & pofiulantes iut implearnini agnitione voluntatis
e)w in omni fapientia & intclleQu fpiritali in hoc, ut ambteUlis
pum : Philippe, qui me videt, videt & Patrem. Quemodo
ut dicis : Oftende nobis Patrem ? Non crtdis quia ego in Pâtre
, & Pater in me eft ? Hate eft unitas & fubftantialiras
Patris & Filii, ut invicem fmt -, ut qui videt Filium, videaç
& Patrem. Nunc videamus quomodo vifus eft Filius •> ut
proinde intelligamus qua ratione Philippus videndo Fi-
liiim , videat & Patrem. fcntelledu certe operum divino-
rum viderunc Filium,non carnalibus oculis.Qux operatus
eft Filius, dixit effe Patris ; ut uniratem virtutis oftenderet.
digm eo ad mmplacmm in omni cperehno. Audiens vifus eft ¿ k , acob unde nomea accepit
Apoftolus devotam a c promtam voluntarem illoruro circa homo viaens Deum. Propter h o s ,e rgo ima -
M M B H I 'explerau devotioima, quam E go eft’ diaus’ invifibilis D e i; ut ipfe efle intelligere.ur, qui
rate u ei , rauonauui r v , a . •*,. ¡„.oiinAiim vifii«! eft Dens ; Patrem autem numauam
audira fide Chrifti didiceranr, ne ram fida d mentis d icy
t io , & robur fidei ,dum inconfulce aliquid & imperite con-
ficeWt ,laboris fui fruftum amitceret. Hoc enim libenter
accepto fertur, quod devoto fit animo , 8c prudenter.
Fructificantes & creficentes in agnitionem Dei . in omni
virtute robur capientes fecundum potentiam gloria ejtts in om-
nem patientiam & longanimitatem, cum gaudio gratias agentes
D eo& Patri, qui vocavit vos in partem fortis fanüarum
in lumine , qui liberavit nos à poteftate tenebrarum , &
per intelleifcum vifus eft Deus : Patrem autem numquam
ullo modo apparuifle, ficut di&um eft in Evangelio : Deum
nemo vidit wnquam.
Primogenitus univerjà creatura. Ante omnem creaturam,
genitum Filium non creatum, teftatur ; ut iècerneret nati-
yitatem ejus à creatura: fa ¿tura : & ut hoc penitus claT
refeat, fubjecit :
Quia in ipfo condita fm t omnia in calis & in terra ¡v i-
fibilia & invifibilia ,five Throni , five Dominationes, five
lohn», i. iS.
f.it.
tranU it in re.nmn F ilii carimi, f«a. Incrementum ora- Trincif a m i fitte P.tefiate, , omniafer ipfim & in M »
■ ™ ™ m i vol. »en fo t .u o u ignota,. L i F W m B S m M m m B B t
ficat C h r iftum : quia antoquam fierent omnia ,
fed & in ipfe dicii orania c on d ita , hoc e f t , ut omnium
la T e l t a f t De i taT a t ien tia •, ut longa c x fp ed a tio n e^ a f ti. potentia in eo efle ctedatur, f & ideo p to fe fta , dum ommeat
humanum g en u s , quod ittev etentii fu i non folnm Ue- ma fiunt per ipfuin : hoc eft autem caput efle tonus crear
m m m m m ^ m t u t aman.es enm I u . & tu ra I qnU i / o u . fin . effe empetnnt. Ideo autem q u * ab
|p i l fimfiimr plttientes f i j , n tlu pp or ren t pto h ta & ma. ipfo fe f ta funt , pet .pfnn, fa f ta d.cuntur •, quia ad hoc
.. XOT.C&, fob, !'<¿.nt.,tri.tit l£ ‘fiis ftm.Kt. I I ” “ "»»“ 3 nC 1»<£. btiJailifUlU "•» W #
b. Mil. aliquot, hoi recreare & frMtm 6tc. I I f ^ edi( ac mfl-, aliquot , & Deo eo ferfeßa ; Ron», cd«. &
2 O H i i H i ï * W i W » . i eaaOtam. ,fil
natus eft ut faceret creaturam :* hoc eft.fecilTe in eo , & A miferiçordia autem & providencia Dei rëquiiivit eos ; ut
■»T rt • M S I /I— BUS»! Cm. j . nr.hiirn r»<ai antiem mníí*niií»r/»nriar . per eum. Nec enim fibi nativitas fua proficit, fed nobis; rPiJpiintes ad P.iim in
quia non eguit n a ic i, b qui in his erac. Quomodo fit unicus
Dei Patris Filius, quomodo ipfe novit qua: ingenira funt
Dei Patris ? Erat enim in D e o , qui proeeifit de D e o , ita
ut nnus eilet Deus: ac fic fit , ut neque diminutio fit Pat
r is , neque profe£tus Filii, dum naicitur. Et ut apertius
tradat qua: & quanta fit potentia F ilii, oftendit qux per
ipfum fint, nempe Throni, Dominationes & Principatus,
ac Poteftacesut proinde omnino minus nihil in eo eile cre-
datur, quam in Patrc.
Et ipfe eft ante omnes. Ante omnes hie eft j quia^ hie
gratuito Dei gratiam confequerentur , redeuntes ad eum in
confeientia munda ; ut in die judicii dum nihil erroris ve-
teris 'inveniretur in h is , adcorporarentur Creatori fuo,
qui ut prodeflèt humano generi, incarnatus homo fa ¿tu#
eft , ut . in carne fua vinceret mortem.
Si quidem perfeveratis in fide fundati , ftabiles & immobiles
à fpe Evangelii , quod audiftis , quod pradicatum eft in
univerfa creatura , qua Jub calo eft. Cujus faClus fum ego
Paulus miniftcr, qm nmc gaudeo in pajfionibus pro vobis
fuppleo reliquias prejfurarum Chrifti in carne mea pro corpore
ejus , quod eft Ecclefia. In tribuía tionibus , quas paciebatur,
fohis de Deo H H eft", de ingenita «tiqué îiibftaih B exfoliare fe fittene ; quia p ro fe ta ti fuum videt in fide ere-
• i _ — . ■____ — _____—, —. —. .■ — —,—— ^ .n r ìnm \ 7a « b ft mu n ì in e t iìr priniilnrin . nniliinn P um nrn tia Dei. Hx c autem virtute ejus, quam per generationem
habet à P a t r e , fubftiterunt 5 c non ut communio eis fub-
ftantix fit cum eo , fed ex nihilo nutu Dei Patris Filio
agente cceperunt. Et cmBa in ipfo conftant. In ipfo conftanc,
quia fine eo nihil fune; nifi enim huic fuerinc fubdita , errore
devia , quafi perditioni. fient obnoxia.
E t ipfe eft caput corporis Ecclefia, qui eft principium , primogenitus
ex mortuis ; ut fiat in omnibus ipfe primatum te-
nens. Ecclefia caput eft Chriftus, fi tarnen omnes unum
fentiant ca^eftes & terreni ;ut fint Ecclefia-, hoc e ft , unius
dentium. Non eft enim inanis tribulatio ,quando eum pro
quo parieur , sdquirit ad vitam. Quas pailïones Çhrifto
dicit inferri, cujus utique doétrinam perfequuntur ; ut &
pérfidos gravet impietatis lux credulitare , & fidelibus Dei
prxdicet caritatem,. cujus Filius nunc ufque injurias pati-
tur pro nobis. Nunc igitur intelligi vult qua caufa fcribit
ad eos , cum dicit : Si tarnen perfeveratis in fide fundati ; ut
feirent tune prodetle fibi paffionem Chrifti, fi in accepta
fide manerent. Idcirco enim omnipotentia magnitudini®
quanta fit Chrifti, & quam infinita, ab initio declaravit,
fidei : fi quominus" truncati capite totius corporis /id e f t ,C uc docerec in ipfe folo fpem ponendam ; quia ipfius funt
a Creatore fuo fejun&i, amentia quadam & vanitate bac-
chantur. Qui eft principium,primogenitus ex mortuis; ut fiat
in omnibus ipfe primatum tenens. Quoniam omnia per iplum
funt, per ipfum denuo negligentia quadam fa&a caduca,re-
formanda fuerunt; ne ad injuriam ejus pertinerec, fi opus
ejus per alterum reftauratum fuiflet; ut quomodo ante omnes
natus eft , fic iterum ante omnes primus eilet ex refur-
reftione mortuorum, redditä priftinä vitä •, ante omnia
enim natus eft de D e o , ut cunfta crearet,qux non erant.
Iterum autem aceepta carne de virgine natus eft, ur pecca-
tum quod ex virgine Eva intraverat in mundum , aboleomnia
, & quia nihil fine ipfo poteft vivere, neque in cx-
lis , neque in terris. Ante omnes enim eft, & cundfca in ipfo
conftant, quia in omnibus ipfe primatum tenet; ur fi quis
alicui elementorum auc Angelorum, vel Poteftatum devo-
tum fe debere efle putet, errare fe feiar. Hic enim unus eft
Filius Dei , caput omnis principatus & principii, cujus .
Evangelium prxdkatum eft in toto mundo , incipiens a
M oyie, qui dixit Judxis : Quia Prophetam vobis fufeitabit De"
dominus Deus vefier ex fratribus veftris, tamquam me. Ipfum
audietis ; erit enim > quicurnque non audierit Prophetam illum, ^
exterminabitur de plebe. IJnde Dominus ait Judxis : Quia
rçt Ñatus ergo T 8c moreuus refurrexit, ut qux primùm D Mojfes de meferipfit. Itaquç hic unus audiendus eft & eo-
fecêrat, poftea iterum recrearet ; quia per errorem füeranc lendus , nec ad hunc xftiraandus eft quifquam ; quia qui
velut mortua, uc femper in omni vita fit primus & princeps.
Quia in ipfo complacuit Patri omnem plenitudinem inha-
bitare. Plenitude in ipfe eft & manet; quia omnia poteft
femper , ut nihil exceptum f i t , quod non per eum poifit
prxftari ; ut & faceret, & reformaret, 8c lapfa erigeret, &
mortua vivificarci. Unde ait : Sicut habet Pater vitam in
fernet ipfo ; ita dedit & Eilio vitam habere in fernet ipfo ; E t ,
Sicut pater fufeitat mortuos & vivificai >fic & Filtus quos
v u lt , vivificai. Nec enim Pater judicat quemquam ,fed ornne
judicium dedit Filio. Quid tam juftum y nifi ut horum qux
fecit per illum , ipfi daret judicium, d ut omnis plenitudo
divinitatis habitaret in ipfo per id , quod diximus omnem
illum poteftatem in fe habere : hoc eft , Deum elle per-
feifcum ; qui enim h x c omnia non habet, non eft Deus.
E t per eum reconeiliare omnia in ipfum,pacificane perfan-
guinem crucis ejus, e five qua in calis fm t y five qua tn terris.
Hoc eft quod fupra memoravit, quia ut ea omnia, qux fecit
, per illum reftauraret , cùm errore quodam diferepare
iam ccepillènt ab invìcem, nec non & ab au£tore ( eft enim
adhuc error in carnalibus cxlis ) humiliavit euro, incarnando
illum, ut homo fa ¿bus oftenderet ac doceret quomodo
poflènt ea , qux in -firmamento funt , & fuper terram re-
Conciliari Creatori. Quod ut ad perfeftum perduceret, oc- F
cidi fe paflìis eft propter homines ; ut quos apud fuperos
docuerat, exeuntes hinc à morte fecunda teneri non polfint ;
ut dottrina ejus fruttum haberet primx inftitutionis , &
omnia fatta per ipfum, viverent in,ipfo quali in auttore,
US-i. i;. ficut Petrus tatetur in A¿tibus apoftolorum.
fi 2i. E t vos quondam alienatos & inimicos confiliorum ejus in
fi. z i. operibus iniquis , nmc autem reconciliatos in corpore carnis
ejus per mortem, exhibere oportet vos fetnttos & irnmaculatos
0 “ irreprehenfos tn confpeSlu fuo. Quale donum Dei fit erga
gentes memorar , ut oftendat eos debitores , & quidem
niulcum , in gratiarum attionibus Dei ; qui cum inimici
elfent confiliorum ejus , quibus decrevic vintare genus hu-
manutn per famulum fuum Moyfen, cujus dottrinam Se
poteftatem non receperunt, devoti idolis fuis , immo ope-
xibus iniquis ; adora verune enim opera fu a, qux fecerunt:
caput tenet , reliquam partem fubjettam habet. Nam qui
fe fubjettis humiliât, totus errat ; quia non tenens caput
truncus eft, ex quo torum corpus continecur ad vitam.
Cujus fattus fum ego mini fier fecundum dijpenfationem Dei,
qua data eft mihi in vos, ad implendum verbum Dei in myfie-
rio, quod ab fiondi turn fuit à faculis faculorum , & a genera-
tionibus. Miniftrum fattum fe elle Evangelii inter gentes à
Deo per Chriftum cura fiducia loquitur , ut inyfterium
coeptum à Domino per idoneum & efficacem fervum polfic
impleri, quod ignotum fuir à fæculis.
Nmc vero de cl ara turn eft fanttit ejus , quibus voluit Deus
demonftrare qua fint divitia majeftatis myjterii Dei in natio-
nibus , quod eft Chriftus in vobts fpes gloria , quem nos an-
nuntiamus. Myfterium quod latuit à fæculis , modo reve-
latum adferit, id e ft , tempore apoftolorum oftenfum ; quia
& genres admittendx eflènc fine circumcifione carnis ad
fidem Chrifti, qui promiflùs erat Judxis. Piius enim ante
prxdicationem fidei circumcidi manda rum eft gentiles , li
voluiflènt ad Legem accedere : nunc autem mifericordià
D e i, ita ut funt, iufeipi juflì funt ad fidem. Quod indignura
putabatur Judxis , ut Chriftus in quo fpes erat Judæorum,
eriam gentes participes faceret glorix lux.
Monentes omnem hominem , & docentes in omni fapientia,
ut exhibeamus omnem hominem perfettum in Chrifto : in quo
Uboro, certain fiecmdum operationem ipfius, qua operatur in
me in virtute. Hanc dicic veram elfe fapientiam , qux eft
in difeiplina Dominica , cùm agnofeitur Chriftus. Quod
fe ipfum Apoftolus magna cum cura agere teftatur ; uc eru-
diens omnem hominem in hac fapientia, confummatum
eum exhibeac Deo in incellettum Chrifti , ut myfterium
nativitatis ex Deo , & nativitatis ex Maria & totius ope-
ris ejus cxleftium & terreftriuro adfequatur. Cujus rei ccr-
tamen contra perfidos habere -fe loquitur , adjuvanribus
fignis virtutum -, uc per hxc f vitta infidelitas comprimatur.
Qui enim verbis fubtilitate quadam diabolicæ verfutix au-
fus eft concradicere, pudore correttus, necelfe eft cedat
vii'tuti.
lit. & hoc cp Deum fccijfch
ftmerb. 8c quidam mil- eftet
Rom. edit, fola, 7«i crai.-
t. non quia cjufdcm commu
in quibufdam mil. legvtut ■ ,¿0 fubfiai
iff. confitnI. edi
f f confia
lia fit. Infra v
. ac mlT edit, autem Rom. &• ut if fa fieni indo..
i\ - im u i • .in fe Ij.ibcr. , quod efi , occ.
Ili, fiS.qua in excclju fmt.
. fic quidam dll', mila infidclìtatis : alii plures f c
R iij
niffot
¡ B
fir. 16.
Stal
n i
f i
Ili
I l "
i l i
Ii r«llii l a * ' a l !