tum annunriat, negat veritatem (Mdicatioßis .ftout fupra A Iffis v tn vacati, Juiai, atatti Grati, Chriftum D ii vir-
•n *m n n tn , . tttrrrn . .fifa 'T ifi, fòm iti t i ^ n i/ J ín t» «memoravi. irm ro > iìiiii« i^n nnr
Verbum enim crucis pertmtibus qui dem fluiti tia eft. Mani-
feflum eft,quia quibus crux Chrifti ftultitia eft,in perditione
funt : a inferni-enim morte non finit erepti.
His autemqui falvi fiunt, virtus Dei eft. Non eft obfcu-
r uni quia iis , qui credunt, P ei virtus eft; credunt enim non
infirmitatem eile crucem Chrifti, fed virrutem, intelligentes
mortem viäam eile in cruce : cujus fignum qui habenr, falvi
funt ; quia ab illa teneri non poftunt.
tutet», & Dei fapientiam. Suadente virtute, qua: potior
verbis eft »credentes in Chriftum intelligunt, Judxi pri-
nn'im qui lignum quxrebant, Chriftum Dei elle virtutem ;
& Grxci fimiliter vident Chriftum Dei eile fapientiam : il-
lam autem mundanam , quam prius putabant prudentiam,
.maximam elle ftultitiam. Virtus ergo Dei eft » quia per ipfum
omnia fccit Pater Deus : iàpientia autem idcirco, quia
per ipfum cognitus eft Deus. Nec enim polfet cognofci
-Deus, nifi per eum qui eilet de eoj quia b Nemo nvoit ne-
Scriptum eft enim, in Efaia : Pcrdam fapientiam fapien- que vidit Patrem, nifi F ilius, & cui voluerit Filine revelare,
tium, & intelleftum prudentium reprobabo. Perdit fapien- Quia quod ftultum eft D e i, fapientius efthominibus. Scul-
tiam apientium , dum qua: jlla negat polle fieri, facit : & B tura D e i, inquit, non quia vere ftulrum eft, fed quia ab
reprobat mtelle&um prudentium, quando Deum,quem in- hominibus, dum rationi mundanx non convenir, ftultum
curiolum di cune, aggreilum probat ea qux ftulta pucant, putatur, cùm fit ratio fpiritalis : ac per hoc fapientius diut
f i * incarnatus de Virgine crucifigeretur prò fiù- gnofeitur effe hominibus ; quia fpiritalia plus fapiunt quam
mana ialute ; quod fadtum vere teftatur virtute, non ver bis. carnalia. Non enim fpiritalia per carnalia fune, fed carna-
ZVJbbit f¡aMpIiCeHnsi ?? uUbnii f(cCrYi tbhaa ?? uuhbii crnonnnqtuiiiffìittfoiYr bluumjuis, fafocnuatiai ?? t* . SE . : 1_ ■ n r ho
His didfcis tam in Judxos quam in gentiles invehitur ; quia,.
& Judxorum fcriba* & Legis doétores Deüm Filium habere
ftultum.putant credi. Simili modo & gentes iftud rifui deputane
SedJudxi, quia hocnon-tam aperte in Lege figni-
lia conftant per ipiritalia ; ideoque fubjeöta fiinr carnalia
^fpiritalibus.
Et quod infirmum eft D e i, fortius eft hominibus. Sine dubio
cxleftia vincunt terrena. Quamobrcm infirmum Dei
non eft infirmum ; quia infirmitas Chrifti magna vi<Storia
eft. Vicit enim,cci\m vidfcus videretur, ficut ait in pfalmo
quinquagefimo : Et vincas cum judicaris. Vidfcor enim
exiftit, qai injufte occiditur, reum conftituens ä quo occioccafus
ficatum e ft, diffidunt : gentiles vero, quia mundi ratio non
iftud recipit j;.nihil enim dicit polle fieri fine commixtione ,
Se ftultum judicant. Conquifitor tamen iàculi hic e ft, qui
conftetlationibus agi mundum, & duodecim fignis ortus & C ditur.
fieri decernit calculis, nihil omnino fine horum motu
putaris polle fieri.
Nonne ftultam fecit Deus fapientiam hujus mundi ? Stulta
eft faéba fapientia hujus mundiJ putans enim fe fapere,inventa
eft imprudens. Quod enim impolfibile judicabat,
ppffibile declaratum eft , Deum incuriofum exiftimans. Eft
aliquid hac adfeveratione ftultius, ut fecilfe dicatur mun-
dmn , & curam ejus non agere ? U t quid fecit, fi non ad
jllutn pertinet, quod fecit? Sed quia vident quoiciam felici-
ter mundo frui, quofdam deprimi, & bene agentes delpici,
malevolo? gloriari ; idcirco incuriofum Deum elle credide-
xunt. Qui incuriofum Deum dicit, non negat malevolum D
aut injuftum ; aut enim jtidicaturus eft mundum, & in-
juftus e ft, dilfimulans de bonis, & patiens fieri mala. Si
igitur animadvertant fepoGto odio.divins legis, poffunt vi-
dere caufiim iftam à nobis terminari, qui Dei judicium ex-
fpedlamus , in quo vi deprelfi exaltabuntur, & violenti hu-
miliabuntur ; quia non eft perfonarum acceptio apud Deum.
Nam qtioniam in fapientia Dei non cognovit mundus per
fapientiam Deum, placuit Deo per ftultitiam pradicationis
falvos facete credentes. Non cognovit mundus, id eft, ho.
mines , Deum in là piemia ejiis • quia unicam majeftatem
ejus figmentis dederunt vel elementis, diflìmulantes de eo,
Intucmihi enim , fratres, vocationtm vePbram ; quia non
multi fapientes fecundum carntm , non multi potentes , non
multi nobiles. Manifeftum eft quia pauci fint-, qui mundi
ràtioiiibus inflati magis quam eruditi funt, hoc e f t , qui
ftellarum motus infpiciunt & difeernunt. Ipfos autem dicit
& Fortes iècundum carnem -, quos & prudentes. Et ideo
fortes, quia paffionem crucis Chrifti infirmam adièrunt i
iniquitas enim fortis , & vincere libi videtur ad tempiis.
Ipfi etiam nobiles, per quos fuperftitionis fuæ originem an-
tiquiratis adfignam,d nos novellos dicentes. Non ergo hanc
adlèverationem elegit Deus, qua: in paucis eft. .
Sed fluita mundi elegit Deus , *ut confundat fapientes.
Stulta muudi funt Virginem peperillè, & Dei Filium cru-
cifixum ; credi enim ftultum noe putat : ideo Deus ut hunc
confundat, hos elegit, qui hoc credunr, quod hìoftultum
judicat, Confundiintur enim fapientes , dum quae pauci ne-
gant, multos vident faterij non eft enim ambiguum mul-
torum ièntentias paucorum anteponi ièntentiis.- '
E t infirma mundi elegit Deus, ut confundat fonia. Idem
iènfus eli ; quia quod f pauci infirmum pucant tó hi qui Ce
prudentes exiftimant in Iàculo, diffidentes de fpe, àmultis
virtus adlèriturj quia plures credunt, quam non credunt,
ad illorum ruborem. Vident etenim infirma Chrifti nomi-
T/4/.jO.Í.
ir. iC.
tur. Propterea placuit Deo prædicationem ordinare; quæ filis
ftultitia videretur ; ut credentes quæ illi diffidunt, (alvi
fierent, filis damnatis. Viciffitudo ergo hæc eft, per quam
Dei confilio falfum à vero damnatur.
. Quoniam Jitdxi figna petunt, & Graci fapientiam quarunt,
Judiri figna petunt ¿ quia non diffidunt potuiffe fieri, fed an
fa ¿turn f it , quxrunt ; fcientes virgam Aaron aridam germi-
nalïè , Sx. fru¿kum tulillè : & Jonam à ceto glutitum, in
ventre ejus tribus diebus & tribus nodibus fui (fe, & vivum
ejedum eflè. Illud tamen præcipue quærunt, ut aliquid
tale videant, quale eft illud,quod vidic Moyfes, Deum in
i^ne j unde àicmuNo,feirnut^md MoyfiUquHtui eStDcu,; F lêveîarionem enim illotumerrat mvenit, nëc fait"ab"initio g
cûm majus fit, mortuum Lazarum foetidnm quarto die vivum
de monumento exilíe. Gtæci vero làpienriam quærunt j
quia noi um audire, præterquam quæ mundi ratione poflibi-
lia funt.
. Nos autem pradicamus Chriftum crucifixum , Judais qui-
Judr siiis,. d urMa a udiunt Chriftsur m F•/ ilium Degi ^iè^ pgrolpficiiern tem 1 panile,' ecc. quia hoc mundj-i raHtiEo, qui carniSs c ogna*tus
fabbatum evacuantem : Genttbus autem ftuliieia i quia eft , non recipit. S
ea audiunt prardicari, qux dum rationi mundanse non con- " — ■
gruunt, infenfaca videntur, ut partus Virginìs , & refur-
xedio mortuorum.
htqut
a cit. ‘
ì cunijit edit, fed .è mil', i
Rom. edit, fola, rim ■vinctrcmr, 8c gji
alte autem ediç. ac miT. inter fe confcntium
ic quidam mif. exhibent, videtur.,
à . Mir. compluret, non novellas ilidttttj.
Gill, ficut ait : Et. vincas See.
nid quod pro videretur, edit..
c. torb. codex, nt confundas fipUntes, Confrnidsmti
! f. Idem irf. Corb. infirmum fn/mit, i m
g. Ròm. edit, ac mft ìionnulli j (-r content
c. Ita omnes edit, 8c quids ni mjl'. ceceri
lentia carnis. Poli paucàveto Rom. edit, fol
C:,l'b. à vocibus ,iudi ce Deo, locum cuntrah
eft, ex Deo efie noe in fide Chrift, ; Dei enim
ter Chriftum difceremts. S)ui fadns eft [ape,
tut ad fer ¡tur ad
¡bilia bujus mine
agno numero , ut fen-
mi tornata eft. At mf.
c modurn. Ex ijifo, id
ir. 17.
r - . . . 1 - . - »“ «a«»« “ •OUIUII. V am.ui LU.1UUI IUIUUIA U l l l l l l nO0]lper
lapientiam carnis putantes hæc debere co li, quæ viden- E nata , dæmoniis imperare , prodigia facere : infirma autem
funt mundo injurix , & pallio Salvàtoris nefeicnti hsec ad
virtutem proficece ; quia ideo ifta pati le permifit, ut vin-
ceret mortero. Injufte enim pati , & poffe refiftere & nolle,
gloria eft patientis, Se damnatio occidentis.
Et ignobilia hujus mundi, efr contemtibilia elegit Deus,
& ea qua non funt , ut ea qua funt dèftrueret. Ignobilia
ergo & contemtibilia elegit : non quia vere ignobilia &
contemtibilia funt, fed fic judicantur à mundo j quia fper-
nunt rationes mundanas, credendo in Chriftum,ut ea qua:
funt vere ignobilia 8c contemtibilia deftrueret •, quia ipfi
magis judicandi & condemnandi fu n t , qui judicant. Ad .
noftra autem difciplina ab initio eft. Deftruirur ergo, dum
fine teftimonio nudis verbis adferitur : noftra vero non verbis
lò lis , lèd & téfte virrute probatur.
ZJt npn glorietur omnis caro in confpeftu ejui. Id eft,
j - r j s ' •/ rt 1 ■ -J T-'- Sutlàpientia carnis erubefeat in errore fiio - iudiceDeo-
M Z V * * carni, eft diffidere Dei porenrià’ vLginera pe!
ir. 19.
E x ipfi enim vos eftis in Chrifto Jefu. E x ip fi, id eft ,
ex Deo,, qui eft omnipotens , effe nos in fide Chrifti} Dei
enim propolmim eft, ut veritatem ejus & miièricordiam
per Chriftum difcerethus. Veritas eft myfteriUftì Trinità- A Dei -, fapientiam autem loqumùr ihter perfcftós hoc 'eft,in- ÿ ,<i.
cis : miièricordia vero j quia cùm ellèmus captivi tede-
mie n o s ...
Qui f aftas eft f tpientia nobis a Deo, & juflitia, & fanfti-
ficatto, & redemtio. Ad confirmationem credentium Chrif-
tum Dei volúntate dicit egiflè, qua geffit; ut feiamus vere
nòs fapientiam didiciffe, Se fanitificatos effe, Se jufti--
ficatos, & redemtos à Deo per Chriftum j nemo enim redimir
, nifi quod fuum fuerat. Sive ergo quod redemti fumus,
five quod fanftificati, id eft , ab opere carnis & idolorum
immundkia purgati, live quod juftificari (juftum eft enim
ter eos qui crucem Chrifti virtutis xeftimonio lapientiam
fatentur. Hi enim fapientes & perfe&i funt, qui hdem non
magis Verbis habent, quam rebus.
Sapientiam autem non hujus facuii. Re&e a i t , fapientiam
non hujus faculi, fed futuri, in quo veritas Dei ne-
gantibus apparebit ; hoc enim fieculum latiónem haiicnort
capir infirmitate cogitationis cerrenae.
■Ncque principum hujus faculi, qui deftrùuntur. Manifeftum
eft non elle lapientiam hanc principum hujus mundi j
quia deftruuntur ab illa. Chriftianitas enim errores, quos
Creatorem colere, ceteris ipretis ) five quod fapientes per hi inferuerunt, excidit-, id eft, idololatriam, avaritiam, Se
id quod * mundanos didicimus imperitos , totum hoc Dei cetera viria^, ficut dicit Johannes apoftolus : Propter hoc
beheficium éft per Chriftum. Redemtio tamen noftra hsec B-venit Filius D e i , ut folveret opera diaboli.
eftjobtulit enim fe Ghriftus diabolo capienti, ut peccati
in fe contradiótionem auferret, Se fic captivos.ejus erueret.
. V t quemadmodum fcriptum eft : Qui gloriatm, in Domino
glorietur. Hoc fcriptum eft in Hieremia .propheta. Dig-
nuni eft quod ait propheta, ut in Deo gloriemur ; quia non
poterit confondi, qui gloriatur in Domino j opera enim
ejus, & magnificentia in rebus geftis apparent. Ideoque
cónfondantuc , inquit, in idolis fuis ,qui non pluunt ,,nec
fccerunt cælum Se terram : limili modo Se qui in hominibus
gloriantur, quos feiunt utique nullius eflè vittutis ; quare
Se ait Scriptura : Vana fpes eft in homint.
Sed loquimur Dei fapientiam in myfterio, qua abfeendira
eft. Oceultum feníüm manifeftare fe miffum teftatur, quem
ñeque principes, ñeque poteftaces feirerit, ñeque mundus
audierat; ac per hoc ftultum putari,quia incognitum eft :
elfe autem rationale Se fidutare tefte virtute, cui omnis in-
tentio cedit rátiocinationis humana:. Abfcondita eft ergo
Dei fapientia, dum non in vetbis, fed in vircute eft ; non
humana ratione poílibilis, fed fpiritus eficacia credibilis.
Quam pradeftinavit Deus ante fécula in .gloriam noftram.
Ufque adeo vera íapientia j & cum Deo femper foiífede-
cíaratur ; ut ante ía:cula prxdeftinata in gloriam noftram
C dicatur, quicredimus.Prsfcius énim Deus errores futuros
g in mundo , quem erat fafturus , hoc decrevic ad confolío-
nem illorum, qui fibi ftultitiam fapientiam fafturi erant:
T ? 7 *ego cùm veniffem ad vos, fratres , veni non cum emincn-
JL-dtia fermonis aut fapientia b pradicans vobis myfterittm
Dei.: Ncque enim judìcavi me Jcire aliquid inter vos, nifi
Chriftum .fefum , & hunc crucifixum. Quoniam fuperius
gradatim formam difeiplinæ noftræ oftendit, nunc fe non
aliter illis tradidiffe probat, quam quæ oftendit -, quia Sc in
ad noftram autem gloriam , qui credituri eramus , & cre-
dimus.
Quam nemo principum hajus faculi cognovit; f i enim ct-
gnovijfent, numquam Dominum majeftatis crucifixijfent. Prin-
. Toháti. ;. S .
t ■ Ü
t i Si
humilicate fermonis., & in ftultitia piiEdicationis, ficut mun- cipes hujus iàculi non folum homines accipiendos Judsodo
videtur,- loquutus eft illis de Chrifto myfterium. Quod rum ac Romanotum : fed & hos principes ae poceftates,
ideo myfterium vocat, quia quod incarnatum eft, occultum quos fupra dixit, ad quos vere pertinet di€lum hoc, advererat
à iàculis , apud Deum, c Deus Verbum. Hxreticos fus quos nobis colluélatio eft fpiritalis nequìtix mcxleftiautem
elfe in quibus glotiabantur, quia Se per eloquentiam bus 5 quia confilio ac voluntate illorum crücifixus eft Chrifpravam
dodtcinam commendàbant, & prudentiam mundi j^tus. Defiique h poli: tentatiònes diabolus recejfir, ait, ufque
feélantes, crucem Chrifti evacuabant, erubefeentes fluiti ad tempus. Et iple Dominus : Princeps, inquity hujus mundi
appellari à mundo j ut neque natum Chriftum ex Virgine venite & inme invenit nihil. Principes ergo hujus iàculi
prxdicarent, neque vere crucifixum docerent -, quia ifcul- per ignorantiam Dominum majeftatis crucifixerunt ; nam
tum videtur Dei Filium natum hominem fateri & cruci- Judxorum principes , quomodo principes hujus iàculi pofi
fixum. Hos Se apoftolus Johannes defignat dicens : Qu i font intelligi, qui-erant fubje&i regno Romano ? Et neque
negat Chriftum in carne vemffe, antichriftus eft: & qui negat Romanorum principes crucifixerunt Chriftum j quippe ciìm
Filium, nec Patrem habet ; quia ipfum Patrem fibi-Fi ium dixerit PilatuS : Nullam caufarn mortis inverno in eo. Unde
appellatum d dicebant j ex quibus Marcion traxic errorem.
Q u x arguir, claula videntur; quia non illamanifeftat, fed
incelligi vult ex eo , quod prudentia mundi invenitur, qux
eft religioni inimica. Qu x autem funt, qux corripit, ex
& manus la v i t , dicens Judxis : Innocens ego fum a fanguine
jufti hujus , vos videritts. Hi ergo principes crucifixerunt
Chriftum dominum, quos triumphavic libere in fernet ip-
fo ; quamyis dicat Marcus evangelifta de dæmonibüs : Scie-
Efhef.S. i
Mxtthxy.ib
ejus judicio vult difei ; ut quxque noftra deridet velut ftul- ^ bant enim Chriftum ipfum effe Jtjùm Scierun: quidem ipfum
ta , ea fe omnia in Gorinthiis reprehendere oftendat. Corpus
enim ipfum memorar, ut ex eo membrorum ejus ratio
dignofeatur : Corinthiis tamen manifefta erant ; quia caufas
in quibus arguebantur, non ignorabant.
• Et ego in infirmitate, & tintore, & tremore multo fu i apud
vos. Chriftum enim in ftultitia humanx fapientix prxdi-
cans, odium -fibi & perfecutiones provocabat,quafi rem va-
nam annuntians,e & inimicam Judxis atque gentibus.
E t fermo meus , & pradicatio mea non in perfuafione humana
fapientia. Oftendit non fe ut hominum favorem
elfe, fed qui in Lege promiffus erat : myfterium tarnen
ejus , quo Filius Dei e ft , nefeiebant. Hoc etiam & Petrus
apoftolus ad populum Judaicum dixit : Scio sfratres > quia
per ignorantiam egiftis hoc malum , Gr ficut principes veftri >
non tamen ixeuli. Si ergo per ignorantiam lervi occiderunt
Dominum, peccatum eis adlcribi non debet. Sednon licet
hoc ignorare. Et quamvis Dominum elfe nefeierint ; nefcii
tamen non erant quia rem impiam faciebant. Dominus tarnen
majeftatis crucifixus dicitur , cum mori nefeiat: fed
quia Verbum caro fa&um e ft , id e ft , Dei Filius incarnatus
adquireret, humanx ■ fapientix placuilfe , neque verborum homo faftus e ft , ipfi adferipta eft mors ; quia judxi ßon
arti f tu d u ilfe fed fidem auótori exhibuillè, qui doftrinam F utique caniem perfequuti funt, fed ¿um qui operabatur per
foam non ornatu traditionis humanx acceptabilem voluit
elfe verborum ftrepicu,fed ipfis rebus; quia resante ver-
ba iunt. -
f Sedin oftenfione fpiritus & virtutis Dei. Quia ut ver-
bis qux infirma-juxta virtutem funt, res'fatux comtx prudentes
videntur ; Deus prædicationem fuam non teftimonio
verborum voluit commendari , fed vktutis ; ut verbi ftultitia
indicata , faófcis fe fapientiam demonftraret fpiritali ratione
fondata.
V t fidesveftra non fitin fapientia hominum, fed in virtute
carnem; ad per hoc quamvis Dominus majeftatis mortem
ignoret, quantum tamen ad Jucfxorum votum perti*
nec, & ad principum hujus fxcu li, Dominum occiderunt
in carne.
-Sed ficut feriptum eft: Quod oculus non vidit, nec aurisau-
divit» nec in cor hominis adjeendit, qua praparavit Deus di-
ligentibus eum. Hoc eft feriptum eft * in Apocalypfi Helix
in apocryphis. Per hoc exemplum inopinatam rem fac-
tam dicic, Sc qux non iblum in humanum fenfum non ca-
deret, fed Sc celeftes potentias laterer, Dei fcilicet Filium
a. Rom. edit, mandarins dicimus imperitos. Et infra, n< pcccatorum
•itrddiSionem [„¡ferret.
B. Mil. non pauci,'annuntians vobis teflimonium Chrifti.
c. Corb. codex', Dei P'crbum . ijiii & prater tltqucntiam.
d. Omnes edit, a’c nonnulli mil', dicebant. Ex ijitibus Marcion traxit
n , qui argnit: qu.e clan [a videntur. Mil', veto frequent iffinii nitius , u
rextu s voces enim qua arruit rcfctuntur ad Apoitolum. Infra veto
it. 8: pats miT. quod prudentia 8cc. alia pats exhibet , quod prude
infc
a edit, utnncs , ac mil. aliquot : alii v
appendix Tom. I I .
I major! numero , (y i>
tiam gentibus. . . often.!it quia nt hominum favorii
na fapientia plácete noluijfe.
•f. Mil'. Complûtes, Sed ad oftenfionem fpiritus
quentet ai fic habec. Hoc ejt , qui.
g. Corb, codex, in mu
h. Idem codex, po/l ter.
engelifta: Reccffit dtabol,
qua verbis infirm.
. . ratione fundatan.
s Domi
ufque ad tempu.
:ceptis Tliuan. Lauri, ubi ficut in cunáis edit, legas
t Efaia propheta aliis vetbis.