y-17.
y*ío.
w m l
çrimo adventu cum refurrexit, multa corpora fandlorum A V t quid & ms periclitamur omni hora ? Quoti die morior
refurrexerunt, ad proceftationem vidlæ mortis ac fpoliat*. pro gloria vefira , quam habeo in Domino. Dicendo : V t quid
Sub una er^o fignificadone duplicem advencum Domini & nos periclitamur ? difcrevit perfonas , oftendens non cacomprehendit.
■ tholicos elTe, qui pro morcuis baptizabantur. Denique fu-
Deinde finis , cum tradì der it regnum Deo & Patri, cum pra dixit : V t quid & baptiz.antur pro illis ? Numquid &
defili ucr it omnem principal urti 0 “ omnem poteftatem, & otnnem baptizamur prò illis ? Nam Se Jephte, c quamvis in re, qu*
virtutem,& omnem domitiatìonem■ Oportet enim ilium regnare> accepta fieri non poilèt, fidelis inventus eft, offèrens filiam
doneeponat omnes inimicos fab pedibus ejus-,omnia ettimJubjecit fuam fecundùm votum fuum, quod ftulce voverät. Non
fub pedibus cjus.NoviJfirnc autem inimica deftruetur mors.Hoc ergo fadtum probatur, ièd periè ve rancia fidei in exemplum
dicit,quia tradito regno finis eut mundi .impicca refurredtio- præfertur. Prædicantium pericula Se labores memorar dihe/
Quòd quidam territi afperitate fermonis,dum quafi pie cens : Quid & nos periclitamur ? Sc fubauditur ; nifi quia
völunt ientire, à proprietate lènlus déclinant. Horrent enim fperamus futuram refurredtioném , ficut fupra memorato
fonum verbi audiences : Cum tradiderit regnum Deo & Patri; Securi enim quia poil iftam mortem vera vita fequetur, pe-
=pu tances traditione hac regni, fi juxta ionum verbi intelli- ß ricula non ciment illata ab fnfidelibus, propter zelum illo-
gatur, vacuum remanere ; ut fi tradit, jam ipfe non habeat : rum , quos quia crediderunt fe perdidifle, dolent. . Solliciquafi
Pater tradens Omnia Filio,evacuaverit fe. Nam Se ipfe tudinem ergo fuam oftendit, quam habebat erga falucem ils
. Dominus ait :Ömnia mihi traditafiunt a Pâtre meoiSc poftea: lorum, propter gloriam promiilàm à Domino, ficut & in
Hte eft autem vita aterna > ut cognoficant te fiolum verum Lege didfcum eft : Exalta ficut tuba vocem tuam , f i te au-
Deutn, & quern mififti Jcfium Chriftum. Ecce regnante Filio, dierint., Ìucraberis animas illorum. Ad hoc feftinabat Apof-
■regnat Se Pater. Quomodò autem tradens regnum Filius tolus femper fol licit u s, ut gloria illi crefceret apud Deum
«vacuare fe crederétur, cùm dicar Angelus ad Mariam : E t adquific* falutis multorum.
dabit illi dominus Deus fie dem David patris f u i , & regna- Si fieemdumhominem ad brftias pugnavi Ephefii , quid
bit in domo Jacob in sternum, & regni ejus non erir finis ? Et mihi prodeft, f i mortui non refiurgunt ? Hoc eft ,'fileciindùm
Daniel de codem regno dicit inter cetera : Deus cali excita- humanum fenium ( qui videns hoc in rerum nacuram non
hit aliud regnum, quodnumquam corrumpetur-, dr hoc regnum cadere , ut caro jam ioluta reformetur ad . vitam , minime
arit ¿ter num. Nemo ergo dubitet Filium fèmper regnacu- C credic futuram refurreétionem mortuorum ) beftiis f offer-,
rum cum Patre. Traditio autem h *c regni eft, ut cùm orai- r i , mori non timui , nihil profeci. Sed non hoc eft , quia
nia Filio fuerint fubjeda , Se adoraverint illuni ut Deum ,
deftructa morte -, tunc Filius oftendet illis non fe eife, ex
quo fune omnia, fed per queni funt omnia : Se hoc erit
tradere regnum Deo Se P a tr i, oftendere ipfum elle, ex quo
omfirs paternitas in cxlis Se interra nominatur: & tunc erit
finis. Deftrudio tamen mortis eft refurreitio mortuorum.
Cum autem dicat : Omnia fubjefta fiunt e i, nìmirum prater
cum, qui fubjecit ei omnia. C.um autem fubjeEia illi fuerint omnia
; tunc & ipfe Filius fubjicìetur il l i . qui fubjecit omnia',
ut fit Deus omnia in omnibus. Idem fenfus eft, quern nunc
aperic ; ut manifeftet quid fit Filium tradere regnum Deo
cercus de promifla v ita , non iòlum non timuit j fed Se li-
benter beftiis offerri fe pafliis eft, ficut inter cetera ait in
A&ibus apoftolorum : Ego enim non fiolum ligari,fied& mori
paratus fium in Hierojolyma pro nomine domini je fu Chrifii.
Aianduccmus » & bibarnus ; eras enim moriemur. Hòc ab
Efaia propheta di&um eft propter hos , qui quali nihil futurum
eilet poft mortem, ventri tantum ftudebant quomo-
do pecora, ficut Se ii qui Corinthics depravabant.
A 'olite fieduci > eorrumpunt mores bonos colloquia mala. Significai
confabulatione malorum hominum S everti polle
bonum propofitum j alfiduitas enim pravi colloquii vitine
Se Patri : hoc autem addit ad fenfum , quia tradens PaterD mentem, ac per hoc ab his cavendum. Quicumque enim
Filio regnum, non fe fubjecerit e i , ficut Filius Patri fe fub- acceptam fidèm cuftodire v u lt , maxime inter ipfà inicia ob-
' jccit j incongruutii eft enim ut Pater fubjiciatur Filio. Om- ftrepences debet vicare ; ut impleat,quod utile judicavit.
nia ergo iubjecic Pater Fiiio, ut fimiliter hónorificetur,ficut Vigilate ,jufii efiote, & nolite peccare. Vigilandum mohonorificatur
& Pater. Cùm ergo omnia confetta fuerint net, ne circumventione pravi fenfus capti,& à fideabducfti
Chriftum Deum, fubftrata pedibus ejus; tunc & ipfe Chrif- depraventur , mortuorum refurredtionem non credendo,
tus dominus fubjicietur Deo Patri : V t fit Deus omnia in Juftos elle prxcepit, ut non folum terrenam juftitiam exeoomnibus.
Hoc dicit, quia cùm omnium principimi & po- lane, fed Se caùeftem ; quia terrena jùftitia meritumnon fa-
teftatum Se dominationum fuerit prelTa luperbià , & ado- eie, ficut & non facit reum. Quid enim magnum eft aliena
raverint Chriftum quafi Deum : tunc & Chriftus c propter non tollere, h quippe cùm hòc timoris fit '? Magnum eft
unicam audoritatem Patris, Deum quidem fe oftendet, fed autem de proprio non habenti largiri, hate eft vera juftitia.
de Deo •, ut unius principii fublimis & inefràbilis auiftoritas • Et ut non peccent, fubjecit ; unde intelligi voluit non le
maneat. Hoc eft fubjicere fe Filium Patri, hoc eft, Deum juftitiam temporalem fervandam mandalfe , fed divinam ;
elle omnia in omnibus;quia cùm difcit omnis creatura caput £ quia qui caleftem juftitiam fervat, fine dubio 1 in hac pra:-
' fuum eife Chriftum , Chrifti aucem caput Deum Patrem ; . lenti perfeiäus eft.
omnia in òmnibus eft Deus Pater, hoc eft , ut omnis creatura
unum fendat, ut una voce omnis lingna cadeftium Se
terreftrium Se infernorum confiteatur unum elfe Deum, ex
’ quo fune omnia. Si autem dixiilèe : Ve fin Deus in omnibus ;
intelligeretur in omnibus quidem elle, fed per affb£tum,aut
communem fenfum ; non tamen ea ipfa ex ipfo elle. Sed
cùm dixit : Omnia in omnibushoc fignificavit, quia Se ex
ìplò funt, Se in iplìs eft : ex iplò j quia ab ipfo creata funt :
in iplìs autem j quia in omnium confelfione unus eft Deus.
Non tamen fic fubjicitur Filius Patri, ficut Filio creatura.
Alioquin quid facient,qui baptiz.antur prò mortttis, f i orn-
Ignorantiam enim Dei quidam habent,ad verecundìam vobis
loquor. Propofitum Dei ignorantes i i , k qui inter eos con-
verrebantur , morcuos reiurreòturos ftultum elle dicebant
credere. Ideo pudorem illis incutit quali imprudentibus j
credebant enim e is , qui ignoranciam Dei habentes, contra
Dei ftatuta docebant.
Sed di cet aliquis : Quemadmodum refurgent mortui ? Quove
corpore ventent ? Hos dixit ignorantiam Dei habere, quorum
depravar* fententi* verba pcotulit, dicens : Quemadmodum
refurgent mortui ì quove corpore ventent ? Cui congrue
refpondit, dicens :
ntno mortui non refiurgunt ? V t quid & baptizAntur pro illis ? F Stulte, tu quod fieminas, non vivifieatur» nifiprius moriatur?
' In tantum ratam Se ftabilem vult oftendere refurredionem Cum animali homine non utique Legis au ¿loricate agit ; ut
^mortuorum, ut exemplum det eorum, qui tana fecuri erant exemplis lùadeac, quæ fi reciperet, non erraret : lèd phyfica
de futura refurre¿tione; ut etiam pro morcáis baptizaren-
tur, fi quena forte mórs pr*venillet:d cimentes neaut male,
aut hon refurgerec, qui baptiza cus non fuerat, vivus nomine
mortui tingebatur. TJnde fubjecit: V t quid & .baptizan-
tur pro illis ? Exemplo lioc non faiftnm illorum' probat, íéd
■fixam fidem in refurre£bionem oftendit.
ratione, de qua libi blanditur j ut non credat refurgere fo-
luta Se mortua corpora. Oftendit enim mortua rurlìim re-
parari ad vitam, & multiplicata ; ut confundatur error hu-
manus.
Et quid fieminas ? Non corpus quod futurum eft,ftminas : fed
nudum granum,ut pitta tritici, aut alicujus cetcrerum : Deusaunf.
Corb.
d. Codex Corb.
e. MC. Lavi«, «mi
te Filio &c.
u verfu legir '
naU Me,,
tceplo ferri on pojjìt : Corb. ja«
1 reliquie nccept* fieri non foffit.
I f. Nonnulli raff, offerri non rim
I trahit, offerri non tinnii, fed & li
I 8- Rom. edit, everti poffe honorum pr.poji
| b. Corb. codcx , quippe cùm non temere fit.
j i. Mf. Laud. & Vali, in line preferiti vita.
' li- Rom, edit, qui inter eoe convcrfobantur.
Corb. totum hunc locum
befliie fe faffui eji 8cc.
%
f 'ÌU
E \eth. - ;. j,
f
viel. II. Ij,
^•34*
h
k
f-ì)'
ir-fi
d
f - 4 1-
Matth. 13.43.
lui. I. 13.
JÌ'4 2 .
tem tilt dat corpus,prout vulf. & tintcuiquc feminum proprium A quia jam totum unum erit ac vegetum.
cornus. Si erpo®nudnm crrannm leminarnr Rr corpus.ergoa nudum granum feminatur,& Dei nnuucnu, qnu.,no -. r._____ ...
dammodo elementorum minifterioveftitum refurgit, multa
lecum habens incrementa utilitatis human* ; cur non credi-
bile fit Dei virtute mortuum polle refürgere,meliorata tan-
tum fubftantiä, non numero multiplicatum ? Quid ergo re-
quiritur ab infideli, quo corpore refurganc mortui j » cum
exempla pr*cedant ad fidem hanc meliorat* refurredionis.
Seminatur corpus animale, fiurget corpus fipiritale. Si efil
corpus animale , eft & Jp ir itale. Animale corpus e l i , dum
cibis fuftentatur ,u t vivar : fpiritale autem,cùm horum nihil
indigebit, converfum in vitam. Omnia fupradi&a hoc lènfu
f clauduntur ; non enim aliud continetur in fuperioribus, nifi
quod animale corpus moritur, & relurget Spiritale, quod
neque jam manducet, nec bibat , nec infirmetur, nec fit
^ .4 4 .
non amili* fubftanti* ? Qu ia proprium corpus recipiec, in feetidum, nec tetrum natura.
quo creatus eil Adam, juxta exempla fupradida. Fattus eft primus homo Adam in animam viventem. Hoc
Non omnis caro, eadem caro: fed alia quidem hominis, alia in Genefi didum eil, quia accepto ipiritu flatus Dei, fiidus
vero pteoris: alia caro volatilium, alia caro pifeium. Cum eil homo in animam viventem; officium enim fpiritus aniex
eadem malla omnis caro fit j unde & quomodo in his mare eil corpus, ica tamen ut continuam vitam non hatanta
diverfitas e ft , ut unä impenia faceret genera diver- g b e a t, nifi cibis & potus auxilio utatur. Novißimus autem
fa ? Dicant nunc fophill* mundi Sc ferutatores fiderum, fi Adam in fpiritum vivificantem: hoc e i l , ut jam qui ante
valent comprehendere qu* extra fe fun t; cüm quid intra fuerat fadus in animam, fadus eil in fpiritum per refurle
fit, nefeiant. Denique omnes mundani philofophi, qüi redionem j ut mori hon poflit ,quia fiet totus vivens.
ir. 45.
Gen. i. 7.
mentem fuam legi Dei humiliare, ut fidem ejus fufeipe-
rent, noluerunt, diverla lemper & contraria adferentes;
inanilfimis difputationibus invicem fe confuderunt j c quia
in nullo horum teftificat* veritatis fignum agnitum e i l ,
quod antepofitum verbis commendaret dodrinam, ficut Sc
Deus decrevit dilciplin* noftr*, qu* non verbis probatur,
led virtute, cui non poflunt verba refiftere. Quemadmodum
ergo ex una impenfa diverla animantium caro eft ; ita
Sc unius carnis homines, diverfi erunt dignirate in refur-
Sed non prius quod fpiritale eft', quia animale ex Adam,
fpiritale vero per Chriftum & refurredioriem mortuorum.
Primus homo de terra terrenus, fecundus homo de calo
caleftis : qualis terrenus, tales & terreni -, & qualis caleftis,
tales & cale f i es. Primus homo Adam eft de ferra tempora-
lis , cui fuccedit mors : lècundus homo Chriftus eli de cx-
lo , qui refurgens mori ncCcit, Qualis eft ille terreftris, tales
& terrcftrcs : hoc eli,quia terrenus mortalis eft , mortales
funt Se terreni peccans autem Adam mortem invenit,
ir 47 -
ir .48.
redione ; ut talis unufquifque appareat, qualis fuerit me- C u t omnes ex eo mortales fint. Et qualis ille caleftis, tales &
riti : quippe cùm etiam hiediverfitatem corporum videamus. caleftesfint : id eft , quia Chriftus non peccavit, vincens
E t Corpora caleftia , & corpora terreftria j fed alia quidem mortem, c*leftis eft ; ita fint & credentes illi : quamvis
caleflium gloria, alia autem terreftrium. C*leftia corpora 8c non credentes fpiritales futuri funt, fed ficut fpiricalia
funt refurgentium, terrellria autem antequam moriantur,aut nequiti*, ut fint tenebrofi. De fandis enim nunc loquitur,
refurgant; ut quia Chriftus c*leftis e li, ex eo corpora c * - qui refurgent ad gloriam } ficut enim qui non credunt,
leftia-dicantur ; ex Adam vero, quia terreftris e li, terrellria jam judicati funt, & qui credunt, jam cteleftes dicuntur.
corpora. Jgitur ficut portavimus imaginem illius terreni , port emus
A A lia claritas fiolis,alia claritas luna, & alia claritas ftella- & imaginem hujus caleftis : hoc e l i , ficut formam habuirumiftellaenimabftella
differì in clamate .Unius natur* com- mus mortali tatis per peccatum A d * , fervi peccati fadi :
Ithan 3.18.
45-
paratione utitur ad indiferet* fubftanti* reddendam rationem j
quia ficut ibi & luna& ftell* cùm fint unius quidem natur*,
diverl* tamen daritatis lunt : ica Se homines cùm fint unius
ita & formam habeamus v it* per juftitiam ialvatoris ,
fa d i fervi ju iliti* , non mundi, lèd Dei j dum ea agimus,
qu* immortalitate digna lùnt.
generis, merito tamen dilfimiles erunt in gloria ; ut clarita- D Hoc autem dico,fratres, quia caro & fianguis regnum Dei
ti folis illorum dignitas ex*quetur, qui centefimum nume- pojfidere non pofiunt. Carnem perfidiam vult intelTi^i, fanrum
habent, qui ut perfedi ellent, primi gradus *muli guinem turpem & luxuriolam vitam, quia cupiditas h* c
fuerunt, de quibus didum eft : Tunc jufti fulgebunt ficut fiel a fervore unguinis generatur ; ut ollenderet non folüm in-
1, r... 1 ' credulum dignam relurredionem non habere, verum etiam
t - JOin
regno Patris fui. Lunari quidem claritati hi comparan-
di funt, qui fexagelimum numerum bonis operibus mercati
funt ; ut lecundi gradus meritum haberent. Stellis autem
clarioribus eorum merita coroparanda funt, qui trigefimum
numerum, tertii gradus dignitatem juftis laboribus qu*fie-
runt. Sequentibus vero itellis, qu* inter claras & obfcu-
riores medi* funt, peccato res homines coaptandi funt, qui
de tribus nuilius gradus adipiici honorem voluerunt. Te-
tricis autem ftellis, Se omnium noviflìmis, perfidorum reillum
qui defideriis Sc vitiis carnis obtempérât- Commo-
net ergo & inllruit, qua ratione regnum cxlorum coniè«
qui mereamur.
Neque corruptio incorruptelam pojfidebit. Hoc dicic, quia
corruptela & lafcivia v it* poenam necelïè eft patiatur. P a t
fionem enim corruptionem pofuit ; nam conilat utique omnes
homines immortales relurgere.
Ecce myfierium vobis dico , omnes quidem refiurgtmus j
furredio fimilis ell ', quia errorem lequuti, ftellis in erro- E id e f t , tarn credentes quam non credentes. Sed non omnes
rem ducentibus comparandi lunt, ficut dicit in epillola lua immutabimur. Nunc uniulcujulque meritum in refurredio-
Judas apoftolus. Infidelicas enim non peteil claram relur- ne fignificat, qualis in fingulis futura fit.
redionem habere \ quia ficut- carbo ciñere fuo coopertus ' In momento, in iElu oculi ; id e ll, cito , fine aliqua mora,
obcxcatur, ita 6c h i e perfidia lua erroris tenebris circum- In novijfiima tuba \ ideo novijfima, quia pollremum bellum
d a t i, luce carebunt. geritur adverfum dæmones, ac principes, & poteftates,
Ita erit & refurreBio mortuorum. Exempla dat, ut non fit & ipium diabolum. Hoc «nim fiet poft annos mille , quidubium
relurfedionem mortuorum futuram ; ut accepta ra- bus hîc regnabit falvator, extindo Antichrifto, cùm iàtatione,
nemoambigat. Seminatur in corruptela, fiurget in in- nas dimittetur de carcere fiio ad feducendas gentes Gog ôc
Magog, qui funt dxmones ; ut pugnent adverfus caftra
fandorum ; nec enim temporales homines potêrunt ad-
P verlum æternos dimicare. Nam & Johannes apoftolus ait:
Vidi Michael & Angelos ejus in calo pugnantes adverfits
draconem & angelos ejus, qui eft diabolus& fatanas. Ideo-
que hîc novijfima tuba a i t , quia non femel cum ilio pug-i
natum eft; quia Sc in Antichriftopfeudopropheræ, qui fa-
ciebant coram ilio figna Sc prodigia, Sc ipfè v id o r , & hoc
loco noviffime adverfus ilium pugnabitur ; ut jam mittalocura.
Sed ab his iplìs veibis ufque ad ilia capitis 1. Commentari! in
fequencem cpiftolara s Mtnifftum quia pro quo patimiir, in plerifque mff. Sc
omnibus edit. Ambtofii leguntur, unde etiam nonnihil in fuatn Paulinarutn
epillolatum Expofit ioncmDoûoris nuftrinomine tranllulii Rhabanus Maurus :ea-
dem, folo prologo excepto,in adulterinis illis Hicfonymi Commcntatiis ad apices
teperiuntut.Hinc in promtu fuerit coiligere folii alicujusfaflam in vcteri quopiant
huius noftri Commentatii codice jaCturam vel tranfpofitionem librarlos ¿
l’ fcudohieronymo farcire voluiffe. Id inde contirmatur, quod alia omnia exhi-
beat exemplar Corbeienfc, fed quæ multo convenían! aptius cum Ambrofiañri,
"t vocant, ftylo. Hucadde quod in tribus aliis mff. ad ealeem Commen-srii in
pifir. ad Romanos fragmentum Expofitionis ultimorúm hujus cpiftolar vetfuum
Ambrolio adtributum exilât iifdem verbis, quibus legitur in cod.Corb. Hujus iu -
que lcûioncm adraittendam exiftinuvimus.
y - 51*
corruptela. Seminare eft lepelire, ut corrumpatur : refurgere
autem in incorruptela, jam exfufcitatum non polle corrompi,
fed habere claritatem immortalitatis.
Seminatur in ignominia, fiurget in gloria In ignominia lè-
minatur ; quia dum in tétrico ponicur, fit foetidum , & fca-
. tet vermibus : furget autem in gloria ; quia excitatum Sc
lumen erit, Sc nullam fqualloris injuriam paciecur. Seminatur
in infirmiate,fiurget in virtute. In infirmitate feminatur ;
. quia immobile ell., & irregibile : furget autem in virtute,
a. Codcx Coib. proprium ctrpui feminatur: flatitn vero poft Laud, pro elt-
. motorio» minißerio , exhibit eleßorum minifi,rio.
b. Vet. edit. Sc mff hie eo diffident, quod hi Procédant, iliac predicant
. præ fe feront 1 at Rom. fic habet, ciò» exempla reJurreOionit predicant fidem
hanc meliorate , non amijfa fubflanlia.
c. Cod. Laud, quia in nulla horum lefiificatione veritatis fienum Sic.
d. Codex Corb. Alia sfori* folis, alia gloria luna. . . . differs in ¿loria,
p. Mf. Corb. perfidia Jita errore. Et infra, Exempla dantur,ut non dubìam
refurreilionem futuram mortuorum quis ambigue.
f. Vet. edit, ac plurcs mff. non enim corpus animale femper hie habere pot eft
Spirititi» fanBum : tune vero, id eft, »» rtfurreSìone, femper manebit in fanBis.
Surget corpus fpiritale, quod pojfit ire obviam Chrifto. Quæ quidem verba non
ægrc dcprchendas coiilàrcinata effe ex Commentario Pfeudohicronymi in hunc