1832. Generale Directie van Financien. Deze beschouwde de groote ver*
wachtingen die de Gommissaris van het naar zijn inzigt gewijzigde
zoutstelsel koesterde, niet ten onregte, als grootendeels illusoir en
als een nieuw monopolie ten behoeve der vorsten creerende, ju ist
terwijl de schadelijkheid zulker monopolien werd aangetoond. Ook
achtte zij eene nieuwe wijziging geenszins wenschelijk, nadat eerst
voor twee jaren een ander stelsel was ingevoerd, dat, naar hare
meening, aan de verwach ting beantwoordde. Eerder kon zij er nog
in treden om, ten einde den zouthandel productiever te maken, den
prijs met een gulden per pikol te verhoogen. Evenmin kon zij
zieh vereenigen met de geheele opheffing der inkomende re g te n ,
die zij zelfs niet met het behoud der opiumpacht kon overeenbren-
gen. De overige plannen van den Gommissaris werden, behoudens
eenige bedenkingen en kleine wijzigingen, door haar goedgekeurd,
ofschoon zij in zijne günstige verwachtingen aangaande het nieuwe
stelsel niet geheel deelde. Dit advies werd den Gommissaris toe-
gezonden bij besluit van 18 December, onder opmerking dat de
hooge reg e rin g , alvorens hij tot het invoeren van organieke bepa-
lingen overging, zijne nadere voorstellen daaromtrent te gemoet
zag. Tevens werd daarbij aangedrongen op de spoedige indiening
van zijn rapport aangaande de administratie van den resident Grono-
vius 1). Deze ambtenaar schijnt zieh toen reeds op Java bevonden
te hebben, waar h i j , nadat het onderzoek te zijnen aanzien was
ten einde gebragt, u it zijne betrekking ontslagen werd. De onte-
vredenheid der regering belette haar echter n ie t, in 18 3 6 door
zijne aanstelling tot resident van Timor 2), in 18 4 8 door zijne
benoeming tot Commissaris bij de expeditie naar de Soeloe-eilan-
den 3) , aan zijne bekwaamheid en onverschrokkenheid hare hulde
te bewijzen. Bij zijn vertrek van Borneo werd de heer Ritter met
de functien van waarnemend resident ter Westkust, de heer Roms-
winckel met die van waarnemend assistent-resident van Sambas
belast 4).
’t l s niet te verwonderen dat de Gommissaris, handelende volgens
de hem gegeven instruction en de inzigten die ik ontwikkeld heb,
met veel vooroordeelen en tegenwrijtingen van den kant der inland-
M Off. Stukk. HS., bl. 231—251.
! ) T. v. N. I ., Jaarg. IX , D. H I , bl. 230.
s) Zie Inleiding, bl. l x x x i i i .
*) Almanak van N. I ., 1833, bl. 73, 1834, bl. 69.
sehe vorsten te worstelen had, maar daarentegen weinig zwarigheid 1832.
vond om de geschillen met de Chinezen te vereffenen, zonder dat
hij behoefde gebruik te maken maken van de zeemagt die te zij-
ner beschikking gesteld was. Hij liet henzelven de voorwaarden
stellen onder welke zij in eensgezindheid met het Gouvernement
wilden leven, en nam ze aan geheel zooals ze gesteld waren. Hij
kwam diensvolgens met hen overeen dat hij de afschafBng der tollen
aan den opperlandvoogd zou voordragen, en dat daarentegen de
vier vereenigde kongsies reeds dadelijk eene recognitie zouden op-
brengen van fG 1 1 0 , die zij beloofden jaarlijks te vermeerderen
naarmate hunne welvaart zou toenemen *). Omtrent Sambas maakte
zieh de Gommissaris verdienstelijk door den aan leg van den reeds
elders vermelden passar 2), waarbij hij echter met veel vooroordeel
en tegenkanting te worstelen had. Tegen het einde des jaars keerde
hij naar Java te ru g , in de zekere verwachting dat de zaken van
nu af eene betere wending zouden nemen 3).
In zijn rapport, den 1 2 dsn October aan de hooge regering inge-
diend, bragt de heer Francis nog nieuwe gronden bij tot aanbeve-
ling zijner ontwerpen. Hij merkte op dat bij de bestaande orde
van zaken het bedrag der inkomende en uitgaande regten jaarlijks
afgenomen, en de handel zoozeer verminderd w as, d a t, terwijl
vroeger wel 2 0 Ghinesche jonken jaarlijks aankwamen, dit getal
in bet afgeloopen jaar slechts zes bad bedragen, die nog meestal
zonder lading waren huiswaarts gekeerd. Den sraokkelhandel met
Singapoera met geweld tegen te gaan, zou naar zijn oordeel aan-
zienlijke sommen kosten, terwijl het waarschijnlijk ook dan nog
niet mogelijk zou zijn dien geheel te vernietigen. Vrije handel
was dus het eenige middel om alle bezwaren weg te nemen, en
de meerdere opbrengst der pachten zou al spoedig het gemis der
regten vergoeden.
De belasting op de naar China terugkeerende Chinezen, die de
resident had willen verdubbelen, achtte de Gommissaris nog te
hoog zooals zij oorspronkelijk gesteld was, en hij stelde voor haar
te verminderen tot het bedrag van een tail voor mannen boven de
1 5 j a a r , | tail voor kinderen van het mannelijk geslacht, £ tail
*) Van Lijnden, T. N. I., bl. 184, van Kervel, bl. 190.
s) Zie D. I , bl. 95.
s) Van Kervel, bl. 190.