EERSTE HOOFDSTUK.
De Sultan van Matan schendt door een aanval op Groot-Karimata 1/et Ne*
derlandsch grondgebied. — Wederzijdsche krijgstoerustingen en onderhandelin-
gen. — Verovering der bentings aan de monden der rivier van Matan. — De
Sultan onderwerpt zieh. — Radja Akil tot Sultan van Sukkadana of Nieaw-
Brnssel verheven. — Günstige invloed der verovering van Matan op de zeeroo-
•verii. — Dood van Snltan Djamaloe’d-din. — Reis van den resident Gronovius
naar Sukkadana en Kajoeng. — Slechte toestand van Sukkadana. — Benoe-
ming van Panembahans voor Simpang en Matan. — Voorstel van den resident
om een post te Sukkadana te vestigen. — Gescbillen tusschen den resident en
Radja Akil. — Spanning tnsscben Radja Akil en den Panembahan van Matan. —
Conferentien betrekkelijk de zaken van bet Matansche rijk te Batavia gebou-
den. — De organisatie van Sukkadana en Matan bij een besluit van den
Gonverneur-Generaal geregeld. — lnhoud van het contract met den Sultan van
Sukkadana aangegaan.
In Nederlandsch In d ie , zoowel als in het reusachtig rijk der 1827.
Britten in Azie, heeft de ondervinding geleerd dat veroveringen
en aanhechtingen van grondgebied niet altijd het gevolg zijn van
het vrijwillig streven der Europesche heerschers naar uitbreiding
van magt en invloed, maar dat zij hun dikwijIs als tegen wil en
dank worden opgedrongen door eene noodzakelijkheid, die in de
voorwaarden van het bestaan zelve dier koloniale rijken haren
grond heeft. Het is dus niet te verwonderen dat zelfs in een
tijdvak toen »beperking van invloed en uitgaven” op Borneo’s West-
kust het wachtwoord was, eene der eerste handelingen des bestuurs
tot onze vestiging leidde op een p u n t, waar het Nederlandsch ge-
zag tot dusverre slechts zeer gebrekkig was erkend geweest.
De aanleiding hiertoe was eene stoute daad van zeerooverij, ge-
paard met eene ernstige beleediging der Nederlandsche vlag, door
Mohammed Djamaloe’d-din, Sultan van Matan, gepleegd. Reeds
meermalen was over zijne voortdurende zamenspanning met de zee-
roovers, in spijt der met het Nederlandsch gezag gesloten contracten,
geklaagd, en onder günstiger omstandigheden zou hem de verdiende