i Fermen'
ter.
a Exhalai-
fons«
h Évapore
c Eeroeen-
ter.
<£Phenomenens.
«Fonde*
mens-.
/Pénétrer.
258 B E G I N S E L E N
b y malkanderen z y n , die nu reeds al hébben begonnen mét daar-ter-
plaatfe « op -te -g iften .
V y f-e n - tw in tig fte L 1 d .
Wat de Hooning-Dauw is.
W a n n e e r h e t nu k om t- te -g eb eu ren , d a t ’er zom m ig e v é t-a ch tig e
* u itwa affemingen , die mét ééne van dampen v e r g e z é k z y n , op
d e b lo em e n , op h e t k o o rn , ó fo p é én ige andere v ruchten v allen, en d a t
de Z o n , éénigen tyd daar-na o p -g a an d e , een g ed e e lte van h e t wa a-
. t e r , dat daar onder g em én gd w a s , weeder d o e tb uit-w aa ffem en ; zo
• zu llen deeze z é lv e u itw a a ffem in g en , door de ftraalen van de Z o n
h e e t g em aa kt w é rd e n d e , en daar d oor op d eeze vruchten aan hot c g iften
, g e ra a k en d e , die vruchten koomen-te-Tchénden en te bedérvbn: d it
zé lv e nu is -h e t, dat men in *t gem e en H o o n in g -D a uw noemt.
I k laate met w é l-b ed a ch te o p z é t n a , om hier ter plaatfe w y d lo o p ig
©ver de R e e g e n -b o o g , de B y -zon n en , (parhelies) en onderfcheidene
andere ^ d ie rg e lyk e v e r fchyn ffelen 'té reedenpren ; ééns-deels, om dat
ik nóch érgens anders u itv o e r ig ly k daar o ver verhoope te zullen
handelen; en ten anderen , doordien den opmérkenden L e e z e r de
e g rond-véften van de g em é lte verfchynffelen in myn Proeve der Deur-
zicht-kunde kan vinden en na-zien. (Bezie het vierde Hoofd-deel vandie-
zé lve f^erhandehnge.)
H e t D e r t i e n d e H o o e d -d e e l .
Van de Oorfprong der Fonteinen, Tutten ., en Rievteren.
E e r fte L 1 d .
Oorfprong der Fonteinen.
H e tw a a t e r , dat u it d en He em e l v a l t , onder de gedaante van ree-
g e n , S n e e u w , h a a g e l, enz. ó f o p zu lk een andere w y z e ó f manierc.
als het o o k zoude moo gen w e e z e n , k lim t ten d eele w eeder ten H e em e l
o p , en drin gt ten deele in d'e aarde in , die het op dee-ze w y z e b e v
o c h tig d , d o or eene on-eindige meen igte van heele kleene canaaltjet
heene v lo e ijen d e , tó tte r tyd to e , dat h e t ein delyk een zeekere foort
van v é tte A a rd e , ó f harde rótzen k om t-te -on tm o e ten , daar h et on-
m o o g e ly k niet ƒ door-en-kan-dringen. H ie r u it k om t dan vérder
v o o r t , d a t d it zé lv e w a a te r , door langheid van ty d e n , in deeze ró t z
e n ,
zen ,' ó f v é t te a a rd e , een z e ek e r g e ta l van heele kleene a gra ch tje s «Foflez.
k om t-te-graa ven en u it-te -h ó llen , langs en door w é lk e h et zyn w é g
k om t- te -n e em en , tó tter tyd t o e , dat het hier ó f daar érgens w eeder
een u i t -w é g w e e t te v in d en ; waar u it dan b y -g e v ó lg e dat g e en e
g e fó rmeert w é r d , h e t w é lk e men gem e en e lyk Fonteinen g ew o o n is te
noemen.
T w e e d e L i d .
Oorfprong der Putten.
By -aldien nu h e t w a a t e r , dat in de aarde in -d r in ^ t , nérgens g e en
b ekw aam e u itg an g en kan v in d e n , doordien de v e t te a a rd e , o f de
ró tz e n , daar o n tr en t ,-a ltem a aH hó l z y n , e n , ontrént van d e gedaan- iCrcux_
te van c een fo n te in lu ik , zo za l d it ze lv e w a a te r , dat op d e e z ew y - . Uun:u.
ze genoodzaakt wérd om daar ter plaatfe te moeten b ly v e n , aan dat
g een e zyn o or fprong g e e v e n , h e t w é lk e men in ’t g em e en Putten
n o em t.
D é rd e L i d .
Waar het van-daanrkomi, dat 'er sommige Fonteinen gevonden wérden^
van- Mineraal waater , heet waater, enz.
Z o -wan n e e r nu d it z é lv e wa ater é én ig e fo u te n , o lie -a ch tig e dee-
le n , bé rg-ó f-m yn -ftó ffen , [matteres'metalliques bu minerales) zw a a v e l,
ó f é én ig e andere lichaamen, in zyn w é g k om t- te -o n tm o e ten , daar
h e t één ig e k leene deeltjes v an kan lós maaken en a f-fch e id en , die h e t dan
vervólgends m é t deszélfs lo o p d meede v o o r t -k om t -te - fle ep en ; z o ^ Hmrai-
za l d it wa ate r daar door e de hoedaanigheeden van die lichaamen llcr.
éénigfins aan-moeten-neemen, daar h et ƒ d o o r -h e en e -g a a t: By -aldien i Qaalué&
h e t dan daar beneevens- k om t- te -g eb eu ren , dat d it waater een fo or t /Paffc.
van een ftóffe o n tm o e t , die éénige g o v e r -e en -k om ftem e t de h d e e g - Ra q
k lom p h e e f t , daar w y in het Eerfte Lid van het tiende Hoofd-deeldeezer
Verhandeltnge breeder van hébben gere ed én e e r t; z o zullen i de kw é l- ,Souroes.
bronnen der F o n te in en , die door d it waater w érden g e fó rm e e r t,
meerder ó f minder heet ó f wa rm w e e z e n , na dat & de hoedaanigheid k Qualit<!.
van deeze ftóffe zelfs is : als m e ed e , n a d a t d it zelve waater deeze
ftóffe w e l ó f kw a a ly k te paffe heeft d o o r -w e e k t , om daar e en e meer- ; Fermen.
dere ó f mindere / o p g iftin g e in te doen koomen. tatioI1.
K k s.. V-ierde