fÎQ0>
b ôbfgrva-
don.
rSujcr,
4 Extra/5|.
f Phyfîqjie*
/Vapeurs &
exhalai?-
f p n s ,
g &|etc.orcs.
A Tropiques,
t Latitiido.
4 Evident.
I Coûts.
*ȕte#c-
shit.
t i o B E G I N S E L E N
de zesde a W a am e e tn in g e , dat deeze zé lv e W in d z ich w é l noodzaake-
ly k na het Zu id en to e moet draaijen, n am a a ted a t h y het Lan d k om t
te naaderenj a lsm e e d e , dat hy e in d e ly k t’ éénemaal Z u id -W é f t m oet
w é rd en 5 wanneer hy hee l dicht b y h e t L a n d is gekoomeja.
Ze e v en tien d e L . i is.
Nerklaaringe van de zggvgnde b V\raarneeminge,
O n s is nu ein delyk maar alléén o v e r ig , dat w e reede trachten te
g e e v e n , van de zwaare o n -w ê ê r e n , donder en b lik fem , en ged u u rig e
fla g -re e g en s , die de ka lmte v e r z e ilen , daar in het tiende L id breeder a f is
g e fp ro o k en , en d ie h et c onde rwérp u it-maaken van de zeevende en laat»
fte Wa arneemiftge. M a a r , doordien w e nóch n iet on de rzo ch t en h éb b
e n , waarin de ré ch te natuur ep oorfpr.ong der ftórmen en onwêêreti
in t ’algemeen in b e f ta a t , zo zullen w e o o k om die reede v o o r als
nóch u itfté llen , om van de byzondere ftórmen en o n w ie r e n te handelen
, die mep in deeze k a lm te g ew a a r wérd.
d Uittn'kfcl uit het dertiende Lid des achuen*t-jvintigsten Hoofd
' deels van dit zélve Boek der e Natuurkunde,
H e t en z a l nu hier ter pla.atfe niet kwaalyk te-paf»koomen, dat w e reede
trachten tegeeven van de zwaare on-wêêren, donder en bliksem, en geduw ia g
flag-reegens, dte men tn de kalmte gewaar w e rd , daar jn de zoevende
W a arn e em in g e des vyftienden H o o fd deels, op de in en 1 7 * L e g d
e n , breeder a fis g e fp ro o k e n , en die men in dg Atlantifehe Zee gewaar
wé rd : want het is uit hef voorverhan.delde nu klaar genoeg, dai f de dampen
enuitwaaffemingen, die geftaadig van aüe kanten na deeze kalmte toe-gedree*
ven wérden, door de Winden, die deeze» oen rondfim omringen, veeft
dikfgneeveltjn zwaare wolken moeten veroorzaakt» $ wélke, in gevolge op
élk andere neerzakfgnde, alle deeze g Zttïheevelingen vercorzaaken en voort*
brengen, enz,
N a her g e e n e , dat’tó t nu toe g e z é g d is , aangaande de gereguleerde
W in d e n , die tuflehen de tw e e bK ê é r -k r in g e n uit den Ooften w a a iien ,
Zal h e t ons nu p o k niet moeijelyk meer v a llen , om reede van d ie
Wé ft? win d te g e e y e n , daar nu reeds al van is g e fp ro o k en , w é lk e ftand»
v a ft ig ly k buiten de K é ê r -k r in g en w a a it, to f op e en ze e k e r e tb re ed te
to e : w an t h et is ib a a r b ly k e ly k } zo -wanneer de gereguleerde M »
O ofte en Noqrd-Ooftewinden tó t aan -America to e z yn g ekp omen dat
alsdan de b o o g e Be rg en van dat G e w é f t , die z ich te eg en haaren /’ loop
aan-kanten, haar op zodaanig eene w y z e doen m w é ê rom -bu ig en , d a t .
Ze,niet kunnende w eeder te -rn gg edte e ren nadeplauticn daarze van daan
kw a am e n , door de meenigm der W in d e n die hén g e fta adig onmidd
e lyk
de r N A T U U R - K U N D E.
d e ly k v ó lg e n , daar door g en o odzaakt w érden om op zodaanig eene
maniere al w e ed e r te-ru g g e -te -m o e ten -'k e e ren , dat de Noord-Oofte
win d daar door in een Zuid-Wéfte wind k om t te v eran deren , die o o k
insgelyk s é é v en zo v o lftré k t buiten de K ê ê r -k r in g en (Tropici) zoude
heerfchen en de overhand b eh o u d en , in h e t H o o rd e r deel des Aard-
k lo o t s , als de Noord-Oofte en Zuid-Oofte winden heerfchen in de V e r -
z én gd e W a e r e ld - ft r e e k , (zona Torrida) by-aldien hy door de b y z o n dere
w in d en daar in niet verhindert en w ie r d , die z ich teeg en deeze
zynen a lo op ko omen-a an-te-kanten, en die van de onop houdelyke
b o p g iftin g en a fh a n g en , die g e fta adig u it de Aarde v o o r t -k o om en ,
w é lk e zonder é énige d e a ld e rm in ftem a a tó fr e e g e l v e rw é k t w é rd en d e ,
zo en is h et o o k dierhalven g een w onder a lto o s , dat men d e W in d e n , die
daar van a f-h an g en , zo uittermaaten onzeeker en veranderlyk be v in t
te we e z en . , n ,,
H e t g eene dat zo aanftonds d o or ons is te r -n e ed e r -g e lte lt, aangaande
de W in d e n der Atlan tifch e Z e e , -nu eens onde rftélt z y n d e ,
zo en zal men zich géenfins daar o v e r behoeven te v e rw o n d e ren ,
zo-wanneer men b e v in t , dat de S ch e ep en , die na het Zuiden to e -ze i-
le n , zo veele zw aa righeeden o n tm o e ten , gely k -a ls de érvaarentheid
ons le e r t , om die A rm der Z e e (Trajet de Ader) d o or-te -va aren , die
der is , tuflehen Breftl en Guinea, en w é l inzonderheid in de Maanden
van Julius en A u g u ftu s ; w an t zulks wérd buiten alle tw y fte l alléén
door de Zuid-Oo/le winden v e ro o r z a a k t, die zich aldaai o n tien t
d it c g e tyd e des Jaars é tte lyk e greinden booven hunne g ew o o n e ly k e
d paaien u it ftré k k en , w é lk e z y n , van 4 graaien e N o e rd e r b re ed te ,
en die alsdan o o k zo Zuidelyk w é rd e n , dat ze zom tyd s w e l niet
alléén t ’éénemaal Zuide winden fchynen te w e e z e n , maar d a t z e n ó ch
w e l daav-ea-booven één ftre ek ó f tw e e van h e t W é l le n fchynen te
k ry g en . H ie r to e nu en is alsdan v o o r de Zeevaarende luiden
g een beeter middel te b ed én k en , als , de bocht van Guinea ten Z ttid-
Wéflen, ó f ten Wéft-Zuid-Wéjlen te laaten lé g g e n , om z ich van deeze
W in d te bedienen; doordien ze alsdan z e e k e r ly k , wanneer ze Wé/l-
Züid-ftiéft-laan-zeilen, een win d zullen on tm o e ten , die hoe langer
hoe meerder uit den Ooften zal w a a ijen ; maar zu lks is échter mét d it
gevaar v e rm én g d , dat hen deeze zé lve W in d w é l tó t heel op de
K u l t van Breftl kan dry ven. W a t nu vérder die g e en e aangaa t,
w é lk e haaren loop (cours) neemen na het Ooft-Zuid-Ooften, die zullen
by-na n o oit miflen van ontrént op de K u l le n van Guinea te v e rv a llen ,
daar ze niet w é l we ed e r van daan en kunnen g e ra a k en , a ls , mét hun
loop (cours) Ooft waards op te n e em en , tó t aan het E iland S<- Thomas toe.
D i t nu zoude aan veelen heel v re em tv o o r -k o om en , by-aldien mende
reede daar S3ït niet klaar en w i f t , die w e nu in de Oplójfinge van de
zé.sde Waaxmemnge, reeds a l hébben ter -n e ede r-ge lte lt.
a Çourff.
^Fermentations.
c Sa ifb n .
d Bornes.
e Latitude
boreale.