a Recueil
d’expcriences.
vólgende wyze fchryft, in zyne a Verzaamelinge der Ondervindingen.
b Conformation
lîns;uîiere.
«Expliquer.
à Hypo-
thefes.
ePhilofb-
pnie.
ƒ Volume.
g Ivoire.
b Diamètre.
«.Egal,
k Directement
~
l Ceurre.
m Bouc.
»Diamètre.
c Axe ou
diamètre*
p Parallèle
à l’Hori-
‘ZOll*
168 B E G I N S S E L E N
. ;
Deeze Zeil-fteen, daar hier ter plaatje van ^handelt werd, is .'van zulk
ten b izonderlingen geftéltheid, dat men niet denken en kan, dat er ooit'ergens
A
een diergetyke gezien óf gevonden is geweeft , en welkers uitwerkingen
men ook niet lichten zal kunnen cverklaaren, of eenigft fchynbaare veededaar
van geeven, vólgens d de onder ft éllingen van wat voor cene e Wysbegeerte
het oof zonde moogenweezen. Men- onderzoekt hém op deeze naar-volgen-
de wyze, terwyl men daar een andere Zeil-ft een teeg en-over-zet , die ten
naaften-by van één endezélve f grootheid is , en, welkers Poolen óf Zs-ptinten
op de gewoonelyke wyze ten Zuiden en ten Noorden zyn geftrékt-
Men zét dan éérft deeze andere Zeil- ft een op een g él-
pen-bcene voetje, dat tien óf élf lynen hoog is, en men
plaatft hém zodaanig, dat hy op eenhmiddellyn komt
te-ftaan, die i gelyk ie mét de middellyn van deeze cirkel
: en, door het middel van een kleene K ompas naald,
die men op een fpilletje légd.méteen yvoire ft cd , wérd
men gewaar, dat de Noórd-pool van deeze (teen is in
B , doardien de punt der Kompas-naalde,. die na het
Noorden des 'Aardkleots toe draait, op deeze plaats k Yeègel-reéht "na het
] middelpunt van de Zeil-fteen istoe-geheen. Wanneer men mt op die zélve
wy ze dee ze kfeene Kompas-naald al fachtjès na het ander tn einde van n de middel
lyn der Zèil-fteen toe- draait , zo wérd men insgelyks de Zuid-pool van deeze
fteen gewaar in Aynademaal de ftaart van de Kompas-?taald,die altydgewoone-
lyk na het Zuiden toe-draait, op deeze plaats infgelyks reegel-recht na het middelpunt
van de Zeil-fteen toe-gekeert is, raids dat men, die zodaanig geblaat
ft hébbe, dat o de fpil óf middellyn deszélfs, die van het ééne afpunt
tót het andere toe door-gaat, p eevenwydig aan de gezicht-einder zy.
Daar na moet men verders die Zeil-fteen, daar hier eigentlyk vangehandeld
wérd, insgelyks op een élpenbeene voetje zétten , wél acht-neemende van om-hoog
te zétten, hoewél niet heel récht, de plaats, die mét een klein kruisje getee-
kent is , mét de punt van een Diamant: wanneer men dan dezelve kleene kom-
pas-naal'd rondfom, en dicht by de Horizontaale cirkel
van deeze Zeil-fteen bréngt, ■ zo zal men gewaar
wérdenfty aldien het punt der kompas-naalde de Noordpool
van deeze Zeil-fteen, by voorbeeld, ééns in B heeft
aan-geweezen, dat hy , op die zélve wyze, nóchmaals
een tweede Noord-pool aan-zal-wyzen, vlaftdaar tee-
gen over, weederinB, inde plaats van de Zuid-pool,
die de ftaart der Kompas- naalde daar terplaatfc hadde
moeten doen zien. Dn men zal vérder bevinden, na dat deeze zelve ftaart insgelyks
de Zuid-pool van deeze Zeil-fteenin A zal hébben aangeweezen, dathy
nóchmaah, weeder vlakftaar teegen over, in A } een tweede Zuid-pool aan-zalwyder
NATUUR-KÜNDE, 169
wyzen, in deplaats van de Noord-pool, die het punt der Kompas-naalde daar
terplaatje hadde moeten vertoonen.
Net is ten alderuitterfte moeijelyk, om éénigebevatbaarercede te kunnengee-
ven, aangaande ndeezeover-s’-handfche ftand van de vierpoolen óf As-pun- a
ten, rondfom deeze Zeilfteen: want, by-aldien degeeften, wélke uit die Noordpool
des Aardkloots ovoort-kwaamen , b het As-punt A al gefórmeert hébben, j p0i<.,
dat alhier ter réchter-hand is, doordien ze langs deeze zyde in deeze fteen kwaa-
men in te-dringen, tentyde doe hy in de myn éérft gefórmeert wierd, wat voor
een oorzaaftzalmen dóch aan-kunnen-wyzcndoor wélke het andere c teegen- c opp0fc.
over-ftaande As-punt A heeft kunnen gefórmeert zyn geworden, dat zich ju t f t
sip die plaats beviht te wee zen , alwaar d de Z eil-ftetmgefióffe , die uit het Zui- d Matiere
den van-daan-komt, na alle waarfchynelykheid, noodzaakelykeen Noord- Magueti-
pool hadde moeten fórmeeren en te-voorfehyn- bréngen. <*ue'
Men kan insgelyks ééven de zélvt vraag doen, ten opzichte van één der twee
poolen ó f As-pmten B , van deeze zélve Zeil-fteen-, te méér, doordiende
kleene Omtrikyan deeze fteen, de zwaarigheid, om deeze vraag behoor elykbp te
lójfen, maar dés te grooter maakt -,n adem aal het zo veel te moeijelyker valt, om
wél te kunnen begrypen, op wat voor eenewy ze alle deeze vierpoolen óf A s-pun-
in zulkeen kleenen e ruimte éérft hébben kunnen by-malkandere-koomen , en daar- , E(p«ce.
na hébben kunnen wérken, gelyk-alsmenwaarlykdoordeérvaarentheidbevint
dat ze doen 5 naameiyk- op eene ten uitterften leevendige en f bevattelyke wyze, /P"ccpti-
op de.twee uitterfte einden óf punten van deeze k°mpas-naald, enz.
fPhenoBi«-
Een-en-twintigfte L i d .
Reede van dit g Zerfchynjfel.
Schoon dat dit Verfchynflel in den eerften opflag zo uittermaaten
zonderling en buiten-gemeen fchynt te weezen, dat het, vólgens het
gevoelen van deeze h fchrandere Schry ver, ten uitterfte moeijelyk zou- . nSe"
de vallen, om éénige uitlégginge óf
fchynbaare reede daar van te kunnen
geeven, vólgens de* Onderftéllingen i Hypothe-
Van watvooreene ^Wysbegeerte het
ook zoude moogen weczen: zo fchynt V.““1
het my échter toe, dat men dit Ver- p lc‘
fchynffel, vólgens onze Ondcrftél-
linge, (hypothefis) heel wél kan ver-
klaaren, en eene genoegzaam ver-
ftaanbaare cn waarfchynelyke reede
daar van kan geeven. Laat ons dan eens
gaan l onderftéllen , dat twee onder- / Suppofer.
fcheidene Zeil fteenen, A O B E en
« tb c , na dat ze een tyd lang in een
y zachte