2ö8 B E G I N S E L E N
H e t T i e n d e h o o f d -d e e l .
Van de Onder aar dfiheVmren en Aard-beevingen.
Eerfte L i d .
Op wat wyze het vuur in de binnenfle ingewanden der Aarde kan ont-
'jlooken wérden, en, hoe het daar door datgeene kan veroorzaken, dat men
een Aard-beeving gewoon is te noemen.
In het zéfde Hoofd-deel deezer Vcrhandelinge hébben wy np reeds al
uit-gelégd en verklaart, wat het vuur eigentlyk is, hoe het aan den
heemel en op de aarde kan ontftooken wérden; als meede, op wat wyze
'het zich aldaar kan onderhouden, en ook weederuingebluft wérden.
Na dit alles, zullen wy nu teegenwoordig heel gemakkelyk konnen
gaan verklaaren, op wat voor eene wy zé het vuur infgelyks in debin-
nenfte ingewanden der Aarde kan wérden ontftooken ; als meede,
aEifbts. Toe het daar door alle diegrouwzaame en rampzaalige a uitwérkingen
kanveroorzaaken, daar wy inhetdérde Hoofd-deel deezir Vcrhandélinge
breeder van hébben gefprooken en gehandelt.
■ Wanneer men b een deeg-kloot maakt ., van ééven-vee} deelen
iPate. zwaavel en vylfel van yfer, en, dat men die klomp daar na' mét wat
: waater komt nat en week te maaken; zo zal menar gewaar wérden,
cRernar- .dat ^ méngfel métter tydheel aanmérkelyk warm, ja heet zal wérden,
<3uer' ,en dat het zélfsook t’éenemaal zalontvonken en in brand geraaken, zo-
wanneer men een gewicht van tachtentig óf hondert ponden te gelyk
daar vanopdebooven-verhaaldewyzekomt-te-méngen en te maaken.
De reède nu hier van is, dat d de klootjes van het waater, die.,
aJBonles. ter oorzaake van hunne e gedaante en lich tigheid, ineenegeduurige
*F,gurc' beweeginge zyn, tuflchen de kleene fpitfelichaampjes van de zwaavel
in-dringen, die daar door van élkandere koomen af-te-fcheiden ; op
zodaanig eene wyze, dat deeze ƒ Ipitfe lichaampjes, mét heel veel
/Corps gemak en lichtigheid boeven op die klootjes róllende, die hén als
pointus. voor een ^ voerfel verftrékken, en daar ze ook mét ééne alle hunne
gVchicu- beweeginge yan moeten ontkenen, zich tuflchen deeze kleene
/ ^ lichaampjes koomen h in-te-voegen, daar i de kant-zuiltje-s van het
i Prifmcs, * ylèr uit zyn te-zaamen-gezét, en dat ze daar in, by-gevólge, kleene
k Fcrmtn- opgiftinge koomen-te-veroorzaaken , op zulk eene wyze , als dit
radon. nu teeds al door ons is verklaart en ter-needer-geftélt, in het zesde
Hoofd-deel deezjer Verhandelinge. (bezie , onder andere , de z , 4., en 6J‘
Leeden van dat Hoofd-deel.)
W a n n e e r h e t dan g e b e u r t , dat ’er een zeek ere ftoffe,, die éénige
o veral
Rapport.
b Paté-.
c Qnantité*
d Ferment
Comprimé.
ƒ Effort,
g Dilacsr.
h Premier
Element.
t Voute.
der N A TU U R-K U N D E. io9
. over-een-komfte mét deeze booven-.verhaalde b deeg-klomp heeft,
zichdn zeekere onder-aardfche holligheid bevnU te weezen cn d
■ ■ rrn oerke.re c meeniote waaiers daar onder komt-te mengen,
die genoegzaam is om deeze ftóffe na behooren te kunnen door-weeken*
dór r daf ’er niet al-te-veel nóch al-te-wcimg waater b y-en-komt,
/ W z e ftoffe e door-weeleen; zo zal dit méngfel daar door nood-
omdeeze itone t Hv-sevólge, heet werden, tot
zaakelyk r ° P"Sdat het t’éénernafl komt-te-ontvonken: E n ,
ligheid met een ze . en die in zulk een geval eene geduuwerdende,
die daai van uAilicrheiH illéén een weinigop-lichten
w é lM deezeronder-aardfebe hol B“ J H e W B
“ d° " M M H l t a s ’ een | »
& & £ £ * * £ open-bavften. en het zo-doende geheel-en-.l m
t o e onder-léggende lidlligheid doen needei-ftotten.
Tweede L 1 p.
Onderfcheidene Uitwérkfclen van Aard-beevingen.
Vnmmine Schryvers zynder, die voor-geeven, dat het Canaal, (la
geene Engeland en Frankryk^n malkanderen af-fcheid,
S S e r s de Mtddelïandfche Zee, dié Europa van Afnca af-fche.dt,
midigaaaers ae J Aard-beevingenverfchuldigt zyn; dathet
haaren eerftenoorfpiong;aan Aard beeving & ^
doo^r Aard-beeyinland,
doo^ ‘/ !| al^ nP wyze van élkanderen zyn af-gefcheidengewor-
i e n f a l s m e n S c nu nóch heedenfdaags komt-te-aanfehouwen.
Dérde L i d .
nn w a tm z d e lucht zJchz.ovérre kankmt-fpannen, dat ze wél hondert- | j t c r ;
maal meer plaats komt-te-bejlaan als wor-heelte, en noch wel veel meer
daar-en-booven.
_ , ■ „tf.tp.ipcrgen. on w at w yze de lucht zich zo verre kan /Expii.
• ^ n t e n da^ze wel hondert-maal mêêr plaats komt-te-beflaan quer,
uit-fpannen, aat ze . oeivk-als de