met die van het dienstjaar 1877 voor het departement van
Binnenlandsche Zaken en na dat dienstjaar voor het departement
van Waterstaat, Handel en Nijverheid. Zij bevat niethet
\! het Hollandsch diep te Moerdijk en te Willemstad. De cijfers,
juiste cijfer der bestede kosten, maar het bedrag, dat beschik-
baar is gesteld, met mach tue in in g van de daarin bij wetten
aangebrachte venneerderingen en verminderingen, en met het
doel den toenemenden omvang der Staatsbemoeiing met de
rivieren te doen zien. De tabel vangt aan met het jaar 1844,
waarin, krachtens de grondwet, van 1840, eenige splitsing in de
aanduiding der onderwerpen van uitgaaf voor het eerst plaats
had. Alles wat voor de rivieren werd uitgetrokken vormde toen
in de begrooting van het departement 66n onderdeel. In de
begrootingen van 1844, 1845, 1846 en 1847 droeg dat onderdeel
den naam van: Rivieren en binnenlandsche scheepvaart.
In de begrootingen van 1848 en 1849 vindt men het artikel
Rivieren. In de jaren 1850 tot en met 1861 droeg het artikel
den naam van: Verbetering der rivieren, en onderhoud enher-
stelling der rivierwerken.
Bij het toenemen der belangstelling in de rivierverbetering
kon het cijfer, dat jaarlijks tot grooter bedrag werd aangevraagd,
niet ongesplitsl blijven, en, zooals gewoonlijk, ging de splitsing
met verhooging van het eindcijfer gepaard. De begrooting voor
1862 vertoonde de eerste splitsing, en wel in 5 artikelen; die
van 1896 bevat er reeds 20.
De beperkte ruimte laat niet toe al de artikelen op te nemen
in de tabel. Weggelaten - zijn daarom de Hollandsche IJssel,
de waterweg van Zwolle naar zee, het Zwarte water, het Zwolsche
diep en de Linge. Voor den Hollandschen IJssel is van 1862- tot
1897 te zamen uitgetrokken / 526050; het meest, in 1863,
/ 58 000. Voor den waterweg van Zwolle door de Willemsvaart
naar zee werd bestemd van 1869 tot en met 1879 in het geheel
/ 1 998 380, waaruit ook bestreden moesten worden uitkeering
aan de gemeente Kämpen, voor de vernieuwing van de IJssel-
brag, alsmede verlenging van de Ketelkribben en verbreeding
van het Keteldiep; das werken aan den IJssel. Aan het Zwarte
water en het Zwolsche diep, die in de begrootingen van 1871
tot 1897 afzonderlijk worden uitgetrokken, kon besteed worden
in het geheel /1 0 7 4 700, te weten / 195 200 aan het Zwarte
water en / 879 500 aan het Zwolsche diep. Voor de Linge in
Gelderland met de uitwatering van Steenenhoek werd van 1862
tot 1868 een gedeelte van het bedrag bestemd, dat voor de
Merwede, de Killen, de Dordtsche Kil en de werken van het
Hollandsch diep te Moerdijk en Willemstad was uitgetrokken.
Na 1868 komt de Linge afzonderlijk voor, en is daarvoor tot
en met 1897 in het geheel / 335 234 geraamd.
Aan het Waterschap - van Steenenhoek wordt krachtens de wet
van 19 Juli 1881 (Staatsblad n°. 129) jaarlijks / 27 118.21 uitge-
keerd, als tegemoetkoming in de uitwatering, destijds bemoeie-
lijkt door tijdelijke verhooging van waterstand in de Merwede.
In het hoofd van kolom 2 (Rijn en Lek) moet men van
1862 tot en met 1S68 lezen: Rijn, Waal, Lek en IJssel. Het
cijfer van de dienstjaren 1866, 1867 en 1868 is in de tabel
verhoogd met een totaal bedrag van / 1 207 604 gelijkelijk over
de drie jaren verdeeld. Die som, ten laste gebracht van den
aanleg van den Staatsspoorweg van Utrecht naar Boxtel, be-
hoort onder rivierverbetering te worden uitgetrokken, omdat
zij besteed is aan verruiming van het winterbed door achteruit-
brengen van den Noorder Waaldijk ( / 672 365) en van den
Zuider Waaldijk ( / 535 239) bij Bommel.
Voor den Amer is van 1870 tot 1887 uitgetrokken jaarlijks
een som v a n / 10000; het laatste jaar een van /1 5 000. Deze
bedragen zijn uit plaatsgebrek opgeteld bij die voor de Merwede
en Killen, waaronder de Amer ook was begrepen van 1866 tot 1869.
Na 1887 komt de Amer in 1888, 1889 en 1890 nog voor in
de begrootingen onder het artikel: Onderhoud der werken voor
het verleggen der Maasmonding. Na dien tijd wordt de Amer
niet meer genoemd. Onder de Merwede en Killen zijn van 1862
tot 1869 en van 1879 tot 1889 ook begrepen de werken van
die, te zamen ten bedrage van / 144 9.40, van 1891 tot 1897 voor
Hollandsch diep en Haringvliet zijn uitgetrokken, zijn, tot bespa-
ring van ruimte, opgeteld bij de posten voor de Dordtsche water-
wegen, waarbij zij geacht kunnen worden te huis te behooren.
Bij de Maas zijn de cijfers der dienstjaren 1869,1870 en 1871
vermeerderd, ieder met '/s van / 967 120; zijnde de som, waar-
voor, door de afsnijding der bocht te Hedel, de rivier is ver-
beterd, ten laste van den aanleg van den spoorweg van Utrecht
naar Boxtel. De Maas komt in 1862 en 1863 onder twee artikelen
voor, te weten de Maas in Noordbrabaut, Gelderland en Limburg
en de Maas met hare vertakkingen in Zuidholland. Ten behoeve
van den aanvang met de werken voor den Rotterdamschen
waterweg werd laatstbedoeld artikel in 1863 met /1 0 0 0 000
verhoogd. Van 1864 tot 1881 is voor de verbetering en het onderhoud
van de Maas in Limburg, Noordbrabant en Gelderland en
voor herstelling en onderhoud van de werken aan die rivier in
Zuidholland en hare vertakkingen het noodige in ¿¿n artikel uitgetrokken.
Na 1881 is het artikel voor de Maas beperkt tot
Limburg, Noordbrabant en Gelderland, en is in een afzonderlijk
artikel het noodige beschikbaar gesteld voor de Nieuwe Maas,
het Scheur en aan den Hoek van Holland. Mede terbesparing
van ruimte zijn de cijfers van laatstbedoeld artikel tot een
gezamenlijk bedrag van / 4 566 620 in de tabel opgeteld bij die
voor de verbetering van den Rotterdamschen waterweg, en zijn
de sommen, die van 1883 tot 1897 zijn uitgetrokken voor de
verlegging van de uitmonding der Maas, vermeerderd met die,
welke, te beginnen met 1888, zijn geraamd tot een gezamenlijk
bedrag van f 513 296, voor het onderhoud der werken van die
verlegging; waaronder men vindt opgenomen de geul in het
benedendeel der Donge, de bediening der veren, in de jaren 1888,
1889 en 1890 ook de vaargeul van den Amer, en, sedert 1891,
ook de kribben in den Dintel bij üinteloord.
Te beginnen met 1879 zijn onderhoud, verbetering en vernieuwing
van peilschalen in de begrooting voor de rivieren overgebracht.
Dienstjaar. Totaal. • Wetten;
1844
1845
2985Q0
283020
9 October 1843 (Staatsbl. 51).
1846
1847
230710
236450
26 Juni 1845 (34).
1848
1849
227 348
252843
9 Augustus 1847 (45).
1850 271742 29 December 1849 (82).
1851 509119 31 ü 1850 (105).
1852 437382 26 „ 1851 (194).
1853 463312 23 „ 1852 (245).
1854 632854 23 „ 1853 (144).
1855 682474 30 - „ 1854 (183).
1856 721 230 30 „ 1855 (201).
1857 674 069 31 „ 1856 (166).
1858 767 350 26 „ ; 1857 (179).
1859 1 005 350 30 „ 1858 (127).
1860 969 630 26 „ 1859 (141).
1861 933 750 29 „ 1860 (109).
9 597 133
Dienstjaar. | Rijn en
Lek.'
Waal. ' IJssel.
ierwede
. en
Killen.
Dordtsche
waterwegen.
Maas.
Verlegging
van den
Maasmond.
Rotterlamsche
waterweg,
Totaal. Wetten.
1862 .824 700 674 500 - ■ 239 100 - H | l 1238300 20 Juni 1862 (Staatsbl. 68).
1863 360 800 — 356 000 ■ - 1247 500 ^ B 1964300 29 Dec. 1862 (246), 27 Juni 1863 (95).
1864 425 250 , — 423 450 194033 H | 1000 000 2 042 733 81 December 1868 '(209).
1865 419250 : — 420 550 M R 181083 - 995480 2016363 9 Januari 1865 (9).
1866 848285 _ 451000 • - * 198184 999 080 2 496 549 28 December 1865 (166).
1867 870 485 — 491 500 . ■ 197534 1503 900 8063369 28 April 1867 (36).
1868 877 084 587 900 w ìg 'J é ' 194 224 • 1200000 2 859 208 27 Juni 1868 (83).
1869 206 720 168600 105000 . 576 800 515 263 1182000 2 704 383 14 Januari 1869 (8), 19 Juli 1870 (118).
■ M 1870 199325 122100 52900 565000 74 050 503173 - •34OOOO 1856548 17 Januari 1870 (18).
1871
221655
168580
52800
495000
66500
501039
602 800
2108374
P 5 |
1872
210280
222 270
67 400
804000
67400
168475 893 321
2 488146
19 Januari 1871 (59), 16 Juni 1872 (57).
30 December 1871, (196) 16 Juni 1872 (56),
17 Juni 1873 (84), 25 November 1873 (159).
1873 203300 232 000 92000 560000 76240 155400 1094 160 2413100 17 Januari 1878 (13).
1874 200780 237 000 90500 563800 76600 188600 - 1109 320 2 466 600 18 Januari 1874 (8).
1875 ; 1155350 183 700 87 500 630000 70500 313 800 995600 2436450 16 Januari 1875 (6), 8 Sept. 1875 (MU-
1876 156 000 230000 : 87500 490000 144000 314200 999 280 2420980 21 Januari 1876 (24).
1877
1878
1879
‘ 156000
174 000
166 525
390 000
390 000
522343
90500
107 000
107000
560 000
380 670
680 380
293100
300 350
280000
316200
343 200
353200
-
973 720
1478100
1984200
2779520
8173 820
4 093 598
22 Januari 1877 (6).
23 December 1877 (299).
9 Augustus 1878 (123), 22 April 1879 (59).
21 Januari 1879 (20),-22 April 1879 (59),
23 Juni 1879 (115), 9 December 1880 (224).
1880 169880 661870 136000 510000 280000 348 200 - 160000 2265950 24 Januari 1880 (13), 21 Juni 1881 (74).
1881 153 000 548000 136000 537 500 283200 341600 g i g l i 2 400 000 4399300 22 Januari 1881 (16), 19 Dec. 1882 (237).
1882
195000
1883
166450
545000
525000
154000
170610
510000
490000
245 000
280000
141600
169 715 46 350
1582000
2 550 930
3 372 600
4 399 055
30 Januari 1882 (29), 8 Dec. 1888 (222).
28 Januari 1883 (15), 15 Juni 1883 (81),
8 December 1883 (223), 31 Dec. 1884(269).
1884 137 850 440000 113 610 588000 202 500 136000 989 500 2 839 800 5447260 27 Januari 1884 (19), 23 Juli 1885 (150).
1885 140000 295 000 137000 348 600 144000 215000 1550000 1841 742 4 671 342 20 April 1885 (109), 18 April 1886 (85).
1886 137 500 294 500 110000 348 600 74 000 252000 1545000 1780000 4 541600 25 Januari 1886 (29).
1887 131000 110000 410000 74 000 252000 3 045 000 1718000 5960OCO 23 Januari 1887 (31).
220000 1888
142 700
220000
109000
400000
66000
220000
3729000
1730000
6 616 700
1889
135000
715 000
101000
395 000
732Ö0
215 000
1909600
1730000
5 273800
22 Januari 1888 (15), 7 Aug. 1888 (121).
30 Januari 1889 (24), 28 October 1889 (145),
[ 20 Januari 1890 (6).
1890 120500 715000 96000 895 000 67000 215 000 2141127 1730 000 5 479 627 2 Februari 1890 (22).
1891
120000
715 000
96000
395 000
61500
2Ì3 000
945700
1720000
1892
317 000
715 000
96000
895000
51500
256000
1576 376
1719750
I 24 Februari 1891 (60), 31 Dee. 1891 (253).
J 29 Januari 1892 (34), 8 April 1893’(60),
1 29 December 1893 (236).
4 266 200
5126626
1893 100000 258300 96000 395 000 200 500 391 000 1486 000 690000 3616800 2 Februari 1898 (43), 7 Dec. 1894 (199).
1894 178500 245 425 88600 386 000 192 700 261 700 1457 700 694 000 3504625 3 Februari 1894 (28), 13 Juli 1895 (112).
1895 230100 .249500 . 93600 887 600 79 200 319000 1690485 975 880 4025365 5 Februari 1895 (24).
1896 281500 . '274 500 93600 352000 138 200 320 900 1531 646 803200 3795546 8 Februari 1896 (23).
1897 287 500 281500 118600 269000 223 700 323 300 1418800 696500 3618900 Ontwerp van wet.
9 819 219 10785188 2995 720 17 222 800 4184940 10 71522 25062284 44662763 1124 948 137
G. VAN DIESEN.