r '■ :,:;ÌL ‘H f|
Ìlltì. Il i . ili
£ | t
íi’H í ï ;
(1) Refol.
der Staat.
van HoU.
23 Feb.
1630. fol-
2.4'
(2) Refoi.
derStnatcu
van Hotl.
i6 Maart.
1Ö30. fol.
4(33)- Aitie-
nui.iaken
van lhat
€11 oorl.
.I.deel,
fol. 872.
(4) Refol.
der Staat.
vanHoll.
22 Aug.
1Ö29. fol.
168.
( j) Neuville
Hift.
van Holl.
I.d e e l,
pag. 308.
(6) Refol.
derStaaten
van Holl.
23 Aug.
162g.toi,
170.cn
l î Aug.
1629. fol.
ï 7J.
Met hct vvlnncn van Wezel vielen zes-
cnzcstig ftukken gefchut, de geheele gcld-
kas van ’c Icger, gclyk ook de twee by-
gelcgciic fterkten den overwinnaar , en
cen voortrcflyke buy: den gemeene fol-
daatcii in handcn. De Verecnigde Geweften
waaren des zoo gevoclig over dit
bekomen voordeel, dac z y den Hcer van
Dicdc met eenen gouden penning cn kcccn
van vyftienhonderd guldens ( i ) befchonken.
cn daarenboven cenc jaarlykichc lyf-
rencc van eenegelykc lomtoeleyden, wel-
keicdert o p ’c verzoek des Prinfen met nog
(i)ecns zooveel verhoogd wierdt. Peter
Muller,evenals ookzyu Broeder enZ wager,
die toc den wclgeluktcn aanilag raad en hulp
hadden by gebragt, wierden insgelyks ie-
der mcc duyzend guldens, cn eene jaarlykichc
rente van zeshonderd guldens,
nevens eenen (3) goudcn gedenkpenning
( waarfchy nlykden voorgaanden )bcgifcigd.
De Algemeene Staaten fchreeven ook eenen
Dankdag uy t, en bcvaalcn naar vereyfch
van zaaken openbaare (4) vreugdcblykcn
te bedryven, wegens dac mec Wezel cege-
Jyk alle des Vyands achrergelaare veldrus-
tirig, voorraad van gefchut cn eetwaaren,
tot het uytvoeren van zync onderneeming
inde Veluwe voorfchikt,hen was in handen
gevallen. Invoege de vyandlyke benden
ecrlang (f) op deeze tyding genoodzaakt
waaren , naa ’c verlaaten der vcroverde
plaatfen , weder terug te (6) trekken.
Terwyl die in de Veluwe voorviel, had
Prins Frederik Hendrik voor ’s Hertogenbofch
zyne aanvcchtingen zoodaanig voortgezet,
dac hy , naa ’c veroveren van dc
fchanfen Sint Antoni en Izabelle, midsga-
dersnog verfcheydene andere werken, eyndelyk
ook den achtften van Herfftmaand dc
laatfte halvemaan, voor de Vuchcer poorc
gelegen, (7) vcroverde: waarnaa men den (7) Aitzc-
mynecrder aan ’c lighaam der plaatfe mec
zoo goeden uytflag hechtte, dac de b e lc -en oorU
gerdcn , ziende het bolwcrk opgejaagd,
den elfden der zelfde maand, de Heeren
Oppermont en Appelmaii om tc handelen
in ’c leger zonden. En ofwel vcel ce ruy-
rne voorwaarden door decze uytgezondc-
nen geeylchc wierden, zoo vondc de Prins
van Oranje echter goed, verftaande dar de
vyand uyt de Veluwe getrokkcn op hem
afkwam, die op den voet, als aau de bezetting
van Breda vergund was, in te willigen
; om eenmaal van zoo langduurig, moei-
jelyk en geldverflindend beleg een eynde
ce maaken. Volgens hec verdrag, dat den .
(8) veertienden geflooten was, is de See- m a ia S
devoogd mec zyne bezettinge, nog twaalf- ftaat
honderd (9) man fterk , ten derden dage
daarnaa uyc dc ftad, volgens het eerfte lid fol. 886,
van ’ c verdrag, mec alle tckenen van eer vUic^Hift
naar Dieft getrokken. Het Bevelhebberfchap van ’Holl!
wierdt aan Philips van Tienen Luytenant pag^3\'i.
Kornel van hec Regemenc van Breederoode,
en de Stedevoogdy aan dien Graafzelf
opgedraagen, midsgaders de gedachtenis
deezer zonderlingebelf^eringe, welkemen
by die van Ooftende,Breda,en Rochel vergeleek,
op deezen gedenkpenning bewaard.
Ffedèrik Hendrick, dien de Staaten van Holland,doorden Heevvan(ro) Duyvenvoorde enan-
derStaaten dere hunne Gemagtigden in ’t leger, over hec winnen van ’s Hertogenbofch deeden geluk wenn
Hol!,
19 Sept.
1629. fol.
186.
fchen, zit in ’c volle harnas te paarde op de voorzyde , in wier verfchiet de gewönne ftad gezien
wordc. Hec om-eh opfchrift luydt aldus:
O R D in um C O N F O E D e k a t i B E L G i i A U S P ic io , P R in c i p i s F R E D b-
R i c i H E N R ic i f o r t i t u d i n e S I L V A D U C IS C A P T A .
’S H E R TO G EN BO S CH O N D E R H E T G E Z AG D E R S T A A T E N V AN
' T V E R E E N I G D E N E D E R L A N D , DOOR D E D H P P E R H E r D
V A N P R I N S F R E D E R I K H E N D R I K , G EWON N EN .
Hct
Hct grondbewerp der venaste (lad Wezel ziet men op dc tegenzyde, even als daarrondom lÄlO.
dccze Ipreuk tot landfchrifc gelleld ; .
F A C T U S E S T Y O V A R E F U G IU M E T A D JU T O R IN
T E M P O R E O PO R T U N O . 1619.
D E H E E R E I S ONS E E N TO E V LU G T E N H E L P E R G EW O R D E N
T E N B E ^ A A M E N T IDE .
(1) Capì-
tulat. met
dea Ma-
giftr. ende
Gceftl.
art. 4.
iteii
vanHoll.
7 Mey
1630. fol.
65.
(•) U. Deel
foi.io6.
(3)Aitze-
ina taakcii
van ftaat.
cn oorl.
I. deel,
fol.888.
(4) Refol.
derStaaten
van Holl.
15 Jan.
Í630. fol. 6.
(s)Rcfol.
det Staar.
vanHoll.
ijjan .
1630.101.
9-
(6) Refol.
der Staat,
van Hoii
i4Mey
ï63o.fol.
74.
(7) Refol.
derStaaten
'■an Holl.
7 April
foi9.fól.
74.
Door hct overgaan deezer ftad kreeg de
Godsdienft, die aldaar en door der zelver
geheele Meijery totnogtoe alleen geoeffend
was, eene geheel anderegedaante. Want,
volgens hec verdrag door den Prins mec
den Magiftraat en de Geeftlykheyd geflooten
, moeften nietalleen alle Nonnen en
diergelyke geeftlyke vrouwlieden ( i) uyc-
ftcrven, maarook alle geeftlyke mansper-
foonen (z) binnen twee maanden de ftad
ruymen. Ja dc Gemagtigden der Algemeene
Staaten, hebbende bezit van alle de kerken
dier ftad doen neemen, en in de hoofdkerk
dc eerfte dankpredikaatfi door den Leemar
Vocc (als (*) hiervoor gezegd is ) verrichten
, deeden den twintigften van Wynmaand
aan allc (3) Roomiche Paftooren en hunne
Kapellaancn van de geheele Meijery van
’s Hertogenbofch een zeer ftreng bcvel aan-
kondigen van alle openbaare kerken van
dac geweft aanftonds re ontruymen, cn
vooraltyd te verlaaten, zonder daarin voortaan
eenigen dienft tc moogen doen, mec laft
van daarenboven binnen acht dagen over te
brengen eeiieu netten ftaat vau alle de goederen
cn inkomften tot iedere kerk behoorendc.
Onbefchryvelyk is ’t hoe groot gerucht
dceze zaak, nietalleen in de Roomfche
Ncderlanden maar ook in Vrankryk,
maakte. Zulks Koning Lodewyk den
twcecntwiucigften van (4) Wintermaand aan
de Algemeene Staaten eenen eygenhandi-
gen brief met een zeer naadrukkelyk verzoek
zondt, van aan de inwoonders der
gewönne ftad de vrye oeffening van hunnen
Godsdienft tc laaten. Z yn Afgezant
dc Hcer (y) Baugy verzocht hec zelfde in
een opcnbaar gehoor; ja men boodc van-
wcge die Kroon in ’c geheym den Staat
aan, zoo men in de gunft, die de Koning
voorde Roomfchen verzocht, bewilligde,
van den zelven,boven de tienhonderdduy-
zcnd guldens, by ’t verbond van Compiegne
beloofd, nog met een miliioen (ó) ’s
jaars, zoo lang de oorlog duurdc, te zullen
byfpringen. En ofwel het verval van
’s Landsinkomften thans zoogroot(7) was,
dat men geenen raad langer wift, om de
benden cc land te betaalen, noch de ver-
U. T>cd.
eyfchte fchepen, toc beceugelingder Duyn-
kcrklche rooveren, in zee te (8) brengen;
zoo befloot men echter, als hebbende die
ftad mec de wapenen gewonnen, hec ge-
daanc verzoek van Vrankryk op dc (9)be-
leefdfte wyze van de hand te wyzen. De
Koning vau Spanje nogtans poogde den
Roomfchen Godsdienft op hcc platte land
o f in de Meijery v an ’s Hertogenbofch te
handhaaven, en geboodt des, in weerwil
der Staatfche bevelen , alle Roomfche
Geeftlyken zich in hcc bezit hunner kerken
te houden, mcc laft aan zynenBreuk-
cyfcher ß ) van de verlaaters der kerken in
rechten ( i o) te vervolgen; doende daarenboven
alle de Onroomfche Predikanten ,
mids de Staaten by hun befluyt voJhard-
den, op hec omgelcgen land rondom Bergen
op Zoom en Sluys in Vlaandre oplig-
ten. En gelyk de verwarringen, die hier-
uyt op hec platte laud ontftonden, zccr-
grooc waaren, zoo bragcen die cewege dac
’er eene iamenkomft tuflchen eenige Gezanten
der Aartshertoginne en den Heer Brui-
nings Jcnfema, nevens den Schatmeefter
( r i ) Johan Goch, vanwege de Verecnigde
Geweften ce Tilburg wierdc gehouden.
Staandc deeze handeling vertoonden de
Staatfche Gemagtigden het gedrag hunner
Meefteren gcenc nieuwigheyd, maar een
beftandig gebruyk te weezen, van dat, zoo
wanneer eene ftad mcc de wapenen wierdc
gewonnen, dan hec oppergezag over hec
onderhoorige platte land, cvenalsde Meijery
by flotvonnis aan ’s Hertogenbofcheer-
tyds onderhoorig verklaard was, aanftonds
zoo in ’c kerk-als werreldlyke onder de
magc van den overwinnaar, ( iz ) kwam
ce vervallen: als bleek by het overgaan
van Antwerpen, Breda, Linge, Groeninge,
en Zutfcn, zoo door den eenen als anderen
gewonnen. En ofwel tot ontflag
der Onroomfche PredikantendenRoomfch-
gezindeu van ’s Hercogenbofch cn des
zcIfs Meijery wierdc toegeftaan in eenige
fchuuren zoohicr zoodaar hunnen Godsdienft
onderoogluyking te verrichten, zoo
i s ’c echter, mids zy uyc-en dc Onroom-*
fchen integendcel in hec volle bezit aller
(8) Refol
derStaateii
Tan HoU*
17 Dec.
1627. fol»
303.
Co) Refol»
der Staat,
van Holl.
!7jan-
1630. fol»
9 -
{*)FhkaaU
(lo)Aitle*
ma -¿aakcii
van ftaat
en ootl.
I.dcei,
fol.888.
f l 1) Rcfol,-
derStaateii
van Holl*
9 Jan.
1O3©. fol*
( I i ) R elol,
derStaateii
van Holl.
II July
1630. fol,
109.
Z z open-
T :
■ : ,V
, ; .)!;
i 1 -îi
' r i l l