" i f
; . ¡ , í " r i i !
t | | ; 1 " t :
è "
if '!
• l i j p f r i ' r i i i
m . i f é
' » " f '
i Sii.
1636.
( 0 Virgil.
Äneid.
Üb. V I.
7 fu 170.
J . Came-
rariifyrali.
cent. I.
cmbl.4p*
230 N E D E R L A N D S C H E
F R E D E R I K H E N D R I K DOOR GODS G E N A D E G E R O O R E N
P R IN S F A N O R A N J E ; G R A A F V A N NASSOU.
Hct ruggeftuk vertoont, om den voorgaanden legpenning te beantwoorden, die te BruiTel op
het verradcu van Schenkenfchans geflaagen was, insgelyks ccnen zon eu zonnebloem , doch onder
dcezc ( 0 byfpreuk van den Heldendichter;
N O N IN F E R IO R A S E C U T U S .
H T H E E F T G E E N E G E R I N G E R E Z A A K E N N A A G E J A A G D .
(2) Aitze-
n a zaaken
van ftaat.
en o o r l.
Ii.deel,
f o l .2 76 .
(3) Refol.
der Staat.
van Holl.
22 Ocftob.
16 3? . fol.;
196.
{4) Aitze-
ma zaaken
van ftaat
en oorl,
Ii.deel,
fol. 18 1 .
(?) Refol.
derStaaten
van Holl.
I? Dec.
i6 3 j.fo l.
In denzelfden tyd, datmen naauwclyk,
nevens Vrankryk den kryg met meerdere
kracht beloofd had voort ce zctten, cn
alom niet dan oorlog gcblaazen wierdc ,
was nogtans voor ’c eynde van ’c voorgaande
jaar opnieuws eene handeling mec dc
Spanjaarden, om den kryg in vreede te
verwiilclen, begonnen; onder voorwend-
fcl van te handelen wegens dat van de
Spaanfche zyde het huys re Gennep , en
van dc Staatfche zyde dac van Ravefteyn
tegens dc gemaakte verbintenis (x) van het
jaar dertig gefterkt waaren. In Wynmaand
was te Aarnhem door eenen geweezen
Spaanfchen Ritmeefter de eerfte opening
hiertoe gedaan, en door den Prins en
deStaatfche Gemagtigden de Griffier Mufch
gelaft, om vanwegen de Vereenigde Staaten
de voorilaagen van Don Martini Axpe,
(3) geheymfchryver des Konings van
Spanje te Kraanenburg te gaan hooren. En
ofwel dees niet naarbehooren gevolmagtigd
en zyn gedaane eyfch v ry buytenfpoorig
Was, zoo vonden de byzondere Staaten
echter goed, mids men hen van de aangevange
handeling tydig kennis gegeeven (4)
en hun gevoelen ingenomen had, dac de
handeling over een Beftand, die te Kraanenburg
begonnen was, te Turnhout (y)
zoude voortgezet worden. Alwaar dc wcderzydfche
Gemagtigden, den derden van
Wintermaand , opnieuws in onderhande-
ling traaden , en de Griffier Mufch vertoonde
dac zyne Meefters zich buyten en
zonder de Kroone van Vrankryk, mct welke
de Vereenigde Geweften zich zoo plegtig
hadden verbonden ,(6) in geene handeling
konden inlaaten. Dierhalve vonden
de Spaanfche Gemagtigden billyk, byaldien
de onderhandeling haaren voortgaug
had, dac de Afgezanten van (7) den Keyzer
, der Koningen van Spanje cn Vrankr
y k , midsgaders der Vereenigde Geweften
met elkanderen deswegen re Oofter-
houc, eene plaats ondcrhoorig aan Breda,
zouden ce famenkomcn en onderling handelen.
Dan als dit den Gezanten van
Vrankryk was aangedicnd , decden die
daartegens, op den dertienden van Winrcr-
maand, (8) een zeer krachcig vertoog,
verzochten federt (9) uytftel der famen-
komfte, en bragten het eyndelyk zooverre,
dac de handeling aan hec ileuren(ro)
raakte. Hoewel aldus de begonnen payshandel
genoegfaam was afgebrooken, zoo
gaf hy echter aanleyding dat weder een
dusdaanige legpeuning in dit jaar gemunt
wierdr.
(6) Rcfol.
derStaatcu
van Holl.
1 1 Dec.
16 3? . fol.
(7) Refol.
der Staat.
van Hoil.
i4Dec.
163?. fo!,'
2 2 1.
(8) Refol.
derStaaten
van Ho)],
i4Dec.
16 3 ? .fol.
(9) AiHc-
mazaaken
vanilaat
enoorlos,
Ii.d e e l,"
fol. 32?.
.taaten
van Holl.
13 Feb.
1636. foL
20.
d ^ in den rand, rondom het gekroonde borftbeeld des Spaanfchen Konings,
P H I L i p p u s I I I I , D e i G r a t i a H I S P a n i a r u m R E X , D o m i N u S
P R O V i n c i i e I N S U L e n s i s . 1636.
P H I L I P S D E I F , DOOR GODS G E N A D E K O N IN G F A N S P A N J E ,
h e e r d e r K A S T E L N T E f a n R T S S E L . 1636.
Rondom
H I S T O R I P E N N I N G E N . III. Boek. 13t
Rondom de vyf hiervoor befchreevene wapenfchilden, leeft men in dcn rand der tegenzyde 1636.
rieezc fpreuk ' ' ' ’ ’ ^ -
ontleend van
deezc fpreuk, genomen uyt hec dagelykfche (i) avondgebed der Roomfche Geeftlyken, cn i “
ill (2.) Jcfus Sirachs Prediker: viar.k&m.
DA P A C EM D O M IN E ! IN D IE B U S N O S T R I S .
G E E F V R E E D E H E E R E l I N O N Z E DA G EN.
mCom-
plctor 1
Ecclcf.
kap. L .
7 .24-
T e rw yl dit voorvici raaktcn de Vereenigde
Geweften in een zccr groot gefchil
met Koning Karel, wegens het vangen van
den haring op de kuften van Groocbritran-
je. Welke viftchery althans zeer merkelyk
was coegenoomen, en om de groote
fchatten, die de Nederlanders daardoor be-
kwaamen, van de nydigheyd der Engcl-
fchen op de hieJen gevolgd wierdt. Want
(3) Meter, al in hcc jaar zeftienhonderdeen (3) waa-
Ned- Hift. j-gQ vyftienhonderd haringbuyzen , van
' vierentwintig tot dertig laften groot, uyt
(4)Poiitilcc de Vereenigde Geweften naar de (4) Kuf-
E^van Engeland tot hec vangen van haring
Holl. pag. in zee geftoken. Het welkc van Sint Jan
tot Sint Jakob op de hoogte van Hitland,
Fayerhil, en Boekenes ; van Sint Jakob
toc Kruysverheffing omtrent Boekenes of
Scveniot; en van Kruysverheffing tot Sinte
Katryn in’c Dicpwatcr omtrent ten oof-
(?)Politi- ten van Jarmuyde(5’) mcczeergroocvoor-
cnmax'^’ uytreedercii gefchiedt: vermids
van Holl. deezc fchepen , toenmaals tefamen wcl
pag. 18 . veertigduyzend laften barings vangendc, rot
tweehonderd guldens het laft waardig, meer
(6) Politi- dan (6) tachtig connenlchats in ’t land brag-
S mix.'*' ten.Welke viftchery federt nog mcrkelyk is
vanHoll. roegenomeu. Z u lks, indien waar is ’c ge-
ne WaltherRawleg gecuygt, de Nederlanders
omtrent hcc jaar zeftienhonderdtien
met drie duyzend fchepen en vyftigduy-
zend menfchen op de kuften van Engeland
gevifchc hebben. Des bragt de nydigheyd
van dien landaardc, wien zoo groote win-
ften in ’c oog ftaken , thans den ouden
eyfch, van dac de eygendom der zeen de
Engelfche Kroone toekomt, opnieuws tc
berde ,en vorderde niec alleen van de Ne-
k? fei!?’ ‘^^’■landfche viftchers (7) den tienden ha-
eS ma?' ring tot tol o f laftgcld voor ’c gebruyk der
p a e S i* ' Koning Karel gaf ook in dit
^ jaar ccn uycdrukkelyk plakaac in ’c licht
S r S e i , waarby hy aan ieder het viffchen inde
vanHoll. Brittannifche zeen verboodc,zoo zy alvoo-
lö fe fü l r^” )” aa’c betaalen van den begeerden tol,daar
13 2 . ’ toe zyne toeftemming en toelaating niet
hadden gekreegen. Voorlange had Huyg
de Groot voor de vrye zeevaart van hct
zelve de (9) pen opgevac , en bcwcerd ,
dat die gewaandc eygendom der zeen eene
inbreuk was iu ’c recht der natuure en dat
der volken ; dat God van dcn beginne dc
zeen cn lucht, even als de aarde, aan ieder gemcen
gelaaten had : doch dac allecn de aarde
uy'C noodzaakclykheyd , en geenszins
de lucht o f zeen federt verdeeld, vcel min
iemand in ’cbyzouder eygen geworden waaren.
Des te willen becwiften dc ( 10 ) vry^
heyd der zeen was de zeevaart vcrniecigeii,
die weder den band der volken verbreeken,
ende werreld in dc uyterfte ongelegenheyd
en verwarring fmyren. Hoezeer dceze
grondftellingeii onwederlegbaar icheenen ,
zoo bleeven zyechtcr niet onbeantwoord,
Want behalven Johan Bnrough ( 1 1 ) gaf Jo han
Seldenus in dicjaar ( ii) e e n wydloopig
geichrifc i i i ’c lichc, waarin hy nietalleen
hcc tegendeel trachtte te bewy^zcn , maarook
ftaande hicldc dat den Koningen van
Grootbrittanje de eygendom der omleggende
zeen ondeelbaar mct alle naabuuri-
ge cn aangrenzende landen allecn toekomr.
Om welkc ftellingen rc beveftigen hy alles
re berde bragt, wac ooic op dc oude penningen
en in de fchrifrcn der Griekfche,
Hebreeuwfche,Romeyniche,en laatere volken
wierdc gevonden.Ditdoorwrochccbock
droeg hy in dicjaar deu Koning van Engc-
land op , die daaruyc zoo groot behaagen
fcheptc, dathy op’t aanraaden zyns Raads
een bevel gaf, dac voortaan alcyd een afdruk-
zel van die werk in de ( 13 ) Boekzaal des
Raads, desgelyks een in der kroone (*) fchac-
kamer,eneyndeiy^kookeen in’cHofdcr Ad-
miraaliteyc zoudemoeten bewaard worden.
O f nuwaarlykdic werkdicachclngvcrdien-
de , ftaat ons geenszins ce onderzoeken ,
maar alleenlyk alhier aan te merken, dac
Koning Karel nu zynen ingebeelden e y gendom
zoodaanig meende te zyn geveftigd
en beweezen, dac men zich niet
ontzien hebbe, zoo in die als de volgende
jaarcn , deeze penningen in ’c lichc te
geevcn.
(9)H.Gro-
ti l m a r e
libcriiin.
(lo)Larrey
Hift.d'An-
glet. tom.
IV. fol.
(lO Dela
Soiiverai-
neic des
mcrs.
(12 ) Joan-
nisScldciii
marcclau-
fum.
lift.d'An-
glet. tom.
IV . fo).
III.
(*) Exfki-
qutr.
Mmm a I. Op
r i 'H ' " i *
r i;i . . . " I
¿ V . .