7 s N E D E R L A N D S C H E H I S T O R I P E N N i N G E N . I.Boek.
( i l Mete,
ren Ned.
Hift.foi.
( i l Merc.
Franç.
16 1 1 .
tome II.
pag. 219.
(3) VaíTor
Hift. de
Louis
Xin.tome
I.p a g .18 1.
Gclyk de overleeden zonder goede uyt-
komflc in de Gulikiche, zoo had hy ook
tc vergeeffch tot het byleggen der gerecze-
nc Akcülche geichillen gcarbeyd: die al-
diis hun begin namen. In ’t jaar vyfticn-
honderdachtenncgentig dc Onroomfche
inwoonders den Roomlchen Magiftraat
uyt die ftad ( i ) gejaagd hebbende, wierden
z y daarom in den Ryksban gedaan, en
aan den ßilTchop van Keulen daarvan de
uytvoering bevolen; zulks hy met hulpe
van deu Keurvorft van Ments en den Her-
rog van Kleef die van den Roomfchen Magiftraat
in hunne bedicningen hcrfteld, en
den Onroomlchen uyt deftad gejaagd hceft.
Gelyk nu de Onroomlchen federt nict dan
met leetweezen zich van de oefFening van
hunnen Godsdienft beroofd zaagen, zoo
hebbcn in het jaar zeftienhoiiderd (x) de
Roomfche ingezeetenen, om tegens alle aan-
ilaagen der Onroomfchen beftandig te weezen,
zich en hunne ftad onder dc befcher-
ming van dc Aartshertogen, (3) Vorften der
Roomfche Nederlanden, begeeven. Des-
onaangezien, mids twee Onroomfche Vorften
zich in ’c bezit van de landen van den
overleeden Vorft van Gulikgefteld hadden,
greepen de Onroomfchen weder moed, en
zich van het Stadhuys, de ileutels der
poorten, en eyndelyk van de geheele ftad
zelve verzekerd hebbende, herfchiepenzy
den (.f) Magiftraat , ftelden daarin, die
van hunne geloofsbclydenis waaren , en
verzochtcn onderftand van de Prinlbn Bezitters.
De Roomlchen integendecl vervoegden
zich by de Aartshertogen, die,
gelyk ook de overleeden Biftchop van Keulen,
totbylegging der gereezene gefchil-
Icn eenige Gezanten als bemiddelaars derwaart
zouden. Dan dc bcdrygingen, die
de Gezanten der (y) Aartshertogen dee-
den,verbitterden nogmeer de gemoederen
der Onroomfchen, zulks hunnebcmiddc-
ling niet wierdt aangenomen. Des wierdt
de ftad Aken door Kcyzer Rudolf in den
Ryksban gedaan , en de uytvoering van
dien wederomaan den Aartshertog Aalbert
cn den nu overleeden Erneft van (6) Beije-
re opgedraagen. Z y maakten zich dan
beyden tot dc uytvoering gereed; doch dc
Kcyzer op den tienden dag deezes jaars aan
’t voeteuvel te Praag in den ouderdom van
zeftig jaaren körnende te (7) overlyden,
zoo wierdt daardoor de uytvoering van het
gevelde banvonnis gefchort. Desonaange-
zicn zag men rot lo f van Aalbert, aau
W i e n s wysheyd het Keyzerlyke vermoogen,
om i n ’t R y k recht te doen, was opgedraagen,
deeze legpenningen i n dit jaar
i n Brabant munten.
7 9
(4) ValTor
Hift. de
Louis
Xlll.tome
I.päg.183.
(5) Mere.
Franç.
tome IL
pag. 232.
vería.
(6) VaíTor
Hift. de
Louis
Xlll.tome
I.pag. J70.
(7) Mere.
Franç.
1Ó12.
tome II.
vcrla.
I. Op de eene zyde leeft men rondom de borftbcelden der beyde Aartshertogen in den rand
deezen tytel:
A L B E R T U S E T I S A B E L L A D e i G r a t i a .
A A L B E R T E N I Z A B E L L E DOOR GODS G EN ADE .
Op de andere zyde ziet men, tot een teken der aanbevoole rechtspleegingein’s Keyzers naam,
den Keyzerlyken Arend met zyne klaauwen den ryksfchepcer en eene onzydige weegfchaal houden
i binnen die randfchrift:
4E Q U A P O T E N T IA . i6iz.
R E C H T F A A R D I G F E RMO O G EN . id r z .
f'
II. Tot een teken van de zonderünge wysheyd en voorzigtighcyd der Aartshertogcn , aan
welke de ryksftaf of, om beter tc zeggen, de uytvoering van’cryksvonnis was toevcrtrouwd, ziet
men op dc voorzyde van den tweeden boven eenen Leeuw eenen fchepter, met ccne flang om- KiiXi
vlochtcn, en van een hemellichc omfcheencn. Hec kantfchrift luvdt aldus : ... —
N U L L U M N U M E N A B E S T S I S IT P R U D E N T IA . löix.
G E E N E GODHE YD O N T B R E E K T ' ER ZOO ’E R D E
WY SHE YD IS. 161z.
Het gekroonde wapenfchild der Aartshertogen ftaat op de tegenzyde; binnen dit omfchrift:
G e c t o i r s P o u r L a C H A M b r e D E S C O M P t e s
E N B R A b a n t .
L E G P E N N I N G E N FOOR D E R E K E N K A M E R
I N B R A BANT .
00^
comm.
Raad.
van Holl.
2 July
1612. fol.
1 ) 2 .
(2) Neu-
villcHift.
van Holl.
I.deei,
pag.6z.
(3) Aan-
hangfel
Refol.
derStaaten
van HoU.
van 12
July tot
10 Aug.
I0l2.f0l.
3 S-
(4)Neu-
vilie Hift.
van Holl.
I-deel,
pflg.69.
(5) Neuville
Hift.
vanHoll.
I. deel,
pag. 78.
Hadden dc Roomfche Nederlanden reden
om zieh over hec voorzigtige beftier
hunner Vorften te verbeugen, de ingezeetenen
der Vereenigde Geweften hadden
geene mindere om over den nog dagelyks
aangroeijenden koophandel verfteld te ftaan:
want hierdoor was nu him naam zelfs by
de afgelegenfte Werreldvorften ontzaglyk
geworden. Dus hadden z y over tweejaa-
ren op den twintigften van Wintermaand
cen zeer voordeelig Verbond ( i ) met den
Keyzer van Marokko geflooten, en nietalleen
een plegtig Gczancfchap aan den Koning
van Japan gezonden , en met den zelven
een zeer voortreffelyk Verbond (x)
over den koophandel gemaakt, raaarook
van den Koning van Perfie z elf eenen Afgezant
ontfangen. Ook flooten z y opden
zesden van Hooimaand deezes jaars een
zeer aanzienlyk Verbond van koophandel
met den Turkfcheu Keyzer door hunnen
Afgezant Kornclis (3) vander Haage te
Konftancinopele; werwaart hy in het voor-
Iceden jaar (4) zieh had begeeven. Daar-
enboven ontfing men, door dc t’hnys körnende
Ooftindifche fchepen, de wifle ty ding
van de groote overwinning, die hunne
fchepen op den Spanjaard bchaald hadden.
Want in dit gevecht, daar dc Ncder-
Jaiidcrs nicr meer dan dertig man hadden
verlooren, waaren de Op-cn Ondcradmiraal
der Poitugeezen verbrand cn van de zeven-
cntwintig (y) fchepen cn galeijen, diede
vlugc genomen hadden, hec meefte gc-
deeltc door’t grof gefchut vernield o f verftrooid
geworden. Onbcfchryvelyk waaren
ook de voordeelen,diede ingezeetenen
uyt de Walvifch-en Hariiigvangft trokken;
waarvan men eenen grooten afcrek had,
zoo in Zwccden, als Dcnemarkcn, en alle
de fteden aan de Ooftzee gelegen. Zulks
de Deenfche Koning, nydig over den aanwas
van de Nederlandfche lcheepvaarc,om
die te vernietigcn den tol der Zondc op de
doorvaarende fchepen, cot geen kleyn
uaadecl zoo der vrye Hanzefteden als der
Vereenigde Geweften, verzwaarde. Des
verbonden z y zieh onderling in ’s Graa-
venhaage , cn noodzaakten den Koning
van Dcnemarke den verhoogden tol (d)der
Zondt op den ouden voet te ftellen. Gec-
ne ftad van geheel Nederland had hierby
grooter voordeel dan Amfterdam, dat hcc
meeft op dieGewcftcn handeldc. En dewyl
opdeezewyze de ftapel ja genoegzaam aide
koophandel van Antwerpen derwaarc was
overgevocrd, zoo was de Magiftraat dier
magtige koopftad te raade geworden eene
openbaare plaats ofBeurs tot hetfamenko-
inen der Kooplicden, even als te Antwerpen
, in.sgelyks in hunne ftad, doch op
eene vcel prächtiger cn heerlykcr wyze te
ftichten. Ter zyde van dc vismarkt wierdc
over den Amftcl daartoe eene bequaame
plaats verkoozen, cenc gewclfde brug van
v y f boogen over dac water gemaakt, waarop
hec gebouw ftaan zoude; cn was reeds
den ncgcnentwintigftcn van Bloeimaand (7)
des jaars zestienhondcrdacht daarvan de
eerftc fteen gelegd. En vermids hcrgemelde
gebouw in die jaar genoegzaam voltooid
was, zoo z yn , onaangezien eerft in ’c volgende
de eerfte vergadering daarin wierdt gehouden
, in dit tcgenwoordige wegens hct
boiiwcn van dc Amfterdamiche Bcurs dccze
twee penningen gemaakt geworden,
I. Op
(61 Neuville
HiA.
van Hoil.
1. ded,
pag. S3.
(73 Com-
melyn
Befchr.
van Amlt
fol. 619.
Í► "C
r ^
' : 1