)<5i 9 - f r e d e r i k , d o o r GODS G E N A D E P A L T S G R A A F A A N
D E N R T N ;
K E U R F O R S T F A N H E T H E T L I G E ROOMSCHE R T K ;
HE R TOG F A N B E I J E R E ,
G E K ROOND E N G E K O O R E N TOT KO N IN G F A N BO H E EM E ,
M A R K G R A A F F A N MOR A F I ' e , HE R TOG F A N S I L E Z I E ,
E N M A R K G R A A F F A N B E T D E DE L A U S N I T S E N ,
I N 'T J A A R 1 6 1 9 . D E N 4. DAG F A N S L A G TMA AND.
( i ) Merc.
Fran?.
1619.
tome VI.
pag. I5 J .
Ci) Heifs
Hift.de
I’Emp.
tome II.
pag. 54-
(3) L D a l
/C/.434.
(4) Refo!.
derStaaten
van Holl.
20 Dec.
idtp. fol.
303.
cn I I Ofl.
16 19 . fol.
138.
(5) Merc.
Fran?.
16 19.
tome V I.
pag.132.
Dc Staaten van Boheeme , welke drie
dagen laater, byna op de ( i ) zelfde wyze
’s Konings Gemaalin Elizabet, Dochter
van Jakob Koning van Grootbrittanje,
tot Koningin van Boheeme kroondcn, waaren
door hec beroepen van eenen nieuwen
Koning zoo niec bezet geweeft, o f hadden
ook zorg gedraagen om een leger van om-
trcnc dertigduyzend man tot hunne be-
fcherming, i n ’t veld te brengen. Over
het zelve had Erneft van Mansvcit (x) het
bevel, welke een baftaard van Graaf Peter
van Mansvelt, geweezen Landvoogd
(3) der Roomfche Nederlanden, was. In
den beginne fcheen het geluk dc Boheem-
fche wapenen, rot wier onderfteuning
de Vereenigde Geweften eenen onderftand
van (4 ) vyftigduyzend guldens
’s maands inwilligden , als in vollen
ren tegemoetc te loopen : want zoodra
zich Mansvelt aan ’t hoofd der Boheemiche
krygsmagt gefteld had, maak-
te h y , naa ’c verjaagen der Keyzer-
fchen, zich niec alleen in’c kort meefter van
byna geheel Boheeme, maar die zaagen
zich eerlang genoodzaakt, om zelfs onder
het gefchut der ftad (5) Weene te wyken.
Terwyl aan den kant van Hungarie Beth-
lem Gabor zich vanKaftau inPoze meefter
maakte, eu naar de Ooftenrykfche Landen
afzakkende met de Bohcemfchen vereen-
de. Invok e thans door deezen ftaats-
ftorm het fchip van Ooftenryk aan alle
kanten (6 ) fcheen te zullen waatcr fchep-
pen, cn door den viocd der famenzwee-
ringe eerlang ftranden ja geheel ichipbreuk-
lyden: wanneer nog bytyds alle des zelfs
Bondgenooten het in gevaar zynde Huys
mct al hun vermoogen byfprongen.
Maximiliaan Hertog van Beijere deed ia
alle vaardigheyd hec ontzaglyke leger der
Roomfche verbondene Vorften tegens Boheeme,
onder het (7) beleyd van den
Graaf van T illy , optrekken. De Koning
van Poplen viel van den anderen kant in
Opperhungarie, en noodzaakte Bethlem
Gabor, terbefchermingvau zyne eygene
landen te rug te trekken. Zooals ook dc
Aartshertog Aalbert niet verzuymde van
zynen Neef tydig by te ftaan: want hy
zondc hem,onder hec beproefde beleyd van
den Graaf van Buquoy (B),debloem van alle
deWallche en Luxemburgfche krygsben-
den; by welke zich ook veelen van den
eerften Adel, als vrywilligen, gevoegd
hadden. Zoodat h y , hoe groot ook de
gevaaren waaren, waarmede zyn Stam-
huys gedreygd wierdc , echter moed
hieldc, en alle de ontworpene aanilagen
hunner lamengezwoorenc vyanden on-
magcig oordeelde om het zelve, door de
Roomfche verbondene Vorften dus zynde
bygeiprongen, geheel te können onder-
drukken: als uyt deeze drie legpenningen
is op te maaken, die in de Roomfche Nederlanden
en dit jaar gemunt zyn.
fer.tom.I,
pag- Ì34-
(7) Heifs
Hift.dc
I’Emp.
tome II.
pae.öi.
(8) Parivai
ìiecle dc
fer. tom.I;
pag. 134.
van de Koninglyke magc, gcveyligd door ccne wyze en welbelcydc verdcediging in ’t midden
der gevaaren. Hcc omfchrift is deezc fpreuk van (i) den Venuzynfchen Licrdichterr ------^
A D V E R S I S IM M E R S A B I L I S U N D I S . S i i ' '
-ifuii.
O N B E Z J V X K E L Y K I N T E G E H S P O E D E N .
Rondom het gekroonde wapenfchild der Aartshertogen, leeft men in den rand der andere zyde
deezen tytel ;
A L B E R T U S E T I S A B E L L A D e i G r a t ia . 1619.
A A L B E R T E N I Z A B E L L E DOOR GODS G EN AD E . 1619.
II. Het geluk van den Huyzevan Ooftenryk ftaat, opde voorzyde van den twecden, op eenen
gcvleugelden bol onverzettelyk , onaangezien het blaazen van twee ftormwinden, het beltooken
van twee helfche raazernyeii, en hec begrimmen van twee gedrochten. Zynde hec zinnebeeld
der verfcheydene vyanden, tegens het zelve huys onderling vereenigd. Het omfchrift is deeze y
Ipreuk van den Mantuaanfchen (x) Heldendichter:
S U P E R A N D A F E R E N D O . 1619.
DOOR U Y T H A R D E N TE B O F E N T E KOMEN. 1619.
Op de rugzyde ftaat binnen eenen roozekrans een kafteel of burg, en daarboven twee afgc-
kapte handen; zynde het wapenfchild van Antwerpen. Waarom ook daar onder ftaat:
S e n a t u s P o p u l u s Q u e A n t v e r p i e n s i s .
D E R A A D E N ' T F O L K F A N A N TW E R P E N .
Want de oude Hiftorien willen dat aldaar zeker reus, Druon of Antigon genaamd, oudryds
zoude gewoond hebben, die zwaare tollen en fchatcingcn van de voorby vaarende fchepen vorder-
de, en den becrapte fluykeren de (5) een hand aficapte en in de Schelde wierp; van welk afkap- (3) Guic-
pen en in de rivier werpen dier handen die ftad den naam van H a n d -w e r p e n zoude gekrec-
gen hebben. In den buytenften rand ftaat verder die omfchrift; Befchr.dcr
H E N R IC U S V A N D E R S T O C K , Q U ^ S T O R G E N E R A L I S .
H E N D R I K V A N D E R STOCK, A L G E M E E N S CHA TME E S T E R .
Welke bediening drie jaaren duurtj wordende daartoe door Dekens derGilden met mcerdcr- / 1 r c
heyd van (4) ftemmcn een uyc drie Edellieden, door den Magiftraat voorgeftelt, gekooren. BefchidS
Nederi.
III. Op het voorftuk van den derden is boven den Ooftenrykfchen Leeuw een fcheepsroer of
om betcr te zeggen, het beftier der opgedraage Keyzerlyke rcgeeringe verbeeld; binnen’ die
randfchrift:
F O R T IB U S E S T F O R T U N A V IR I S . 1619.
H E T G E L U K I S VOOR D E K LO EKMO E DIG EN , 1Ö19.
Rondom hct gekroonde wapenfchild der Aartshertogen, leeft men in den rand van ’c rueeeftuk
die opfchrift:
G e c t o ir s P our L a C H A M b r e D E S C O M P t e s E N B R A b a n t .
L E G P E N N I N G E N VOOR D E R E K E N K A M E R I N B R A B A N T .
Nederl.
fol. 58.
I. Op dc ccne zyde van den eerften dryfc cen Koninglyke fchepter qp het fchild van Pallas, de
Godinne der wysheyd, in ’t midden van eene ontftclde zee onbefchaadigd. Zynde het zinnebeeld
van
By de uytkomft bleek eerlang, dat het
vertrouwen der Aartshertogen, van dac
hun Huys zoo ligt niec zoude te onder-
drukken zyn ,o p geen ydele herftenfchim
y. gegtond was. Want nice alleen dac de
Keurvorft van Saxen, tot befcherming zy-
tome VI ‘^“ cdayzend (5’) voetgaften en
paj! 90. ’ ‘^i^yzend ruyters met den aanvang des jaars
zeftienhonderdtwincig liec werven , maar
hy verklaarde zich ook ten voordeele van
den Huyze van Ooftenryk cn tegens de
opgeftaane Boheemers. De Keyzer aldus
van de hulp van zoo magtigen Keurvorft
verzekerd deed het Koningryk Boheeme
in den Ban des R y k s , en beval de uytvoering
van dien aau den Hertog van Beijere
H h X cn