r i i
- i
t í ,
!'3k '!.
16 3 1 .
II DezelHc voorzyde is ooic wel gepaard met eene andere tegenzyde , voerende des Prinfen
wapenfchild zondcr eenig byfchrift, Z oo als uyt deezc tweede afbeeldinge kan gezien worden.
Terwyl nu op deeze w yze de krygsknn-
dc ZOO tc water alstc lande tot zoo hoogen
top van volmaaktheyd gevoerd was, wierdt
ook dc oeffening der befchaavendegcleetd-
heyd in de Verecnigde Geweften niet vet-
waarloosd. Want weynig zoude hec moo-
gen baacen zoo grooren roem , mec gevaar
des leevens, opallewerreldskuilenbchaald
tc hebben, indien de gedachtenis dier be-
dreeveneheldendaaden, door de gelcerde
hiftoril'chriften als gebalfemd , in weerwil
vanden alverflindenden tyd , den naako-
meliiigen coceenfpoorflag derdeugden niec
wierdc achtergelaaten. T ot dat eynde,
en opdat de jeugd niet genoodzaakt waare
buyten ’s lands rer fchoole te gaan , had
Prins \V illem vati Oranje, met gocdkeuringe
(tiRefo!. der ( i ) Staaten van Holland reeds op den
deiSiaateii ^csdcn vaii Sptokkclmaand des jaars vyf-
tienhonderdvierenzeventig ce Leyde eene
1574- Hooge School op den naam van Koning
Philips den II opgerecht, en die (gelyk hier
7. Diel voorin’cbreede(*)verhaaldis)naadatde ftad
/oi. 197. iedcrt ZOO zwaar beleghad uytgeftaan, met
vcele voorrechtcn befchonken. Sedert waaren
de inwoonders van Amfterdam, door
dcngeduurigaanwaflendcn koophandel,zoo
merkelyk in geral toegenomen, dat de Magiftraat
dier volkryke ftad reeds in ’t voorgaande
jaargoedvondt, opdat hunne jeugd
niet zoude genoodzaakt zynom iets in de
GcIchiedeniiTen, Natuurkunde ofWelfpree-
kendheyd willende vorderen, naar Leyde
te gaan woonen, eene Doorluchcige School
binnen hunne wallen op te rechten. Maar
niet zoodra wierdt dit befluyt werreldkundig,
of de Magiftraat van Leyde deed.daar-
regens ecn zeer naadrukkelyk vertoog in de
Hollandfche (x) Staatsvergadering, en beweerde
dac dit regelrecht ftreedt tegens de
verkreegcne voorrechtcn zyner Hooge
1631. fol. Schoole, ja betuygde, ZOO men den voorc-
gang iiier nieuwigheyd niet verhinderde ,
( 1 ) R e fol.
der Staat,
van Holl. 8 April
geenszins zyne ftem ce zullen geeven in
de algemeene verbetering der verpondingen,
en zyne gemeentc buyten ftaatzynvanden
twechonderdften penning ,dien men ftondt
in ce willigen, te können draagen. Dierhalven,
mids dievan Amfterdam desonaau-
gezien by hun voorneemen volhardden ,
wierdc die zaak toenmaals opgehouden,
doch federt (op ge’ind oordeel des Prinfen)
vaftgefteld dat die van Amfterdam mec hec
doen der openbaare leiTea zouden ophouden,
totdac by vonnis van (3 ) den Hoo- fo)Refo!.
gen Raade ( ’t gene binnen eene maand
moeftgefchicden) wegens de gercchtigheyd 18 Aprif
dier zaake zoude zyn geoordeeld. Ende- p z iM
wyl volgens dit befluyt die zaak aldaarge-
bragt , cn op den tweeentwintigftcn van
Wintermaand ten voordeele van Amfterdam
wierdc uytgeweezen , zoo (4) ver- (4) Refol.
zochc echter de Magiftraat van L e y d e ,on-
derfteunddoor den RaadderHooge Schoo- van 14 tot
le ,b y gefchrifc van de Staaten van Hol-
land om in hooger (*) beroep by die Ver- \ ß '
gadering ontfangen te worden,met het by-
flot van(t)ichoriiing van ’tgewysde.In ee- (« De
nc zaak van die tederheyd beflootraen, al-
voorens tot een befluyt te koomen, het
gevoelen van den Raad inte neraen : maar
dewyl de Gemagtigden vali Leyde vooraf
begeerden hunnen Magiftraat daarvan rc
verwictigen, en die van Amfterdambetuyg-
den geenen verderen ftilftand re kounen
tocftaan in een recht, ’t gene z y reeds te
voore zoo wel hadden beweezen,ennuby
flotvonnis van den Raad was beveftigd ,
had dit beroep geenszins, maar wel die Door-
luchtige School haaren voortgang, wor-
dendc nietalleen het geweezen Kioofter
van Sinte Agnes ( f ) daartoe bequaam ge- (5) Kon--
maakc, maarook boven deopenbaarehoor- QeJhr.
plaatfen eene groote menigte van allerhan- van Am-
de boeken vergaderd, toc welkeiedertwcc-
maal ter weeke op Woensdag en Zaterdag
des
d e s naamiddags van twee tot vyfuuren vryen
toegang heeft. Behalven den Hcer Kalper
van Baarle, die by ’t openen der Schoole
eene zeer geleerde redevoering over den
Wyze« Koopman deed , wierdt de Heer
Gcrard Voftius. een man in de Gefchie-
deniflen en Taalen der ouden zonderlinger-
vaaren, op eene vafte wedde beroepen; gclyk
ook federt nog Maarten Hortenfins ,
om de Wiskonft uyt tc leggen. Thans ten
tyde zyn ’er zes Leermecfters, die op ge-
zette dagen en uuren in de Latynfche en
Duytfche taale over deRechtsgeleerdheyd,
Natuurkunde,Artfenykcnnis,Wiskonft,Gefchiedeniflen,
en Welfpreekcndheyd in ’t
openbaar leffen geeven, en daarin de jeugd
onderwyzcn. Deeze Schoole ftaat voor
ieder open , cnword wel meeft van de zulken
bygewoond, welke op de kennis
der Stiermanskunde en Zeevaarte toe-
leggen. Wat vruchten nu de Amfterdamfche
jeugd en andere toehoorders
uyt de zelve gepinkt hebben, laat ik over
aan ’t oordeel van mynen Leezer, zynde
my genoeg alhier aan re tekenen dat
dees gedenkpenning wegens der zelver
inftelling en oprechting, gemaakt
is.
De Godsdienft, Gcrechtigheyd, en Wysheyd, elkandere vafthoudende, zyn op de eene z y
de binnen dit randfchrift verbeeld ;
P R A iV A L E T H A G T R I G A V I S C O N C O R S A M S T E L O D A M I .
D E E E N D R A G T I G E K R A CH T F A N AM S T E R D A M M U N T UTT
DOOR D I T D R I E G E S P d N .
Boven hec gekroonde wapenfchild dier ftad, dat op de andere
wordt vaftgehouden, leeft men op eenen wimpel deeze fpreuk :
zyde door twee Leeuwen
IN H O C S IG N O T U T A .
F E T L r a O N D E R D i r S C H I E D :
Te weeten het driceetal der gemelde hoofddeugden, of liever de nieuwgeftichte School mct de
vrye konften, die d a a r in worden geleerd , cn waarvan de gereedfchappen en werktuygcn in ’ t
ronde zyn verbeeld, cn door cencn band lamengckoppeld: op wclkc deeze fpreuk flaat:
A R T E E T L A B O R E F R U I T U R H O N O R É .
DOOR D E K O N S T E N E N D E N A R B E T D G E N I E T Z T D E E E R .
OndertuiTchen wierdt echter ook het voordeelen des Konings van Zweede Guf-
ftuk des oorlogs door ’s Lands Staaten be- ftaaf Adolf, dien de VereenigdeGewcften w a H o l l .
■ • • ■ • - met vyftigduyzend guldens ( i ) ter maand
byfprougen , op die van den Huyze van 7 April
Ooftenryk behaald, hen aan den kanc van
E e e 1 DuyrfchitU
N UCb o o r i ü g s UOUl a i-a u u a c z i-a a s .^ .ia
harcigd, te meer dewyl men iet groots
ftaande decs veldtogt hoopte te ondernee-
mcn, uyc aanmerkinge dac de ongehoorde
Î
'.'■i
IM