04 N E Ö E R- L A
1509. Lands te DulTeldorp te beroepcn; diegc-
; ' Ne~ zaamcntlyk in bczit te (y) neemen , cn
V.llt H,B. zonder zieh aan hct oordeel des Keyzers ce
ondcrwcrpcn, geiucener hand tc bcfticreb.
P«s'i8. Hit wclkc aanleyding gaf dat in ’c vervolg
N D S C H E
deeze verbondene Vorften onder den naam
van Tr'mfen Bezitters niet alleen bekend,
maar dat ook nog in dit zelfde jaat|a= %s\i-
ftnkken op dien voet gemunt zyn geworden
; als uyt dit eene komt te blyken.
iß o 9.
. I •U it
Op de eene zyde leeft men, ronjotn het wapenfchild der in beslt gcnomene Landen, dit 2on-
derlinge nmdlchrifc:
M O N E T A N O va A R G E N t e a P O S S id e n t iu m P R IN C I P um.
N I E UWE Z I L F E R E MU N T D E R P R I N S E N B E Z I T T E R E N .
Binnen cencn lauwerktans ftaat op dc andere zyde, die anders geene verbeelding hccft, dceze
fpreuk cot opfchrift:
JU S T I T I A T H R O N U M F IR M A T . A n nO 1609.
B E G E R E CHT IG HE TD B E F E S T I G T D E N TROON, I N
' T J A A R 1Ö09.
De Vereenigde Nederlandfche Geweften,
dit verdrag en de daarop gevolgde bezit-
neeming verftaande, vonden goed de Priu-
fen Bezitters daarmede geluk te wenfchen,
met belofte van niet te zullen gedoogen,
dat hunne krygsvolken de minlte uytloo-
pen in dc inbezitgenomene landen onder-
naamen.De Aartshertog Leopold integen-
deel, ziende deVorften Bezitters zieh wa-
(il Meter, pcncn , (x) om zieh in ’ t aangemaatigde
o'*^’ handhaaven, verboodt den zynen,
op pcenc vanden Ryksban, endenvreem-
dcn op halsttraffe dc zelve te dienen. En
dewyl zy desonaangczien voortvoerenmet
zieh in bczit van alle plaatfen te ftellen, eu
alom den eed van onderwerpinge a f te neemen
, zoo kon dit on verwachte gedrag den
Huyze van Saxen nict dan zeer fraertelyk
voorkomcn: mids hct zyn erfrecht tot de
opengevallene landen van Gulik en Bergen
om deezen tyd mede zeer hoog deed gel-
dcii. Want Johan Frederik dc I , Hertog
van Saxen, trouwende met Sybille, ond-
fte Dochter van Johan Hertog van Gulik
cn Bergen, had by huuwelykfche voorwaarden
bedongen, dat ingeval haar eenige
Broeder Willem zonder kinderen kwam
te overlyden, des zelfs ftaatcn aan zyne
Gemaalin o f haare erven zouden moeten
vervallen. En ofwel niet alleen uyt krachte
van die beding, maar ook uytaanmerkingc
der grootc dienften, van den Huyze
van Saxen (3) ontfangen, door Keyzer L)Merc
Frederik den III. en Maximiliaan den I. tJme'l.
aan de Broeders Aalbert eu Erneft Herto- pag.400.
gen van Saxen als van een manlykLccn by
voorraad verly dier landen gegeeven was,
zoo heeft zieh echter Johan, Hertog van
Kleef, als getrouwd met de jongfte Zufter,
op’t kinderloos overlyden van den gemelden
Willem, zieh (4) in’t bczit dier Lan- (4) imhof
den gefteldt, cn wat aantuygingen daar
tegens door den Huyze van Saxen onop- 187.
houdenlyk gedaan wicrden , ja fchoon -
’t verleende verly door den Keyzer ze-
dert beveftigd w a s , desonaangczien tot-
nu roe gehandhaafd. En dewyl nu
Johan Willem van Kleef zonder hinderen
naa te laaten medc was overlce-
dcn, hceft her Huys van Saxen, zyn oude
recht weder leevend maakcnde, ftaande
gehouden , dat nn ten minfte dc Landen
van Gulik eu Bergen, die hen zoo on-
wettig door’t huys van Kleef duslang waaren
onthouden,mogten worden ingeruymd:
ja het is uyt krachte van dat voorgewende
recht dat thans Ckriftiaan de II, Keurvorft
van Saxen den voornoemdcn Hertog Aalbert
en Johan Kaiimier van Saxen Koburg
van dien Erncft afkomftig, op deezen
penning en penningplaac die tytels voc-
ren. ♦
I. Het
I. Hct geharnafte borftbeeld van Chriftiaan, Keurvorft van Saxen, ftaat met de rechter zyde
r.aarbuyccii gekeerd j binnen hec randfchrift deezer Hoogduytfche tytelen:
V o n G o t t e s G n a d e C H R I S T I a n D e r . A n d e r H e r t z o o Z u
S a c h s e n , G u l i c h , C l e v e , U n d B e r g , C h u r f u r s t .
C H R I S T I A A N D E / / , DOOR GODS G E N A D E HE R TOG
F A N S A X E N , GUL IK , K L E E F , E N B E R G E N ,
K EURVOR S T .
II. De penning voert op de voorzyde het geharnafte borftbeeld van Johan Kazimier, en opde
achterzyde, rondom hec ftamwapen van Saxen, die der byzondere Landfchappen, nevens dceze
rytels;
D e i G r a t i a JO H A N N E S C A S I m i r u s D U X S A X o n i / E j J U l i a c i C L i v i i E ,
E T M o n t i u m j L A N d g r a v i u s T H U r i n g i ^e j M A R c h io
M I S n I aE ; C O M e s M A R c ^e , E T R A v e n s b u r g i ;
D o m i n u s IN R a v e s t e y n .
JO H A N K A Z IM I E R , DOOR GODS G E N A D E HER TOG VAN S A X EN ,
GUL IK , K L E E F , E N B E RGEN- , L A N D G R A A F V A N D U R IN G E ;
M A R K G R A A F V A N M E Y S S E N ; G R A A F V A N D E R M A R K ,
E N R A V E N S B E R G , H E E R TE R A V E S T E Y N ,
Gelyk de verafgclegenheyd van Saxen
van de aanbcftorvene Landen van Gulik eertyds
veroorzaakc had dac Hertog Johan
van Klecf zich zeer vaardig in’c bezic der
zelve had können ftellen, en in ’c vervolg
mec veel gemaks tegens den huyze van
Saxen handhaaven, zoo gafdiethans wederom
de zelfde gelegenheyd aan de Prinfen
Bezicccrs ,om zich, onaangezien de aantuygingen
van Saxen, aanftonds in’t bezit der
aangrenzende Landen op de wyze als gezegd
is, te ftellen, en tot handhaving des
verkreegen bezics, zoo by dc Vereenigde
Staaten als Koning Hendrick den IV van
Vrankryk,met naadruk om onderftand aan
te houden. De laatftgemeldc had nu federt
(i) Neu- tyd zoo groote krygstoerufting
viiieHirt gemaakt, dat geheel Europa ( i ) daarover
rieeif'* ''^^''^D^derd en het Huys van Ooftenryk
pag.28. voornaamelyk deswegen beducht was.
II. Deel.
H y bcloofde hen dan zyne hulp, om met
dien fchyn zync groote voorneemens nog-
meer te bedckkeu; en gaf dierhalven aan
zyne benden, welke totnogtoe in de Vereenigde
Geweften vertoefd hadden, uyt-
drukkelyken laft , om zich toc den optogt
gereed (x ) te houden, en op de eerue (1) MetcK
orde by de hulpbenden re können voegen,
die de Vereenigde Geweften den Prinfen 639.’
Bezitteren insgelyks voorheen reedsbeloofd
hadden. Want de Paltsgraaf aandenRyn cn
de Markgraaf van Brandenburg hadden al
over(3) vier jaaren met zeshonderdduyzcnd
guldens, in drie jaaren te betaalcn, den comm!'
VereenigdeGewcften bygefprongen,onder
beding van by ’c kinderloos overlyden van Ip April*
Johan Willem, ’tgene men dagelyks tege-
moete zag, van de hulp dier Geweften ^ '
weder verzekerd te weezen. Dc Aartshertogen
die weynig fmaaks in de gebuurfchap
R deezer