. . . . ' / / ■
r ß '■ ;,L ;
í'" ,.
r í :: f •
;
i f ï ' ,
' ’ ■ ii t l
' / . / " ¿ i
„ 0 » / , . !
'■ i f '
, k ß' . / j:
1.....
;;i:
, |[ '::
r :
i .■
■ , r
?
’ 4 ri ■ ' Ì
I , r i 1
r i ) r / : r i i
" î " '
V. eCr.m....iUdOs aaii»lee 1de geboden van beydc de tafelen niets anders beheizen, dan hec gene wy Gode
kan. x x u ! c«' naailcn ( i) Ichuldig zyn. Voorts is het randfehritt van deezen inhoud:
v-H'3^»
39,40.
PA X CUM JU S T I T I A F O R A , T E M P L A , E T R U R A C O R O N A T .
B E V R E E D E E-N G E R E C H t l G H E Y D B E K R O O N E N D E
M J R K T E N , K E R K E N , E N L A N D E N .
Op het ruggeftuk geeven hec Geloof en de Godsvrucht elkandere de hand , onder cen hemellicht,
Avaarin de naam JE H O V AH , H E E R E , evenals in den rand dees dichtregel, ge-
Icezcn wordt:
F E L I X T E R R A , F ID E S P I E T A T I U B I JU N C T A T R IU M P H A T .
G E L U K K I G I S H E T L A N D , D A A R H E T G E LO O F M E T D E
GO D S V R Ü G H T V E R E E N I G D Z E E G E P R A A L T
U ) I. Deel
Msi^-
Í2) Relol.
derStaaten
vanHoll.
7 Mey 1
16 4 1 .fol.
13 1.
(3) Refol.
der Staat,
van Holl.
29 July
1642. fol.
188.
Door het fluyten van het Munfterfche
Verbond tuflchen den Koning van Spanje
en de Vereenigde Staaten kreegen deEmb-
defche zaaken ook in zeker opzigt grootere
vaftigheyd. Vermids de verdeeldhc-
den, welke tuflchcn die ftad en GraafEn-
no eertyds waaren ontftaan , hadden de
gemelde Staaten voorheen, ten onderftand
van der zelver inwoonderen , eenige
manfchap, als hiervoor (*) gemeld is,
aldaar in bezetting gezonden, en in ’c vervolg,
ten getale van vyfhonderd man ( i ) ,
volgens verfcheydene (3 ) befluyten, totnogtoe
daarin gehouden; opdat de Spanjaards
en andere vyanden van den Staat
zich van den wydcn mond van den Eems-
ftroom niet zouden meefter maaken. En
dewyl deeze bezetting in eene ftad gehouden
wierdr, aan welke de Vereenigde Geweften
geen den minften eygendom hadden,
ja wier Vorften zieh altyd aan de belangen
van Spanje ten naauwfte hadden ge-
hechr gehouden, zoo had den Magiftraat
dier ftad niet weynig bekommerd , dat
door den Koning van Spanje op het ontruymen
van Embde t’hunnen naadeele, '
by ’ c maaken van het Mnnfterfche Vreedeverbond
mogte zyn aangedrongcn geworden.
Doch dewyl daar van niets, maarin-
tegendeel C4) befprooken was dar ieder ’c
gene hy bczat zoude blyven behouden, ma.van'
en de Koning van Spanje zich verpligt had
by den Keyzer uyt te werken het achtervolgen
en onderhouden van de begeerde
onzydigheyd, vriendfchap, engoedenaa-
buurfchap tuflchen zyne Keyzerlyke (y) (j)Munfi.
Majefteyt en de Vereenigde Geweften; tra(fi.van
welke by ’t fluyten van’c gemelde Vreede-
verbond mec Spanje wel uycdrukkelyk de
ftad Embde en hec Graaf-en Landfchap van
Ooftvriefland (6) daarin hadden begree- (ßjMimif.
peo, ZOO is ’c geen wonder dac,men al- traft.raa
daar, door de gemelde influycing van ’t
Staatiche Verbond, de grendels van hunnen
Staat tegens allen vyandlyken overlaft
verzekerd achtte, en ter gedachtenis van
den tuflchen Spanje en de Verecnigde Geweften
getroffen Vreede in ’t byzonder
ook deezen gedenkpenning heefc in ’tlicht
gegeeven, dien ik nergens dan in de peu-
ningkaflc van den Heer Willem Lormier
in ’s Graavenhaage gezien heb.
De
De Voorzyde is evenals die van dön vierden hiervoorbefchrceven penning. Op dc tegenzyde , s i v - -i
Wordt de ftad E M B D E N , als uyt den boovengeilelden naam blykt, onder een brandend hart, Vaier.*'^
dat twee uyt dc wolkcn komende handen vafthouden, in *t verfchiet verbeeld, evenals voorwaart Hicrogl.
twee palm-!- of daadelboomen entwee düyvcn, welke beyden (i) hec zinnebeeld van eene goede
vriendfchap en eendragt tuflchen die ftad en dc Vereenigde Geweften zyn. Het randfchrift vv ^
luydt ßldus:
GODTS G O E TH E I T M A E G K T ONS' G R I N D ' L E N VAS T ;
VOOR A L L E V I A N D t S OV E R L A S T .
Uyc het welke , cn dat’er niers Van dc
Vereenigde Geweften op den achtften
de negenden penning gevVaagd wordc ,
niec onwaarfchynelyk is dac die niec al
Icen hunne betrekking hebben cot den Vreede,
die tulTchen Spanje en de Vereenigde
Staaten , maarook die tulTcheii den k c y z
cr, dc Vorften v a n ‘tDuycfche R y k , en
de Koriingen van Vrärlkryk en Zweede in
die jaar geflooten wierdc. Want in den
oorlog , die in Boheeme voot omtrent dertig
jaaren zynen aanvang nam, hadden in
C*)j7.D«i den beginne niet alleen (als (*) gemeld is)
■£130?■ Vereenigde Geweften, mäar ledert ook
de Köningen van Vrankryk en Zweede, cot
onderftand der te kortfchictende Onroomfche
Vorften des Duytfchen R yks tegens
hec Huys van Ooftenryk, hun deel geno*
men, cn de laatften totnogtoe, onder
veel bloedvergiecen , dien mec verfchillende
uyckomften achtervolgd. Om zoo
langduurigen en landverdervenden kryg re
doen ophouden, was doorde Afgezanten
J2j Hubn. der in oorlog zynde Vorften eerft te ( i )
Hiftori» Keulen , daarnaa te Lubek en Hamburg ,
I.ded, eene onderhandeling begonnen, en federt
P<s-7s>- niet de Afgezanten van Vrankryk te Munfter,
en die van Zweede te Osnabrugge,
om ’t gelchil over den voorrang te ontgaan,
( 3)H d ß
Hift. de
l’Emp.
tome II.
153*
met dat geluk voortgezet, dat eyn delyk
een algemeene Vreede tuffchen den Keyzer
, de Vorften des R y k s , Vrankryk,
en Zw e ede , den vierentwintigften van
AVynmaand (3 ) onderling wierdc geflooten,
en wegens den Godsdienft vaftgefteld, dac
geene andere dan dc Roomfche ? Luyrer-
Iche, en Kalvynlche in ’c Roomfche R y k
zouden geleeden , en de bezitcingen der
Geeftlyke goederen naar den inhoud van
den voorheen geflooten Geloofsvrecdevan
Paffaü geregeld worden. Voorts wierdc
nog aan de Kroon van Vrankryk behalvcil
Sundgau , Brizak , en Philipsburg , alles
in de Opper-en Nederelzas afgeftaan , ’c
gene het Huys van Ooftenryk aldaar had
bezeeten. Zweede kreeg Voorpomeren,
Rügen, Stetcyn, Garts, Damme, Gol-
nou, Wollin , ’r Aartsbildom Breeme, ’c
Bifdom Verden, deftadWifmar, en daarenboven
v y f millioenen Ryksdalers. (4)
Even Zoo wierden ook de belangen van
Beijere, Brandenburg, denPaIcs,Bronswyk-
luneuburg, Heflenkaflel, en Mekclenburg
geregeld , midsgaders het Zwicfchcrfche
Genootfchap ÿoor vry en onafhangelyk
van het Roomfche R y k verklaard, cn
aldus de langontbeerde ruft, zoo tuiTchen
dc Vorften des Duycfcheii R yk s onderling
als mec des zelfs ( j ) Gebuurvorftcn,tot geen
kleyne blydfchap dier inwoonderen herfteld
: als uyc hec aanzienlyke getal deezer
penningen niec alleen kan worden af-
gemeecen , die zoohier zoodaar op
hec fluyten van die langgewenfchte Vreedeverbond
gemunt zyn , maar dac z clf
de Zweedfche gewoonlyke Gezant Spic-
rin k , op ontfangcn verlof der Staaten
(6) tan Holland, in ’s Graavenhaa-
L U l ft
(4) Hubni
ftaatk.
Hiftori
I. ded ,
P2S- 7SÍ-
(î)Refbl.
derStaateii
vanHoll.
2 j Febr.
i649.foI,
z6.
(6) Refol:
der Staat,
van Holl.
6 Maart
1649. foîi
. 0
I i V
A :
0
■iiri"'
| r i |
f t " '»
’i i '
ß :,7 '
ßi..,
'f
1:
I ’ ■ ■
üßM
i i I , .
. il*
: i
" i;
, î i