iii:.
■:»=" :
, i r
SI
ii
'!i(
R E L IG IO A M O R EM N O N C Æ D E S F O V E T .
C IO 1 0 ex.
D E G O D SD I E N S T ^ E E K T L I E F D E , E N G E E N E
MOORDEN. 1610.
Naa de dood van Hendrik den Grooten,
wierdt zyn Zoon, onder den naam van
Lodewyk den X I I I , voor Koning van
M V ffor ^ r ^ D k r y k uytgerocpen. Dcesjonge Vorft,
zynde ruym ( i ) acht jaren oud^ gaf bly-
Louis j^en en wiiTe voortekcns van zyne aan-
ftande grootheyd, en door zyne Gezanten
aan de Prinfen Bezitters volkoome verzc-
(1) Neuville
Hift.
vanHoll.
I. deel,
pag. 30.
kering, dac hy met geen minderen B y ftand,
dan zyn overleeden Vader van zins
geweeft was tc geeven ,hun recht (x ) zoukenfchans
byeen trokken, werwaart ook
onder opzigt van den Hoofdbevelhcbber
vanKcflel, die Stedevoogd van Gcertruy-
denberg was, dertig ftukken grof gefchut
wierden vcrzonden. Maurits z elf ver-
crok den elfdcn (8) van Hooimaand uyt (^) Mger,
’s Graavenhaage, om dc wapenlchouwing £01.055.' *
over dc Scaatlche benden te doen ; welke
te iimen met de Fran9oizen van Chatilloii
eu Bethune,midsgaders de EngclLche hulpbenden
onder den Hoofdbevelh^ebber C ic il,
dc handhaaven en onderfteunen. De Ver- j houdcrdzcsendcrtig vaaneii tc voerenachc-
ccnigde Geweften , evenals de Prinien | endcrtig Kornetten paarden fterk waaren ;
Bezitters, door den Franfchen Afgezant ¡waartegens in Holland, tot bezetting der
van Holl.
8 Febr.
op laft zyns Hofs zynde geruft gefteld,
gaavcn op nieuws orde, om de reeds begönne
krygsrufting te verhaaften, die zy
van zins waaren onder hecbeproefde beleyd
van Graaf Maurits den Vorften Bezitteren
toe te ichikken.WantdeVereenig-
de Staaten , gcdachcig aan den byftand,
dien zy in hunnen dringenden (3) nood van
die Prinfen genooten hadden, bewilligdcn
dat de Engeliche hulpbenden ten gecale van
vierduyzend man, desgelyks deFranichen
twee rcgementen te voet en twee benden
te paarde fterk, zieh in hunnen dienft zouden
begeeven, cn hen daarenbovcn zes
muurbreekers en drie veldftukken met hun
tocbchoorcn geleend worden. En niec te
(4) Refol. vreede mec hun geloof ten dicnfte derPrin-
Bezitteren tc verftrekken voor twee
maanden huur van (4) driehonderd Wagens
en een gelyk gccal trekpaarden, gelohac
op tagtig-of negentigduyzend guldens,bleeven
z y nog borg voor honderdduyzcnd
guldens, door den Paltsgraaf van Nieuburg
in hun land te ligten : ja z y beloof-
den aan den Ontfanger Reaal de geligte
vyfcigduyzcnd güldenste zullen betalen,
zoo dit door den Keurvorft binnen vier-
maanden niet gefchiedde. En hebbende
beftemd hunne ruyterbenden voltallig te
28 Mey
16 10 . fol.
31*
(5) Refol.
der Staat.
van H0ÎI.
28 Me;
1610Y0I. maaken, midsgaders honderdvierentwintig
32. benden te voet uyc de fteden (y) tot hec
ie rSta a ten oprcchtcn Van een leger te ligten, bewil-
vanHo ii. ligdcuzy, naa ccn-cn (6) andermaal daar
geraadpleegd te hebben, in ’t opbren-
2. gen van zesmaalhonderdduyzend guldens,
voor de buytengewoone oorlogslaften
van Holl. Van dat jaar. Invoege zoo rykelyk zynde
i6i^7oI bears getaft, mec hec begin van
31. ' ' Hooimaand de krygsknechten by Sehen*
fteden zes-of zevenduyzend VVaardgclders
geligc (9) wierden. Den zcftiendcn trok
Maurits met die legcr, dar uyt zeer ichoo- vanHoll.
ne cn welgcoeffendc manfchap beftondt,
van Schenkenfchans over Bedber, Marien- 31.
boom, Zanten , Kempen cn Wylig naar
Nuys ; daar de Vorften van Brandenburg
en Nieuburg het Staatfchc leger kwaamen
bezigtigen, en Maurits begroeten. Staan-
dede twee dagen, dac hec Staatfche legcr
uytruftte, terwyl het gefchut, de mond-
enoorlogsvoorraadce DuiTeldorp ontlaaden
wierden, bcgaf zieh Maurits (10 ) in per* vmeHift?*
ibon derwaart om met dePrinfenBczittercn, van Hoi/,
en de Afgezanten van Vrankryk , Euge-
laud, cn dc Vereenigde Geweften te be-
raadliaagcn, wat nu beft met zoo fchoon
een ieger diende ondernomcn te worden.
De inwoonders der Spaanfche Nederlanden
ondertuiTchen, ziende zoo geduchte leger-
magt längs hunnegrenzcn trekken, en niec
wcetendc waar het dreygcnde oorlogsvuur
zoude uytberften , beefd^en van vreeze en
voorzorge van dac GraafMaurits, mids het
Beftand genoegzaam tegens zynen wil was
doorgcdrongen,onder den dekmantel van de
Vorften Bezitters te helpen,den ingegaanen
ftilftand van wapenen zoude trachten te
verbreeken, en den voorigcn kryg onder
eenen anderen naam, docn herlecven. En
ofwel de Vereenigde Geweften den Prinfen
Bezitteren den gemelden onderftand niec
verlccnd hadden, dan onder vertrouwen
( 1 1 ) dat met het zelve noch de Aartsher-
togen, noch de Koning van Spanjezoudcii van Holl.
aangetaft worden: zoo meen ik echter dat
op deeze gevrcesdc dubbelhartigheyd nice 2.
onwaarfchynelyk de volgende pcnningzy-
ne betrekking hceft.
Want
Want dc eene zyde verbeeldt cencn Nederlander, hebbende zoo wcl in de ccne als in de an*(i) Preedit.
dcrc hand ccn hart; binnen deeze (i) fpreuk van Jcfus, Sirachs zoon kerkap.H,
V M D U P L I C I C O R D E i
E C C L E S iA s T i c i 1. IÖIO.
I F E E D E N D U B B E L H A R T I G E N l
P R E E D I K E R K A P : z. 1610.
Dc gercchtigheyd houdt op dc andere zyde in de rechter hand een bloot zwaard,en in de flinker
ccne onzydigc weegfchaal; binnen die randfchrift;
JU S T I T I A S I t c a e c a .
C A L C U L I B R U X E L L e n s e s
D A T D E G E R E C H T I G H E T D B L I N D ZT.
R E K E N P E N N I N G E N F A N B R U S S E L .
Î0I.Ô55,
verfo.
Ingcvolge van ’t genomen befluyt des
gehouden krygsraads, brak het Ieger den
zevenencwintigften vandaar op, enkwam
over Geeftdorp, en Merfche , daar zieh
de Vorft van Anhalt met drie Kornetten
ruyteren by Maurits leger voegde , naa
twee dagen optrekkens, ten beleg voor Gulik.
Volgens zyne gewoone voortvaarend-
heyd hec leger in ’c ronde om de ftad hebbende
verdeeld,en ieders quartier geregeld,
(1) Meter, liet hy nog dien (x) zelfden avond de loop-
Ncd. Hill, graaven openen. De bezetting van de ftad
beftondt uyt omtrent vyfentwintighonderd
mannen, die alle hunnen pligt wel betracht-
ten, cn zieh dapper verwecrdcn. Hec flot
was zeer fterk, vierhoekig en wierdc befchermd
door vier bolwerken, van welke
(3I Neu- ’er cenige op eene rots en de anderen ( 3 )
vin Hoiï' moeras gelegen zynde,
i.deei, ‘ des by al de werreld genoegzaam voor on-
P“S- 33- verwinnelyk gehouden wierden. De Hoog-
bevelhebber Johan van Raufchenberg, die
als Stedevoogd in de belegerde ftad hec be-
IlDeeL
wind voerde, had beflooten door *c wel
verweeren van deeze zoo fterke plaats,
zieh alom eenen onftervelyken naam,ja zelfs
by zyneaanvechters, ce verkrygen: dierhalven
liec hy niets onbeproefd om den
moed zyner onderhoorige knechten (4) op
te wekkeii, en hen als luyden van eere tomei.
hunnen pligt te doen betrachten. Maar
gelyk dusdaanige aanmoedigingen van
weynig naadruks z yn , byaldien de deugd
door de beoogde belooningen niec wordc
opgcwekt,noch de uytgeftaane ongemakken
door niyme vergeldingen bekroond worden,
taftte hy zyne eygene ziivere vaten
aan, en lict, by gebrek van geld, vande
zelve deeze vierderhande noodftukken
munten; om daarmede, geduurende de be-
legering,zyne onderhoorige manfchap,haare
verfcheene foldy van tyd tot tyd ce bc-
zorgen, doch wel voornaamelyk om de
zulken, wier mocdigheyd in ’c doen van
dapperen tegenweer uytblonk, ryklyknaar
verdienfte tc beloonen.
Hec I I
i "