11^
'I ;ì.
Ti.: ' '
j , : ' .......
;
Jlf i l
1
U ri
1 5 0 N E D E R L A N D S C H E i 6 i f .
Tuffchen de twee behaalde zeegepalmen llaat op de tegenzyde zyn gekroond wapenfchild.
met den Ridderlyken Hoosband omhangen, en daarop decze zyne gewoonlyke Ipreuk.
H O N I SO IT Q U I M A L Y P E N S E
DAT I I EM A RG W E D E R V A A R E , D I E 'ER ARG UTT DENKT.
V e r d e r ftaat boven de woorden CUM P R I V I L E G I O . 1 S 2 4 . { M E T VOORRECHT .
16x4.) op eenen wimpel Maurits gewoonlyke zinfpreuk:
J E M A IN T I E N D R A Y .
I K Z A L ' T H A N D H A A V E N . .
(i1 Nm-
ville Hiil.
vanHoll.
I.d e e l,
pag. 309.
Mct beter geluk zaagen dc Spanjaards
hunne wapenen in dit jaar in Nederland
dan wel in de Weftindien begunftigd; want
van langer’ hand alles tot den veldtogt
hebbende vervaardigd, vcrlchccn d^c
Markgraaf Spinola met zesentwincigduy-
zend voergaften cn vyfenveertighonderd
( i ) ruyteren in ’c laatft van Hooimaand in
’c veld j eil veyuzende het op Heufden gemunt
te hebben , berende hy op ’t onvoorzienft
Breda, en beval op den zeven-
entwintigften van Oogftmaand zyn leger
in ’c ronde der ftad zoodaanig mec wallen,
grachten, rcduycen, en ftrykwceren te
verzekeren, en met ftormpaalen en gefchut
te voorzien, dat het zelve ongenaa.kbaar
cn de gemaakte verichanfmg in alles de re-
gelmaatigfte veftingwerkcn gelyk was. Ju-
(1) Aitie- "ftyn van Naftbu, natuurlykc (x) Zoon
Priiis Willem van Oranje had als Ste-
enoori. ’ dcvoogd ill de belegerde ftad hctbevel over
fofVx- eene bezetting, die by de zevenduyzend
Hooft^’ man fterk, en in ftaat was om alle de buy-
tenwerken , die om de ftad veelvuldig
waaren, naar vereyfch te befchermen.
Dus was de ftad wel van gcnoegzaame
ihanfchap, doch geenszins van eetwaaren
voorzien, cn had hec ongeluk , dac met
den aanvang der belcgeringc dertig praa-
men, mcc leeveusmiddelen en anderen
voorraad gelaaden , den belegcraaren in
handen waaren gevallen. Des rukte Maurits,
verzeld van zynen Broeder Frederik
(3)Refü]. Hendrik,i's) dien deStaaceii vanHolIand,
derStaaten , ; v . . ,
vanHoll. c v e i i a l s 111 d s c w e e v o o r i g e j a a r c i i , t h a n s
weder ecnen buytengewoonen onderftand
van twintigduyzend guldens voor de le*
gcrkoftcn deeden, met de Staatfche krygsmagc
ce fchiclyker tc veld, en floeg zich
ce Maade cn Houre, (4) tuffchen Geertruydcnbcj^
cn Breda, ccn half uur vande
16 2 4 . fol.
96.
f r i Neuville
Hiil.
vanHoll.
I. dee),
pag.3Ki.
befchanfing der beleggcren neder; in hoope,
dat zyn ontworpen aanilag, op Antwerpen
, Wiens uytvoering hy den Stedevoogd
van Bergen op zoom had toever-
trouwd , wel zoude gelukken , cn den
vyand noodzaaken de belegering van Breda
op te breeken: Doch dat voorneemen
weder zynde mislukt, en een ander, om
door eenen opgeworpen dyk by Stecnber-
gen het befchanfte leger van Spinola onder
water te zetten, nict naar zyn genoegen
uytvallende , beving hem eene ziekte ,
wier hevige koortfen hem dwongen hetbc-
ilier van 'c leger aan Graaf Erneft van Naf-
fou te laaten, cn zich zelven in Slagtmaand
( f ) naar ’s Graavenhaage te doen voeren.
OndertuiTchen waaren de belegeraars mec
hunne loopgraven tot aan de bolwerken
genaderd, en had de Stedevoogd , onder
hec doen van eenen onvermociden tegen-
ftand, alles aangewend , ’c gene bequaam
was omde eetwaaren tc rekken. Onder andere
beval hy geen brood maar geld den
bezettelingen uyt te declen , om hier voor
dat naar hun eygen welgevallen by de bak-
kers te können koopen. Om hem de daartoe
noodige penningen te bczorgen nam de
Magiftraat het gereedc geld der inwooude-
ten, te leen, (6) engafhenwiftclbricven,
om de vcrftrckce penningen in zulk eene
ftad als z y begccrden met profyt weder te
onrfingen. Op deeze wyze had de Stedevoogd
het geheele loopendc jaar eene overvloed
van gercede penningen; dan als hem
die eyndelyk in den aanvang van ’t nieuwe
begoften te onrbrceken, noodzaakte hy de
in dc ftad zynde (7) Hopluyden onder eede
hun zilverwerk op tc brengen, toc hec
munten van dceze vierderhande noddftuk-
ken, om daarmede zyne onderhoorige bc-
zctrelingen te betaalen.
( ;) Aitze:
maznakCQ
vanllaac
cn oorl.
I. deel,
fol. 337.
{6) Neuville
Hifl.
van Holl.
I.deel,
pag.315.
iß i f .
(7) Ait7.e-
ina zaaken
van ilaat.
cn oorl.
I. deel,
fol. 398-
I. Her eerfte, dat voor veertig ftuyvers gangbaar geweeft is, als blykt uyt de Pimifche lyf-
fcrletteren, die in den bovenften hoek geftempeld ftaan, heeft inden rechter’ hoek hec wapen
van Oranje, in den flinker’ dat der belegerde ftad, en in’t midden rondomden Leeuw der Vereenigde
Geweften dit omfchrift;
B R E D A O B S E S S A . i6i f .
B R E D A B E L E G E R D . i6l f .
I I . Hct tweede is aan ’ t ecrfte ftuk gelyk, uytgezonderd dat het wat grooter en voor zcstig
ftuyvei-s ftaande het beleg gangbaar geweeft is, volgens den prys, die in den bovenften hoek
mct Punifche fyffeiletteren geftempeld ftaat.
III. Van de zelfde waarde als ’t eerfte ftuk is ook het derde , en beftaat des zelß verfchil
hierin, dat in plaatfe van den Leeuw der Vereenigde Geweften hier in ’t middcn het wapenfchild
van Prins Maurits, als Heer van Breda , geftempeld ftaat.
IV. Hec onderfte, mede van zilver en voor twintig ftuyvers gangbaar geweeft , voert rond»
om het wapen der ftad , dit omfchrift:
B R E D A O B S E S sa idzf.
B R E D A B E L E G E R D . lizy .
V Behalven deczc ziivere worden ’er ook twee kopere noodftukken gevonden, waarvan
het eerfte voor twee eneen halve ftuyver is gangbaar geweeft , hebbende , boven het wapenfchild
der bclegeide ftad, tot opfchrift:
B R E D A O B S E S S A . iS i f .
I I .D e e l.
B R E D A B E L E G E R D . i6zf.
R r VI Het
I. Het
i r
■ J..
» ' i
l ì / ' :
■ - . i t
¡Liî
- i
!
■fi;
I 'I “ ’ ;
■-■.TuHL .4 . ■ :
. m m