y 6 N E D E R L A N D S C H E
\ 6 i l . Dc andere zyde hccft gecnc verbeelding, maar allecn dit opfchrift;
CIO 1 0 C X II, IN D U C IA R um IIII.
S e n a t u s C o n s u l t o .
I N J A A R l i i i . 'T V I E R D E D E S B E S TANDS .
OP R A A D S B E S L U T T .
iß iz .
Hift.det
Reform.
Ii.deel,
pag. i68.
B HoU.
van I I.
Febr. tot
24 Maart
i 6 i i . tol.
Om Koning Jakob van Engeland gcnoe-
gen ce geven > wierdc Vorilius door dc Scaa-
(ii Brandt ten van Holland gelail z y n e ( i) reeds ge-
daane vcrancwoording mec den ecrilc zoo
in dcDuycfche als Lacynfche fpraake over
tc Icveren, en op alle boeken en gefchriften,
die zoo in als buy ten ’ c Land reeds
waaren, cn binnen driemaanden nog ilon-
dcn ce worden uytgcgeeven, eene iiette,
(i) Refol. klaarc cn oprechte (x) verantwoording tc
jerStMten wcderzcggcns toe van zyn
leeraarampt, behoudendc echter zyne wedden
, gefchort te blyven: mec voile vryheyd
nogtans van zyn verblyf alom, doch
bay ten ’s Graavenhaage cn Leyde , in den
Lande ongeiloord te moogen houden. Sedert
wierdt ook op ’c fterk aandringen van
Oldenbarneveld de Kerkordening, diedoor
de Staaten van Holland in hec jaar vyfcien-
honderdeenennegentig wel ontworpen,
doch, gclyk verbaald is, niec doorgedrongen
was, als by voorraad (3) en toc nader
orde, in dit jaar tot geen kleyn ongenoegcn
van fommigen ingevoerd. Welke voor-
gaaven, dac men door den weg dier orde-
ningc (4) zoude trachten den Godsdienft
te veränderen. Hiertegens verklaarden de
Staaten o f de meeften hunner Ledcn, dat
al van ’c begin der Geloofshervorraingc
verfchcydenhcyd van gevoelen noopende
de Godlyke voorfchikking onder de Her-
vormde Godsgeleerden en Leeraars hier ce
Lande geweeft was : cn dat het maaken
van kerkelyke wetten van hec begin des
oorlogs verftaan was de Hooge Overheyd
toe te koomen. Ja om nog meer deeze be-
tigting tegens te gaan , zag men op den
naamder Algemeene Staaten een zeer ftreng
plakaac tegens de (y) Roomfchen, den zevenentwintigften
van Lentemaand, uyr-
komen, inhoudende cenige orde tegens de
inkomende Jefuyten, geordcnde (6) Prief-
(3) Refol.
derStaaten
van Holl.
v a n i i
July tot
10 Aug.
lö ii .to l .
22. aan-
hangfcl.
(4) Brandt
Hift.der
Reform.
Ii.d e e l,
pag.171.
L)Baudar-
tius Me-
inor. IV.
boek, fol.
207.
(6) Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
van HoU.
5 April , 16 12 . fol.
10 3,104
c n io j.
ters en Monnikcn; mec verbod aan dc in-
gezeeccnen van zieh by cede o f anderszins
ce verbinden toc voorftand van de magc
des Pauzen van ongcoorloofde vergaderin-
gen te houden , o f geldverzamelingen te
doen. Want in deezen tyd liep ’er door
’s Graavenhaage niet allecn oen gerucht,
dat men te Haarlem by de Roomsgezindcn
vcele wapenen, om zieh meefter te maaken,
gevonden had; maar op eenen Bid-
dag lict zieh zeker Prcdikant, in de groote
kerk preckende, ontvallen; dat'er te vree-
zen w a s , dat de Rapßen weleens mogten
meeßer worden : door welk zeggen, cn
het onverwachtegeftommcl van eenen flaa-
penden en daardoor omtuymelendcn jon-
gen, dc vergaderde menigte, zoo grootc
vrces beving, dac z y ichielyk van haare
plaats op-en met een verbaazcnd geroep
overhoop vlo og , en ftoelen, banken en
ftooven omftooteudc, ja huyken, mofien,
en boeken van zieh werpende om ’t zeerft
naar de kerkdeur omlyfsberging liep: mids
men elkanderen diecsmaakte, dac men
aan de andere zyde begoft dood te ilaan.
Dc deur ondertuiTchen door dendrang en’c
ftommelen toegeraakt zynde,vermeerderde
de vree s, vermids (7) dievanbinpen de
zelve door dc Roomfchen bezet waanden,
en die buyten ftonden, uyt den op-
gaanden jammerkreec den gewaanden
moord vaftftellendc, den burger te wapen
riepen. Uyc welk voorval men kan af-
meeten hoezeer de gemoederen door de
tweedragc, als o f men (8) den Roomfchen
Godsdienft weder wilde invoc-
ren , a an ’t zieden geraakc waaren. Om
welk wangevoelen tegens tc gaan, en
de verloore eendragt in de gemoederen
dec ontrufte gemeentc te herftel-
Icn, dees legpenning in dit jaar gemunc
is.
C O N C O R D IA F R I S I A L IB E R T A S .
DOOR E E N D R A G T B E S T A A T D E V R YHE TD VAN F R I E S L A N D .
Het wapenfchild van Wcilvriedand ilaat op de andere zyde cn daarrondom in den rand dccze
gewoonlyke fpreuk van dut Gewell:
A N T IQ U A V I R T U T E E T F ID E . iCi i.
M E T D E OUDE D A P P E R H E T D E N ' T OUDE GELOO F . i6iz.
(7) Brandì
Hift. der
Reform.
Ii.d e e l,
pag, 179.
(8) Refol.
der Staat.
van Hoil.
van I tot
1 3 Mey
16 13 .fc4.
i?-
Om dc eendragt in hec Duytfche R y k re
behouden , wclkc door den Guliklchen
oorlog Icheen te zullcn vcrlooren worden,
had BiiTchop Erncft van Bcijcre al zyn
vermoogen ingcipannen, als zynde zeer
vreedzaam uyc den aardt. Want hy had,
ledertGebhardTruxes uyc zynenBifTchop-
lyken ftocl van Keulen om hec veränderen
van Godsdienft verjaagd, en hy in des zelven
plaats tot BiiTchop en Keurvorft ver-
koozen , midsgaders door de zeeghaftige
wapcnen van Alexander Farneze in ’t vol-
(i-)7.D«i Ie( i)b cz it hcrfteld was, zynen BiiTchop-
/«/.403. lykcn zetel enhet bewind van dien buytcn
het minfte krygsbedryf bekleed, cn alom
zoo aan de Aartshercogen, cnde'Vercenig-
de Geweften, als alle andere Gebuurvor-
ftcn, ftaande hec bewind van omcrcnt de
dertig jaaren, niec dan ccncn zecrvreedc-
lievendcn inborft doen blyken. Thans,
mids het opwellen der Guliklchc gefchillen,
door de Prinfen Bezitters ondercaft zynde,
wat zyde hy kiezen wilde, heefc hy niec
(2) Mete- allecn voor hec coekomcude zieh onzydig
Hill^foi verklaard, maar is ook (x) z elf in perfoou
ö43.veri(j. naar den Keyzer te Praag vertrokken, om,
waare hcc moogelyk, alle vordere vcrwy-
dering voor tc komcn, cn hcc ontftookcn
twiftvuur in zyne geboorte re fmooren.
Door zyne bemiddeling wierdc dan ook
eene famenkomft der in gefchil zynde Vorften
ce Keulen belegd, doch wclkc cot zyn
lectvveczcn, gelyk voorheen vcrhaald is ,
vruchtloos wierdt afgcbroken. Maar de
ruft, die hy vooi zyne Gebuurvorftcn ce
vergeeffch gezocht had op ce rechten ,
hecft hy voor zieh zclvcn met den aanvang
deezes jaars, in hcc andere leeven gevonden
; vermids hy den zcventiendcn van
Sprokkclmaand, op her (lot van 3) Arcns-
berg, tot geen kleyn leetwcczen zyner onderzaaten,
hec ftervclyke (4) hecft afgc-
Icgd. Dc overleeden wierdr den achtftcn
van Lentemaand mec een ftaatlyk gevolg
van Edellieden naar Kculcn gebragt,en naa
’c houdcn van cenc prächtige lykftaatfi, onder
eenen grooten toeloop van veele liiy-
dcn van den eerften rang in de kapci der
drie (y) Koningen van de Aartsbiflchoply-
ke kerk dier ftad (6) begraavcn. Dc gc-
dachccnis van zyn afftcrven wordc op deezen
legpenning bewaard.
(s'Recueil
Herald.
dcsBoiir-
guem.de la
Cité de
Liege, fol.
322-
(4) Merer.
Ked. Hift.
fol. 671.
vcrfo.
(jjRecueil
Herald,
des Bour-
giiem.de la
Cite de
Liege, fol,
(6) Mere.
Franç.
1Ö12.
tome IL
pag. 391.
Onder dcnHollandfchen Leeuw, die boven in den rand ftaat, houden twee geftrengelde rech-
terhanden cenea bundel van zeven pylen > binnen dit omfchrift:
CONEen
doodshoofd met eenen zandlooper en twee doodsbecnderen ftaan op de eene zyde en binnen
dit jaarfchrift verbeeld:
b a V a r I te D V C I s M o r s .
H E T O F E R L T D E N F A N D E N HER:TQG F A N B E I J E R E .
De andere zyde voert zyn gekroond wapenfchild, en daarrondom in den rand die jaarfchrift;
p r e s V L I s e r n e s t I L a V D e s p o s t f a t a M a n e t e .
D A T D E LO F F A N B I S S CHOP E R N E S T N A A Z T N E
DOOD L E E F E .
1 ’ r
I I.‘Deel. Gclyk