N E D E R L A N D S C H E
i50 7 om ZOO te fprcekcn, genoegzaam afhing.
; Want dewyl hct huuwelyk van zyne Zuster
met den Aartshertog onvruchtbaar was
gebleevcn, en gevolgelyk dc Nederlanden,
naa beyder overlydcn , weder aan hem
moeften kecten , zoo had hy tomutoe
met zyne hcirktachten den oootlog in Nederland
onderfteund; des w a s ’t ook, dat
alle handelingen en ’t verdrag. ’t gene
men met de Vereenigde Geweften zoude
willen aangaan, ,,van hem voornaame-
(ilBeniiv, lyk moeften ( i ) goedgekeurd worden,
S “d.o"ri. en van zyn gezag genoegzaam alleen af-
pag.744. hingen. Overzulks gaf men van deezen
eyfchder Vereenigde Geweften den Spaan-
fchcn Koning kennis, en, om de begcer-
dc tocftemming te verkrygen, met eene
tc verftaan, dar byaldien de voorgeflaage
handeling tot eene gewenfchte uytkomft
kwam , zoo zoude het Vreedeverdrag ’c
geeyfchte van z elf bcveftigen; zoo niet,
van weynig belang zyn eene zoodaanige
verklaaring gegeeven te hebben : mids die
vrykenning flechts in den zin van eene gelykenis
koft en mocft verftaan worden,
dat is te zeggen, als o f z y vry waaren, en
niet met de betekcniiTe van waare en wct-
tige Vryheyd, die z y nooit door weder-
ipannigheyd konden bekomen hebbcn,
noch hy. ook door die verklaaring iets van
zyn recht op zyne wederfpannige landen
verliezen. Deeze beweegredcncn , gelykze
bequaam geweeft waaren (x) om in
Nederland de Aartshercogen overtehaalen, Ncd’.Oovi
waaren thans ook magtig om den Spaan- P»B746.
fchen Koning toc de begeerde Vreedc-
handcling, die men met de Vereenigde Geweften
aanvangen wilde, tc doen bewilligen.
Dan die niet als onder uytdruk-
kelyk beding van by het fluyten van
den Vreede ook zorg voor ’c Roomfche
geloof re draagen , verklaarende anders
niet minder tot hec achtervolgen van den
oorlog, dan tot hec aangaan van eenen
Vreede, hoe zeer die ook noodzaakelyk
waare , bereyd te zyn. Toc bewys van ’c
welke ook dc volgende gedenkpenning kan
dienen.
(*) w'
/. Deel fol.
27.
(3) Virg.
.¿En.lib.ll.
i/.ói.
De voorzyde voert hct borftbeeld van den Spaanfchen Koning in ’c harnas j cn daarrondom
in den rand deezen tytel:
P H IL IP P U S I I I , H I S P A N IA R um R E X .
P H I L I P S D E I I I , KON IN G V A N S P A N J E .
Een gekroonde Leeuw houdt op de rugzyde in den eenen klaauw eenen krygsftandaard,
het zinnebeeld van den oorlog, en in den anderen twee vreedetakken met een kruys; ten be wyze
dat hy weiden Vreede, doch tegelyk den Godsdienft wilde geveftigd hebben. Omhoog leeft
men , naar ’t voorbeeld van zynen Vader, als die met Vrankryk over ecnen (*) Vreede ftondt te
handelen, deeze (3) fpreu]c,ontleend van den Hcldendichtcr:
AD U T R U M Q U E .
G E R E E D TOT B E YDE .
Op deezc voorwaarde de toefteraming
des Konings van Spanje hebbende bekomen,
vonden dc Aartshertogen goed inde
plaatfe van Wittenhorft, den Vader Johan
Neyen, Provin9iaal der Fran9iskaanen,
(4)'Bentiv. naar Holland (4) te zcnden, mids hy eene
Ned*Oorl bcquaamheyd van welzeggen had;
paV74öi en niet onbcdrceven in den Hooffchen
haudel, als zynde in Spanje cn teBruflel
tot groote zaaken gebruykt geweeft, liet
hy alom eene Nederlandfche openhar-
tigheydin zyn gedrag doorftraalen, zulks (5)Refol.
niemand in hem eenig bedrog zoude ver- der Staat,
moed hebben. Dees hieldt zieh eerft
eenigen tyd onbekend te Delft o p , ter 1607. foi.
, ‘ (6) H.de
aangeweezen
van waar hy {6) door ge- Groot
heym verftand met eenigen ondertaftcc,
(r) H. de
Groot
Ned. Hift.
fol. 530.
(2) Refol.
der Staat,
van Holl,
ö Maare
1Ö07. fol.
7 7 -
(3) Refol.
derStaaten
van Holl. ‘
7 Maare
1607. fol.
79-
(4) Bentiv.
Hirt, der
Ned.Oorl.
pag-747.
(5) Relol.
derStaaten
van Holl.
28 Maare
2Ö07. fol.
129. en
4Sept.
1607. fol.
249 -
(6) H. de
Groot
Ned. Hift.
fol. 533.
(7) RcIol.
der Ge-
comm.
Raad.
van Holl.
17 April
iöo7.fo!.
i 33.t34en
13L
Relol.
der Staat,
van Hoil.
17 July
1607. tol.
213-
HI S T O RI P EN N
wat zwaarighcden de begönne handeling
decdcn hapcrcn. Eyndelyk voor Graaf
Maurits zynde gcbragc, die door 0 1 -
dcnbarncveld cot hcc handelen ( i j was
ovcrgehaald, bcveftigdchy hcceerftezeggen
van Wittenhorft, cn ontdekte ftraks,
dat alle hoope van over ecnen Vreede
re handelen tcniet was , ten waare de
Aartshertogen alvoorens dc Vcrcenigde
Geweften mec klaare en uytdrukkelyke
woorden voor vrye volken erkenden. Des
is hy in perfoon naar Bruflcl gercysd,
en heeft vandaar de vercylchce(z) vcrklaa-
ring mcdegebragt, wclke door bcyde de
Aartshertogcn op den dcrtiendcn van (3)
Lcnteinaand was oudercekcnd. Over zoo
onvcrwachte verklaaring ftonden de Vereenigde
Staaten door verwondering als op-
getoogen; des bewilligdcn z y in eene wa-
penfchorfling van acht maanden, ingaug
necmendc (4) met den eerften van Bloei-
maaud. Dc brief van deezen ingewiliig-
den ftilftand van wapeiien, den (5')vieren-
twintigften van Grasmaand zynde onder-
rekend, wierdt door Dirk vander Does aan
de Aartshertogcn gebragt , die (6) den
breiiger van zoo gewcnichc verdrag met
ccnc goudcketen befchonken. Als de voorwaarden
, waarop die beftand getroffen
was, werreldkundig wierden door ’ruyt-
fchryven van eenen (7) ßeededag, en dar
menverftondt, hoe de Spaanfche Koning
die ftraffe voorwaardenzclfmocft bekrach-
tigen, en’er Gezanten, zoo uyc zynen
naam als dien der Aarshertogen, naar Holland
, om als zmeekender wyze met de
I N G E R L Boek. 2p
wecrfpaniielingcn over cenen Vreede tc KÍ07.
handelen, ccrlldaags uyt de ccrftc Ampte-
naaren vanStaaczouden gezonden worden,
is ’ c onbelchryvclyk , hoc geftoord dc in
Nederland zynde Spanjaards waaren , en
hoezeer zy zieh over de Aartshcrtogcnbc-
klaagdcii. IVaaren , dus fpraakcn zy ,
de zaaken van Ispanje indiervoege ver-
loQpen , ( 8 ) dat hun Koning zieh dus (8)Bentiv.
moeß vernederen ? Had hy biertoe zoo- “ f¿oorl.
ve el bloeds, en zooveel gouds tegens zoo
■weérjpannige vyanden beßeed ? Í )e zaa-
ken van Spanje waaren nog in eenen goe-
den (iand en de hoogße grootheyd : madr
in Nederland ontbi-aken eerdcr bequaame
werktiiygen om dat te onderßeunen.
T)e Aartshertog had altyd grootere be- '
quaambeyd tot den Vreede ''dan tot den
oorlog getoond: en dat hy, zieh wanhoo-
pig ziende van kinderen te bekomen,
nergens anders naar trachtte , dan om
het weynige hem nog overig zynde leeven
in ruß te eyndigen. Hoewel dceze
klagten zelf naar Spanje gczondcn wierden;
ja dar ook hec vercrek der Gezanten naar
Holland de waardighcyd (9) des Ko-
nings en der Aartshertogen indcrdaad tc- Ned.OorL
naging , zoo had de bezending echter P^S-7öi.
haaren voorrgang, en waaren z y getrooft
dit alles te ondergaan , als z y maar den
langgewenfchten Vreede, hun bedoel-
de eynde , daardoor konden bejaagen
, laacende ondertuffchen , om dceze
quaadfpreekenden den mond te ftop-
pen, deezen legpenning te Antwerpen
munten.
De borftbeclden van beyde de Aartshertogen ziet men op de voorzyde, cn binnen dit rand-’
fchrift;
A L B E R T U S E T E L I S A B E T a D E ! G R A T IA .
A A L B E R T E N I Z A B E L L E DOOR GODS G E N A D E .
Op de rugzyde ziet men ecnen grooten Leeuw, die de Koning der(io) dieren,en hier het zin- fro'PhSii;
nebeeld van ’c Spaanfche 17k is, zieh voor een kleyn doch moedig keffercje verncdereQ. Waar- fob.'lib.lV.
boven toc uytlegging ftaat; fab. 11.
R E S P IC E F IN E M . 1Ö07.
L E T OP H E T E Y N D E . i6oj.
( 1 1 ) H. de En dewyl de Aartshertogen ten eenc-
Ned! Hift. tuyten het gene ’er beflooten w as ,
fo l.533. ‘ aan alle viffchers en zeelnydcn, t e ( i i )
//. JOeel.
Duynkerke gcvangen, niet alleen hunne
vryheyd gcfchonken, maar ook alle BevcU
hebbers op hct ftrengfte belaft hadden hun-
H nc
1 ' ‘I:
I |!
-rik
■L
¡ff’»