!
' -c;
■ÍÍ .'-i.
' F I ■'
:ii: m 'i i
- ‘L
\i
I la 4 ^
k ‘ L ! '
L
\6zi .
,R e folT
lerStaatcn
V.U1 H 0 II.
van 8 tot
IS Sept.
16 15 . fol.
23 a i24.
(2) Leeven
£
van
den Heer
Hugo de
Grout. fchiil-t:
N a t u s l y S ; . O b i i t i t f4f .
g e b o o r e n If8 ;. G E S T O R F E N 164?.
van Holl.
3 Dec.
1620. fol.
156 en 1.S7-
(4) Neuville
Hift.
van Holl.
I.deel,
P2S-“ 7-
OndcrtaiTchen had het Beftand wel een
eynde genomen, doch was door de Staaten
daarvan aan hunne onderdaancn de
minfte waarfchuuwing niet gedaan , uyc
vreeze dac dit by de Aartshercogen voor
eene oorlogsvcrklaaring (3) mogce opgc-
nomcn worden; zulks noch de cen noch
de ander iec vyandlyks by de handvatcede,
maar men incegendeel een bcvel in ’t lichc
zag geevcn van alles , als o f het Beftand
noo'duurde, te blyven behandelen. Deezc
ingecoogenheyd (4) gaf aanleyding ,
dac door de bemiddeling der Franfche
en Engelfche Gezanten eerft voor zes
wecken , en federt nog toc den derden
van Oogftmaand, het Beftand verlengd
wierdt : ftaande welke tuftchentyd de
Aartshertog Aalbert op den dertienden
vau Hooimaand te BruiTel overleedc.
Hy liec geene kinderen maar eene
algemeene hoogachting naa in de gemoederen
zyner toegeneegene onderdaancn, wegens
de zeldzaame hoedaanigheden, 'welke
in zyn zachtmoedig gedrag alom mid-
ftrcelc aftrok ; doende haar overvlocdig
zilverwerk , kieynoodjen , cn onnoodig
huysraad verkoopen, cn tot onderhoud van
arme Wcezen en bedrukte Weduwen uyt-
deelcn. Z y zondc haare goudlakenfche
kamerbehangfels cn Hoffieraaden aan de .
verarmdc kerken ; en ’s daags naa hprs
Mans overlyden haare haairlokken affny-
dende leydde z y haare Vorftlyke kleederen
dagklaar hadden uytgefcheenen. Het ge-
ballemde lyk wierdc vierdagen lang op een
piaalbed in de HofKapel voor al dc werreld
(s)Hift.de Ci") Geeftlyk gewaad ten toon gelegd,
r'Archid. federt gekift, en in de kleyne kapel ge-
^ 6 0 ! bragt, toc dat alles ter begraavcnis zoude
vervaardigd zyn. Onbefchryvelyk was
de droefheyd der inwoonderen van BruiTel;
alwaar driemaal ’ s daags alle de klokken
zes weeken lang een uur over’t affterven
van hunnen Vorft geluyd wierden. Doch
onder alien ging niemand hec verlies meer
dan de Aartshertogiunc Izabelle ter harte
(6) Hift.de mids zy hem, naaft (6 )God en zyn volk
voorwerp van zyne zuyvere
361.’^"^’ liefde geweeft was. Zulks z y , naa’c verliezen
van zoo waardig pand, haar hart en
gedachten van al het gene anders de zinncn
af, cn trok voor altyd ecu zeer gemeen
Geeftlyk gewaad aan, toc geene kley-
ne verwondering der omftaande Staatjuffe-
rcn; zulks eeneder zelve verzuchtende haare
Hoogheyd aldus aanfprak: Hoe zu lt gy
in zoo verachtelyk kleed in't openbaar ve r-
fchynen, en den Vorft Lyke Gezanten, fomtyds
van een verfchillend geloofsgevoelen,
gehoor verleenen ? waar is uwe voorige
Majefteyt, waar de luyfter va n 't Ooftenrykfche
Huys, en waar de boogachtingdoor
deftaatszorg van zoo veele jaaren verkreegen
? IVaare het niet beter uwe uytmuntende
deugd met een gemeen weduwlyk
kleed bedekt te houden, dan door zoo ver^
achtelyken toeftel aller oogen (7) en monden (7) A
7o •nt/iA¡7A7t'l gaande te maaken'^ MMíaiíairr zi vy , wwie'll vvperrrrpe Sanft.
van haar eerfte voorneemen te veränderen, tom.i.
antwoordde met een bedaard gemoed; dat
veele Koninginnen in dusdaanig gewaad n .
niet alleen in 't openbaar, maar zelfs in de
legers verfcheenen waaren. Z y volhardde
dan toc haare dood toe in dit voorneemen,
wilde in dit kleed begraaven worden,
en hebbende zich by de negen maanden binnen
’s Hofs mceft in Geeftlyke oefFeningcn
opgehouden, heefc zy in Wynmaand des
volgenden jaars openlyk belofte gedaan vau
naar den derden rcgel van den befiiamden
Minnebroeder Franüskus te willen leeven.
Een gedrag zoo zonderling wordt niec
zonder reden op deezen penning verecu-
Haar
Haar borftbeeld ftaat in het aartgenomen geeftlyke gewaftd op de voorzyde , cn ontdaan vaii
alle haare voorige tytels, thans flechts omringd door dit randfchrift:
I S A B E L L A C L A R A E U G E N IA , H I S P a n i a r u m IN F A N S . ■
I Z A B E L L E K L A R A E U G E N I A , DOCHT ER V A N S P A N J E .
En dewyl de roem van zoo zeldzaam gedrag zich tot boven dc wolken verhief, ziet men op
de tegenzyde de Faam, hebbende het ondevlyf van eenen hoogvliegenden arend, en uytblaazen-
de de volgende fpreuk dicop haaren naam K L A R A zinfpeelt, en op eenen wimpel ce leezen
ftaat:
C L A R A U B I Q .U E.
A L O M D O O R L U C H T I G .
( i1 Neuville
Hift.
vanHoll.
I.deel.
pag.23i-
W Neuville
Hift.
van Hoü.
I.deel,
pag-iij-
(3) Neuville
Hift.
vanHoll.
I.deel,
pag.214.
Zeer was Aalbert ( i ) in zyn uyterfte ter
harre gegaan zyne Nederlanden te moeten
verlaaten op eenen tyd , dac in plaatfe van
den Vreedc, dienhy altyd zoo vuuriglyk
gezocht had, nu weder hec begin van
ecnen nieuwen oorlog voor dc deur ftondt:
waartoe alles zoo van de eene als andere
zyde wierdc vervaardigd. De Aartshertog
Leopold , Biftchop van Straasburg
zondc uyt dc Elzas naar Luxemburg cwaalf-
hondcrd man te voet en zeshonderd paar-
dcQ, behalven de vyftienhonderd anderen,
die reeds in Vlaandre waaren aangeland.
InWeftfaaie kwaamen ook ten dienfte der
Aartshertoginne drieduyzend landsknech-
ten en ( i ) vyftienhonderd ruyters. J a
Spinola z elf keerde mec zyn onderhoorige
leger teruguyt den Paits, alwaar hy flechts
zoodaanige krygsbenden gelaaten had, als
welke noodig waaren, om de gewonnene
fteden bezec ce houden. Zoodat dc Aartshertogin
by dc zeftigduyzend man , zoo
aan den kant van Vlaandre als aan de oc-
vcrs van de Maas enden R y n , tegens de
Verecnigde Geweften op dc been had :
wclkc he: insgelyks aan den anderen kant,
met zich ten oorlog tc bereyden, wakker
drok hadden. Z y zonden de noodige foldaaten
en verftcrking naar hct ftot R avefteyn
aau dc Maas, cn in de fchans dc Paa-
pcnmuts, die Maurits, terwyl zyn Broeder
inden Palts w as, ftaande’t voorgaande jaar
op cen eyland van den R yn tuiTchen Keulen
en (3) Bon gebouwd had. De zecmagc
beftondt uyt zesendertig groote fchcpen,
die, behalven hct bootsvolk, mct verfchcy-
I I . Deel.
dene benden bemand waaren , cn dooi
Maurits, als Opperadmiraal der Vereenigde
Geweften, op de kuften van Vlaandre
gezonden wierden. De Graaf van Styrum
geleydde op deu zelven tyd de nieuwe ruyterbenden
, wcike hy ten dienfte van de
VerccnigdeStaaten in Weftfaale geworvea
had. Maurits zclf, hoorende dat de Spaanfchen
omtrent Maaftricht en Tongerezich
verzamelden en naar den kanc van den Y f f
fei waarfchynelyk eenen inval zouden on-
derneemen, trok in ’c eynde van Oogft-
maand u y c ’s Graavenhaage, en floeg zyn
leger omtrent Doornik by Rees neder, liet
de Doesburgfchc waard (4) befchanfen, en
mec krygsvolk wel bezetten; de boomen
ftaande in de Velmve längs deu Yflel verhouwen
; bruggen over kreeken, flooten
en grachten leggen; de wegen, van Doesburg
a f cot Hartem toe t’onbruyk gemaakt,
mec verfchanfingen en manfchap bezet houden
; en aan de andere zyde de bruggen
over de Berkel zoo te Keppel als Deutekom
afwerpen. Op deeze wyze ftclde zich
Maurits voor de eerftemaal, naadat de oorlog
op den derden van Oogftmaand (5’) verklaard
w as , aan het hoofd des Staatfchen
legers,om aan de groote krygsmagt, waarmcde
de Vereenigde Geweften gedreygd
wierden , hec hoofd te bieden. Invoege
ter gedachtenis dat Maurits dus opnieuws
den bevelftaf, o f , om beter te zeggen,
het gezag over de krygszaaken, zoo te
land als te water, tot beicherming der Vereenigde
Geweften weder aangevaard had,
dees gedenkpening gemaakt is,
M m Zyn
(4) Aif¿
ma zaak«
van ftaat*
cn oorl.
I. deel,
fol. 49.
(s) N’euville
Hift;
van Holl.
I. deel,
pag. 232.
i;
I
u l '