t6zz. log > Duytfchland dus regen-
licp , in eenen anderen oord, als zynde
r,)Rcfoi. federt uyt den (t) dienft van den verjaagdcrStaateti
Koiiing oncflaagcn, met meet voor-
vanHoii. begimien. Dierhalvcn aile de ingenomene
plaatfen zoo in de Elzas als elders
verlaatende , begafhy zich, verzeld
vau den Biftchop van Halberftad, met een
legcr van achtduyzend paarden, tienduy-
zciid man te voet, veele vrachrwagens ,
en veertien ftukken gefchut naar Lotterin-
g e , en de Bisdommen van Mets en Verdun:
wclkc landen eerlang kaal gegeeten,
30 July
IÓ11. fol.
125.
mtshandeld, (a) en door dc onbctaaldc
foldaaten verwoeft en bedorven wierden.
En dewyl zyne verdere voorneemens onbekend
waaren , beefdeii alle aangrenzende
landen , en had icder den mond vol
van deezen nieuwen Krygsheld, die geen
eenen duym lands in eygendom hebbende
(2) Mere.
Franç.
1622.
tom. V III.
pag.716.
, zich echter met een vlugcend
Ieger by alle omleggende Vorften zeer
ontzaglykcnzynen naam alom zoo rocm-
ruchtig maakte, dat men z e lf deezen
gedenkpenning tot zync ecr gemaakt
vindr.
Rondom hct geharnafte borftbeeld van den Graaf van Mansvelt, leeft men dceze tytels tot
kantfchrift op de eene zyde;
E R N E S T u s , P R i n c e p s E T C O m e s M ANSvEUDiaE, M A R c h j o
(; ) Atire- C A S t e l l i N o v i ( ; ) E t B U t i g e i e e j e , B a r o H E L D r u n g a ;.
msiaaken
E R N E S T , P R I N S E N G R A A P V A N M A N S V E L T , M A R K G R A A F
N I E U I V K A S T E E L E N BO U T I G L I E R E , B A A N D E R -
H E E R V A N H E LD R U N G E .
Not?R? Zyn gekroond wapenfchild, uyt die van Mansvelt, (4) Quernfurt, Arnfteyn, cn Heldrungc
Proc.iol. beftaande, is op de andere zyde, onder dceze zyne gewoonlyke (f) zinfprcuk , verbeeld;
( j) Aitze-
mazaakeii
F O R C E M’ E S T t r o p .
van ftaat
en oorl.
I K H E B T E F E E L KRACHT S .
f. deel,
foi. 550.
(6) Mere
Franç.
i6i 2.
Gelyk de Onroomfche ondcrdaanen des
FranfchenKonings, zoo hadook de Aartshertogin
den Graaf van Izeuburg (6) aan
Mansvelt gezonden, om hem, waare’c moo-
"Viii. gelyk, toc haaren byftand over te haalen,of
ten minften den inval te verhinderen waarmcde
Luxemburg gedreygd fcheen. Maar
hcc zy hem de haac tegens het Huys van
.Ooftcuryk nog diep in den krop ftak,het zy
hy zich bereyds met de Vereenigde Gewef-
0) Aitze- ten in ’c heymlyk had f? ) verbonden , imihav.
aaken mers ,h y we■'e s m*1 et allee^n 1h ec verzoeki en dj e
aanbieding der Aartshertoginne van de
hand, maar den achtften van Oogftmaand
de Maas by Moufonzynde overgotrokken,
ruktc hy,naa ’cverbrandcn van dcnonnut-
ten naafleep, raet zync overgcbleevemanfchap
tot op dc grenzen van Henegouvzn
ft.iat
cn oorl.
’!. d e e l,
fol. 1 16 .
zyne manfchap omtrent zes uuren des
avonds ten ftryd , welkc echter niet dan
op den volgenden dag wierdt begonnen.
In den aanvang hadden dc Mansveldershet
geluk vau drie Spaaniche ruyterbenden op
dc vlucht te jaagen; maar Philips de Silva
en dc Baanderheer van Inchy die wanorde
herfteld hebbende , wierdt ’er federt
met eene wcergalooze klockmocdighcyd
v y f uuren achcerecn ( i ) gcftreeden: toc
,611 lom. Baanderheer van Inchy opnieuws
VIII.' pag- aanvallende het geluk had van wcl zes
747- ftandaardcn te veroveren. Zulks Mansvelc,
ziende de zynen hec te quaad kry gen,
twee groote ruyterbenden liet af-
deynzen en zyn legcr onder gunft van deeze
afcrekkcn, om den voorgenomen togt
(OMcrC.
Franç.
we, met voorneemen van nog dieper in
dc Roomfche Nederlanden ce vallen; aldaar
ten kofte der arme ingezeetenen dier
Geweften zyn leger te doen beftaan ; cn
dwars door ’c land trekkende zich met
Prins Maurits re vcrcenigeiv: waarom hy
reeds de Sambrc dicht by Avenues zynde
ovcrgctrokkcn eerlang naar Binchs afzak-
te. Dan dit voorneemen was naauwelyks
by Gonzales gemerkt, welkc Mansvelt uyt
Duyclchland op de hielengevolgd was, en
totnogtoe hec Luxemburgfche gedekc had,
of die begaf zich met zyn leger den achc-
entwintigften dier zclfdc maand op weg
om Mansvcit den doortogt ce betwiftcn.
En voorwaar, hy was naauwelyks op de
hoogce van (8) Fleury gekomen, o f hy
zag de Duytfcrs nadcrcii: des ichaarde hy 5°ag.;46.'
zyne
tc achtervolgen. Maar het voetvolk nict i S x i .
zooras als de ruytcry könnende voortcrck- ------- -
ken wierdr, nevens (z) den groven naa- (2)Merc,
fleep , door Mansvelt achtergelaaten, cn P” "?*
vau den Spanjaard, die nictophieldt van het iom. vHI.
tcvcrvolgen, voor’c mccftc gcdcclte, eer pag ‘ 49*
hct den Luykfchen bodein bereykt had,
vcrflaagen. En dewyl dc Roomfche Nederlanden
in den beginne der nieuwe re-
geeringe zich door eene magtige hand tegens
den gedreygden inval van Mansvelt
en den BiiTchop van Halberftad, geflaage-
nc vyanden hunner Geeftlyken , zoo
krachtdaadig befchermd zaagen , meen ik
dat z y deezen gedenkpenning, ter gedach-
teniflc dier overwinningc , gemaakt hebben.
Dc voorzyde voert hec geharnafte borftbeeld van den nieuwen Landsliecr, mec het Gulden
vlies vcriicrdi bini-ien die randfchrift;
P H I L i P P ’j s I I I I , D e i G r a t i a H I S P a n i a r u m E T I N D I A R um R E X .
P H I L I P S D E IV. DOOR GODS G E N A D E KO N IN G V AN
S P A N j a , E N D E IN D I E N .
Eene Koninglyke kroon is op de achterzyde met een kruys, zwaard, en fchepter doorrcegen; (3)F.vatig;
binnen deeze gewyde fpreuk (3) tot omfchrift; van Lukis
kap. I.
F E C I T P O T E N T IA M IN B R A G H IO SUO.
n r H E E F T E E N K RACHT IQ WE R K G E D A A N DOOR Z Y N E N ARM-
(4) Merc.
Franç.
1622.
tom. VIII.
pas-750.
De Aartshertogin was over deezen goe-
den uytflag zoo voldaan, dac z y zich in
peribon naar ’ c Ieger van Gonzales, als het
tot omtrent (4) Mechelen wasafgezakt,
begaf, en aan ’c hoofd der in ’c geweer gebragte
benden den hopluyden en mindere
krygsknechten bymonde haare gehoudenis
en dankbaarhcyd, w^ens hun’ bctoonden
moed en beproefde dapperheyd in ’c vsr-
flaan vanMansvelc, betuygde. Welkclangs
Walich Wavere, Tienen, Haflclt, enPo-
ftcl eyndelyk den tweeden van Herfftmaand
met zyne overgcbleeve manfchap
in de Langcftraat aankwam: alwaar alle de
onwilligen, rcngetale wel van duyzend ,
(ri Ai-7^. BiiTchop van Halmazaaicen
bcrftad wicrdcn afgcdankt. Welke (y)
in hec gcvecht by FIcury door
I.deel! ecnen draadkoegel in zynen arm zwaarlyk
fol. ur. zynde gequetft, dien federt mec zyne ge-
I I . Deel.
woonlyke hardvochtigheyd ftaande de af-
rogc te Poftel had docn afzetten. Indcn
laatften Boheemfchcn oorlog had hy door
zyne onverfaagdheyd eenen grooten naam
verkreegen, en door ’c verbranden, fchat-
ten, en pioudercn van kerken cn klooftcrs
by dc Roomiche Geeftlyken zich alom
zeer verfchrikkelyhgcmaakc cn voordood-
vyand der zclve verklaard. Onder andere
grootc geldfommen den Geeftlyken van de
Bisdomraen (6} Paderborn en Munfter af-
geperft, en eenen onnoemelyken fchac van
goude en ziivere vaten uyc de keri'.eu en
kioofters geroofd hebbende, heefc hy van
een geheel ziiveren beeid van Sint Liberius,
dathyuyt de kerk van (7 ) Paderborn deed
Kgccn.dcezetweederhandefoorc van zilvc-
rc Ryksdalers ren gctale (8) van negenhon-
derd, en van de andere geroofde goude va-
tCQ deezenDukaat'doenmunten.'
O o I.Eene
(ri MerCi
Franç.
JÖ22.
t om .v iir ;
167.
...Parival
(îedede
fer.tom.I;
pag. 15 3.
(8) WaiTe-
naar Hi-
ilorifch
verhaal
16 12 . pagj
S j.verf»,