y ' '
I) ;■
Fri
'fli^
'l|ä
f t
fe
fel:
, îjt
/■ ■ 'ÿV^
Ì » fe
,.i1:
■;t
■4
■ til
■ G E E N E O L T F BO OMEN Z U L L E N ' E R O N T B R E E K E N . D E N 5 V AN
H E R F S TM A A N D ; 155S.
I I I . De batfle die rond en grooter dan de tweedc i s , heeft dc zelfde verbeelding als dc ccrftc,
uytgezonderd dac hier het borftbeeld geenszins i n ’ t harnas, maar met eenen fluijer verfierd, gezien
wordc, en vereyfcht daarom gccn byzondere befchryving.
(i)H o ll.
Merk-
annoiójS.
pag. I I J .
(î)Hift.
Gedenkp,
van L o dewyk
de X IV.
(3) De
Riencourt
Hilt, de
Louis
XlV.tom.
l.pag.297.
Omtrent eene maand vroeger dan Kromwel,
was ook de jonge Franfche Koning
door eene zoo zwaare (i)ziekce aangetaft
geworden, dat bereyds hec gerucht van zyn
overlyden zich alom verlpreyd had; dewyl
dc Geneesheeren van zyne herftelling
gcnoegiaam wauhoopten. Dan in ’c midden
dier algemeene verflaagcnheyd des Hofs
wierdc hy echter, door eenen Genecsheer
van Abeville, uyc hec zigtbaare doodsgevaar
gcred , en ftraks hierop hec Franiche
legcr, ’c gene geduurende de gevaarlyke
ziekte des Konings bedryveloos gelegen
had , onder hec beleyd van den Maarfchalk
van la Ferré voor Grevelinge gebragt, naadat
tc voore door hec zeive in minder dan
acht dagen Wynoxbergc, Veurne, ( i ) en
Dixmuyde waaren veroverd geworden.
Niec zoodra was de haven der ftad door
de Engelfche vlooc geflooten, en aan de
landzyde de omfchanfing voltrokken, o f
den achtften van Hooimaand wierden de
loopgraaven aan de zyde van de bencden-
ftad geopend, in welke Chriftoffel Manques,
(3) als Stcdevoogd, over eene bezetting
van omtrent drieduyzend koppen,
het bevel had. Dc Spanjaard, weetende
de aangelegenheyd van Grevelinge, verzameide
vcel volks en krygsgereedfchappen,
om de belegerde plaats te ontzetten;
waartoe de Prins van Kondé groote hoop
had : dan zyn brief, waarin hy dat ontworpcn
voorneemen dcn Stcdevoogd onr-
dekte,door de Engelfchen onderfchcpt,eii
hy z e lf in ’t vervolg door Turenne geftuyt
zynde, was die ftad den (4) dertigften
van Hooimaand genoodzaakt, op gelyke
voorwaarden als ze door de Spanjaards
certyds gewonnen was, zich thans aan de
Françoizen weder over te geeven. On-
dcrtuffchen gelukte ook den Maarfchalk
van Turenne Oudenaarde te vermeefteren,
Meenen iu te neemen, en den Prins van
Ligne met zyn ondcrhoorig legercje aan
dc Leye geflaagen hebbende, hera , in Ypc-
re gewecken zynde, in die ftad zelf ce
belegeren; terwyl een ander leger aan Don
Johan hec hoofd ftondt te bieden. ’sDaags
(y) naa ’c openen der loopgraaven wierden
de bedekte weg, en eene daarachter
leggende halvemaan ingenomen en in de
vier daaraanvolgendc dagen hec beleg zoodaanig
voortgezet, dat die vanbinnen ,
(4) Holl.
Merkur.
1658. pag.
119 .
ziende de belegeraars gereed om de gracht
tc vullen, den (6) vierentwintigften van
Herfftmaand wegens de overgaave der ftad
in onderhandeling traden. Niet zoodra
was Ypere gewonnen, o fh y nam het flot
Komines, gelegen aan d eLe y e , in ; veroverde
(7) vervolgensGrammont,en Nienove,
en bleef dus meefter van ’c ganfche land
omtrent d eLe y e , Y p e r, en Schelde. Aan
welke voortrennende overwinninge dees
gedenkpenning zynegeboorte verfchuld is.
(?) De
Riencourt
Hiß. de
Louis
XlV.tome
(6) De
Riencourt
Hifl. dc
Louis
XlV.tom.
I . pag.
299.
(7) Hifl.
Gedenkp.
van Lodewyk
de
X IV . pag.
? i . verft.
4
In den rand dec voorzyde , op welke het kopftuk des herftelden Konings verbeeld is, keft men
deczen tytel:
L U D O V IC U S X I I I I , R E X C H R I S T IA N I S S im u s .
LO D EWX K D E X IV , A L L E R C H R I S T E L T K S T E KONING.
Bellona
H I S T O R I P E N N I N G E N . F.Boek. 437
Bellona, Godin des oorlogs, hondc op de rugzyde in de eene hand cene worpfpiets, en mcnt , 4 , 8
met de anderc ccnen zcegcwagcn ,die door twee paarden , tniTchen drie vcrbaasde Riviergodcn '
zcer Inel wordt voortgetrokkcn , binnen dit om- en ophfchrift:
V I C T O R I A R U M I M P E T U S A D S C H A L D I M ,
L Y S A M E T Y P E R A M . M D C L V I I I .
O V E R V A L D E R O V E RW I N N I N G E N A A N DE S C H E L D E ,
L E T E E N T P E R i6yS.
Holl.
Merkur.
1658.
pag. U 7.
(1) Holl.
Merkurius
1658.
pag. U 9-
(3) Holl.
Merkur.
1658. pag.
(4) Holl.
Merkur.
1658.
P'»g.i?3-
Wegens deezen ongehoorden voorlpoed
van Vrankryks wapenen, was in de Spaaniche
Nederlanden alles in de uyterfte verflaagcnheyd.
Don Johan z e lf, beducht
dac de Françoizen voorhadden zich van
geheel Vlaandre meefter te maaken,
deed eenen algemeenen ( i ) lands opbod,
en nietalleen alwat weerbaar was in de wapenen
komen, maarook, tot keering van
den vyand, den Zandvoorcfchen dyk by
Ooftende doorfteeken ; waardoor wel
honderdvyfrigduyzend geraeten lands onder
water , en een (x ) zeergroor gecal
Huysiuyden uyt hun welweezen gezet
wierden. Welke in dc naaftgelegene fteden
komende vlugten, de opgevatte vrees ver-
mcerderden, en diezoodaauig overkropten,
dac men met hec groote getal van menfchen
cn beeilen (3 ) , door ’c gebrek van
vocder en eetwaaren geenen raad noch
weg wifte. En dewyl de Francoizen,
meefter des velds zynde, de fteden beerts-
berge, Nienove, en andere ouhoudbaare
plaaticn wydenzyd uytplonderdeu, hec
flot van Deynze, cn andere Hcerenhuy-
zenflechtcen, ende op’c land gelegene Abc-
dyen en Kloofters verwoeftten, zulks te
Zottegem, ’c z y van (4) de Kerk o f ’c
Heereohuys naauwelyks de eene fteen op
den anderen blecf, zoo was de elende,
zoo der Geeftlyken en Edelen als der
Landluyden aldaar onbefchryvelyk. Dus
zag meu ce Gent eenigen der voortrefîelykfte
luyden, die te voore karros cn paarden
gehouden hadden , langs dc deuren des
avonds om eene aalmoes vraagen; mids
de diertedcr eetwaaren,uyt oorzaakc dat
de landen verlaaten , door de ontflaande
verwarring de toevoer geftrcmd , en de
fteden door ’c groote getal van vlugtelingen
overkropt waaren. Dus floot men te
Antwerpen de Winkels, wierden dc kctc-
n en (5 )o v e r de ftraaten gefpannen, alle
Engelichen als verdacht zynde uyc de ftad
gezec, cn ce Bruffel door den Magiftraat
geweygerd eenige bezetting ce ontfangen.
T e Aalrt raakten de Burgers cn bezettelingen
onderling haudgemeen, twee Hopluyden
en zeventien gemeene Spanjaards om
hals en de ruft niet dan door tuffchcn-
komfte der Geeftlykhcyd weder hcrfteld.
let diergelyks viel ce Dendermoade voor:
want van eenigen der bezerrelragen, op
de markt in eene herberg,hergolden hoofd
gcnaamd, door de verbicterde burgery bezct
zynde, wierden’er zeventien gedood, en
zevenentwintig anderen gevangen (7) genomen.
Invoege, naar maace deezer elende,
by alledenoodlydende inwoondcrs de
wenfchen om Vreede zoo algemeen waaren,
dat nietalleen ieder deu mond daarvan
vol had, maar ook de rekenpennin-
gen, in dit jaar gemunc, als op den volgenden
kan gezien worden, mct diergeiy-
ke uycdrnkkingen niec zonder reden bc-
ftempeld wierden.
(0 HoU;
Merkur.
1658.
pag. 156.
(6) HoU.
Merk.
i6ç8. psg<
183 .
(7) Holl.
Merkurius
1658.
pag. 184.
Rondom het gehatnifte borftbeeld des Spaanfchen Konings, leeft men in den rand v.an’t
ftuk dceze fpreuk tot omfchrift :
D A N O B IS P A C E M , D O M IN E ! lipS.
HE E R E ' . G E E F ONS V R E E D E . i6fii.
I I . Heel. S s s S S Hct
A s