ï <)3 S- Het geluk ftaat op eenenj werreldkloot tuflchen twee fruyt- of bloemtroflcn op de tegenzyde,
“ wier rand met dit jaarfchrift omzoomd is:
f o r t V n a r e D V X V e r s V r a V IC eM .
ZOO Z A L H E T P F E D E R G E K O M E N G E L U K D E K A N S
V E R K E E R E N .
(i) Neu-
ville Hift,
van Holl.
I. d eci,
pag. 4ii.
( i) Aine-
iiuzaaken
van ftaat
en oorl.
1 1 . deel,
fol. 27Ö.
Welke zinipreuk ook door het aanmer-
kelyke verlies van Schenkenfchans wierdc
bevvaarheyd. Dceze fterkte , die haaren
naam van den ftichter Maarten Schenk
ontleent, is by Ncderelce op eenen hoek,
daar de Ryn zich in tweën fcheydt, gelegen
, cn wordc, om hec gebied , dac zy
over dien ftroom voerc, als ecn voormuur
der Vereenigde Geweften aan dien oord gc-
fchac. Adolf van (i)EnhoIc eeu Gelderfch
Edelman van geboorte, die Luytenant
Kornel was , en te Gelder in bezetting
lag , verftaan hebbende hoe die fchans
weynig bezet, en nietalleen van’c noodige
onvoorzien, maar ook de wal eeniger
maate vervallen, en de Sraatlche uytleg-
ger uyt fpaarzaamheyd vandaar vertrokken
was, ontwierp by zich zelven eenen
aanilag, om die fterkte te overrompelen,
en toog toc dat eynde den zcsentwiutig-
ften van Hooimaand mec ruym v y fhonderd
geoefîènde krygsknechten , die
hy uyt de Spaaniche bezettinge der ftad
Gelder geligc ,( x ) en met twee wagens,op
welke hy de ftormladders gelaaden en met
hooi overdekt had, langs het huys te Hait
over de Waal derwaarc. In alle ftilte aldus
zoiider ontdekt ce worden tot onder de huy-
zen, die buyten hec îlot ftonden, genaderd
zynde, en de zynen daarachter in ilag-
orde gefchaard hebbende, deed hy de medegebragte
manlchap längs den Dykdam en
deu genocgzaamen droogen oeverder Waa-
le de fterkte naderen, en van twee verfcheydene
kanten mec de medegevoerde
ladders bcklimmen. En ofwel de aanval-
lers ftraks door den fchildwachc ontdekt,
en de bezettelingen te wapen (3) geroepen
wierden, zoo zerreden de Spanjaards den ii?Hoii.‘
aanflag echter voort cn gcraakten, in de i.dcei,
fterkte gekomen zynde, mec debczettin-
ge handgemeen. Welke zich ook eerlang
vanachteren vindeude aangetaft door ccnen
tweeden hoop , die langs eenen anderen
kant den wal beklommen had, den moed
verioor en hct op ecn vlugten ftelde, Op
deeze wyze wicrden de Spanjaards meefter
der iicrkte, en iloegeii alles ter neer,
wat zich niet, mec over de Waal te vlugten
ofzich tevcrfchuylcn,aande eerfte woede
van ’t verniclende zwaard des overwin-
naars ontrrokken had. De geweezen Sloc-
voogdvan Welderen, hoewel hem lyfsgenade
wierdt aangebooden, had lievervech-
tende te fterven dan zyne aanbetrouwde
fterkte aan Enholc in te ruymen. Wien de
Kardinaal, iu erkentenis van deezen wel-
uytgevocrden aanflag, met eene goude ke-
ten, cn vyftigduyzend guldens aan geld,
midsgaders het bevel over de veroverde
fchans befchonk. En dewyl de Spaanfche
Landvoogd, door het winnen en vaardig
verzorgen dier fterkte, het beleg verydelde
dac de Prins van Oranje nog voor’ceynde
van den veldtogt op Gelder voorhad ,
heefc men, ter beveftiging van de hooge
verwachting, die men op zyne aankomft in
Nederland van zyne bequaamheyd had op-
vac, deezen legpenning in ’c licht gegee-
Ecne zon, waarby men den Kardinaal op zyne aankomft vergeleeken had, befchynt op dc
ccne zyde eene zonnebloem, die aan den boord des Ryns opfchiet; binnen dit omfchrift;
D E D IT E X P E C T A T A T U E R I .
H T B E E F T H E T V E RWACHT E D O E N B E S C H O ÜWE N
In
In den rand der andere zyde leeft men rondom het wapenfchild van den Hcer Jan van Four- 163 f .
neau , Heer van Kruykenburg , die in dit jaar (1) Schepen te Bruflel was, dit oprchrifc;
C A L C U L I A E R A R I I B R U X E L L e n s i s. l ö j f .
L E G P E N N I N G E N D E R B R U S S E L S C H E S CHA t K AME R . lö jf.
(1) Aitze-
nia zaake«
van ftaat
cn oor).
Ii.deel,
fol. i-]6.
(3) Refol.
der Staat,
van Holl.
izDec.
1635. fol.
217.
Oubclchryvelyk was de verflaagcnheyd,
als de tyding van dit verlies inde Vereenigde
Geweften kwam, mids men aldaar be-
vreefd was dat nict alleen de Betuw en Ve-
hiw, maar ook Zucfen , Overyflel, en
ccn groot gedeelte van Vrieiland , (x) eu
der Ommelanden door den vyand onder
brandfchatting zouden gefteld worden. Des
befloot men de verloore plaats, ten ipoedigfte
dit docnlyk waare, te herwinnen ,
en gaf de Prins van Oranje bevel om het
Tolhuys te verfterken, in de Overbetuwe
eene nieuwe Schenkenfchans op tc werpen,
cn aan de Duffeliche zyde den oever des
Ryns tegenover Kleef te verfchanlen:
waartoe, toc meerdere voortzetting des
Werks , vierhouderdduyzend guldens (3)
door de Staaten wierden ingewilligd. De
Kardinaal integendecl, die met de zynen
ruflchen Kleef en den Ryn gelegerd was ,
beval naar ’ t voorbeelddes Prinfen hethuys
te Gennepte verfterken, floeg zich federt
tuflchen Goch en Burik neder, en was van
voorneemen over den R yn te komen.
Dan de Prins die belet, en zoo by de nieuwe
fchans , als het Tolhuys, en de Haa-
neveerefluys drie bruggen over den ftroom
gelegd , en aldus de gemeenfchap vau
Schenkenfchans met den vyand afgefnee-
den hebbende, liec zoo op den overgele-
gen oever van ’c S p yk , als in de Betuwe
vande zyde-der nieuwe Schenkenfchanfe
de loopgraaven openen, en zooveel vuurs
in de fterkte wcrpcn, dac de bezettelingen
genoodzaakt waaren de huyzen (4) te ver-
laacen, en in ondcraardfchc holen van den
wal ce woonen. OndcrcuiTchcn poogden
dc Spanjaards weide bcnaauwde fterkte re
redden, maar de befchanfing der bcleggc-
ren te fterk cn de zaak dus ondoenlyk vindende,
verzorgden z y nietalleen decocgan-
gen van Brabant,om voor eenen diergely ken
tweeden inval gedekt te zyn , maar lieten
onder het beleyd van den Markgraaf
van Lede op den zeftienden van W yn maand
( f ) Limburg belegeren , om door
deeze afwending Schenkenfchans te behouden.
Dan de Prins van Oranje lict
hierom zyn voorneemen niet vaaren, maar,
onaangezien die ftad eyndelyk door den
Spanjaard gewonnen w ierd t, zyne aan-
vechtinge geftaadig voortzeccen , en geduurende
de geheele winter met dien naadruk
achtervolgen, dat de bezetting, naadat
de Graaf Pikolomini met vierduyzend paarden
en twaafduyzcnd (6) man re voet vergeeffch
voor’ t laatft getracht had de fchans
te ontzetten, den negenencwintigften van
Grasmaand desjaars zeftienhonderdzesen-
dertig, mec Graaf Willem van NaiTou hec
verdrag der overgaave(7) flooten onderte-
kende. Des wierdc torlofvan Frederik Hendrik,
die geenen minderen roem door het
winnen der Schenkenfchanfe, dan de
Spaanfche Landvoogd door diete verraiTen,
behaald had, dees gedenkpenning gemaakt.
(r)TropH.
de Brab.
tom. II.
lo i.461.
(4) Aitie-
mazaakeo
van ftaat
en oorl.
Ii.deel,
fol. 176.
(?) Neu-
viileHilL
van HoU.
I.döcl,
pag.qiS.
1636.
(6) Aitie*
maiaaken
van ftaat
cn oorl.
Ii.d e e l,
fol. 304-
(7) Refol.
derStaaten
van Holl.
1 Mey
1636. fol.
30 Mey
1636. toli
125.
Zyn gehamaft borftbeeld, gefierd mct eenen kanten bcf en veldheerlyken fluijer, ftaat op hei
voorftuk} binnen het randfchrift deezer tytclen;
H E N R I c u i F R E D E R i c u s , D e i G r a t i a N A T u s A U R a n i æ
P R i n c e p s } C O M e s N A S s a v i æ ,
. II.^Deel. M m m FR S -
:
■ 'i;
: .-i.
i 1:
J ' ■
■ri ; ' ) 1 '