N E D E R L A N D S C H E H I S T O R I P E N N I N G E N . 7. Boek.
f l j ' ,
i '
ll
K i l l , aangezicn alle de aangewcnde zorgen, niec
-----------cer dan in dicjaar konde bcilecht worden.
In het jaar zeilienhonderdnegen beftonden
cenige muyczuchcigegcmoedercn, uyc misnoegcn
tegens de Wechouders opgevat, hec
gedrag der zelve te laaken ; waartoe hcc
ingcvocrde fchoorfteengeld, ’ t geiie de ge-
racence tegens dc borft was, heu onder anderen
een voor wendfel en fteen des aaiiftoots
vcrftrckce. Hierdoor, en met ieder met
hct gene, daar hy mceft naar verlangdc,
tc ftreelen, als de Koomlchen met vryheyd
van Godsdienft, de eerzuchtigcnmec hoope
van ampten, en de gierigaarts mec ver-
minderinge van belaftingen, bragten zy
hct zooverre dat eenige Ichutters uyc de
biirgerye zich by hunne Hopluyden vervoegden
, en hen met ftouce woorden de
hcrftcüing der oude voorrechtcn afvorder-
dcn. Dc Regeering hiervan verwittigd oordeelde
beft, door die zaakfleepcndecc houden,
den ftorm te zullen doenovcrwaaijen.
Maar die gedrag voor bevreefdheyd werdende
uytgekreeteii moedigde nogmeer de
misnoegden aan; invoege de optrekkende
fchucters, uyc vreeze der verdiende ftraffe,
op hunnen Wachcmeefter aanvielen, hem
de fleutels van de poorten der ftad ontwel-
digden, en, naa de burgery in de wapenen
gebragt te hebben, tien o f elf van de hun-
(i)Meter. nen naar het ( i ) Raadhuys zonden; al-
NeL Hiil. 2 y door bedreygingen den Wethou-
vcrfo.^’^’ deren in weerwil een geichrifc afperften ;
uyt krachte van ’t welke de Regeeringver-
andcrd en de oude Amptenaarsafgezec zouden
worden. Dus der zaaken meefterwier-
deii Dirk Kanter en Hendrik van Helsdin-
geii, beyde Hoofden der cweefpalte, toc
Burgermecfters aangefteld, en de overigen
van hunnen aanhang tot de andere eeramp-
tcn vcrheven. Deczc nieuwe Regeerders
bragten het federt door eenige afgczonde-
; nen in ’s Graavenhaage zooverre, dat zy
; by gocdkeuring van Graaf Maurits en de
' Algemeene Staaten in hun aanvaardc bewind
wierden beveftigd. Dan hunne ge-
ncegenheyd, die zc toc dc Roomfchen
alom lieten blyken, maakte hen verdacht,
als o f zy ( i ) mec kenoifle vanden Span-
jaard op hec veränderen van den Staat toe- fol. ¿35.
leyden. Ondertuflchen nam ook de waii-
orde dagelyks meer en meer de overhand:
zulks Maurits in gezelfchap van cenige Ge-
magcigden der Algemeene Staaten naar
Uytrecht toog. Doch zyne komft aldaar
was vruchceloos ; gelyk ook de vergadering,
die te Woerde, onder dc bemiddeling
van de Franfche en Engelfche Afgezanten
gehouden wierdc, onverrichterzaa-
kc afliep : invoege men genoodzaakt was
de ftad door afgezondene krygsbenden in'
ce fluyten; vermids de Regeering weyge-
rig bleef de verzochte onderwerping aan
de Algemeene Staaten te doen , o f meer
krygsvolks in ce neemen. Hierdoor dan
benaauwd en geene hulp voor handen ziende,
is op den zesdeii van Grasmaand (3)
door de bemiddelii^ der ftad Amfterdam h5l fol.
het verdrag getroffen, onder beding dat 636.
hec voorige wanbedryf vergeeten eu ver-
geeven, midsgaders de verfchillende punten
aan ’c oordeel van de Gezanten van Vrankryk
en Engeland, de Algemeene Staaten,
GraafMaurits en den Raad van Staate ver-
bleeven zouden worden. En vermids deez
e , naa ryp onderzoek van zaaken , federt
de nieuwe Regeering af- en de oude,
die z y fchuldeloos verklaarden, weder
aanzetteden ; zoo behoeft de Lee-
zer geen groot onderzoek te doen om
den zin van deezen legpenning te ontdekken.
¿5,, tS u d 'ß
Op de ecnc zyde ziet men den voorgemelden Dirk Kanter en Hendrik van Helsding, op ’t
aanraaden van eenen Spanjaard en byftaan van hunne aanhangers, eenen put graaven. Hierboven
(41 Pfalra ftaat hec wapenfchild der ftad Uytrecht, cn beneden dat der Staaten van dit Geweft, nevens hec
V II. v.iö. jaar i6to. als wanneer de verhaalde vrykenning gefchied is. Het omfchrift is ontleend van den
cn IX. Koninglyken (4) Harpzangdichter ;
F O D E R U N T FO V E AM .
Z Y H E B B E N E E N E N KUY L G E D O L F E N .
Op de andere zyde ftorten dc twee gemelde dclvers in den put, dien zyvoor anderen gegraaven
hadden, terwyl de Spanjaard op zynen vinger bytendc, en om hun overgekomen ongeval in de
vuyft
vuyft lachgende vertrekt : waarop ook de toegevloeide omftaanders befchaamd in’c verfchiet i^ix.
afdruypen. Hct randfchrift is ’c vervolg van hec eerfte, cn dusdaanig: ----------
IN E AM C E C ID E R U N T .
Z Y Z Y N I N D E N Z E L F E N G E F A L L E N .
De jaaren l i i i . en i 6 i x , die op dcczeii
penning verder gezien worden, bedicden
het vervolg en den duur deezer beroerte,
welke geenszins hiermede nog ccn eynde
nam. Want dc afgezcctc Amptcnaars, ver-
iekkerd op hec zoet der regecringc, hielden
niet op v-an degemocdcren der gemeence
re verbitteren, en tegens de Regeering op
te zetten. Zekere Klaas de Gooijer, een
Bakker van zyn ambacht, munte boven
allen uyt in ’t ftrooijen van hekelfchriften,
waartoe h y , mids her afvergcn van ecnen
nieuwen ecd van getrouwheyd , nieuwe
fto f meende gevonden te hebben. Daarover
voor den Magiftraat ontboodcn doch
niet verfcheenen zynde, wierdc de Schout
gelaft hem in zyn huys gevangen ce neemen.
Met den avond hier körnende,
vondc hy zoo geweldigen tegenftand, dac
(r) Meter, men genoodzaakt was hec voorneemen ( i)
ÍOC ’s daags daaraan uyc te ftellen. Als
wanueer de gemelde de Gooijer wel niec
gevonden, maar door ’t doen van een zeer
naauw onderzoek een nieuw eedgefpan
ontdekt wierdt: ’t welke voorhad de in-
bezettingleggende foldaaten ora hals te
brengen o f te verjaagcn, de Overheyd nevens
de Bedienaars van den Godsdienft
te vermoorden, de Karner der Staaten
van Uytrecht tc vermeeftcrcn, ja zelfs de
ßcdienden der Algemene Staaten, en Graaf
Maurits ce verdclgen , byaldien die ( 1)
aan de ftad Uytrecht de oude voorrechtcn
niet wedergaavcn, en dc afgczetce Burger-
meefters Kanter en Helsdingen ia hun bewind
herftelden. De fchuldigften wierden
cer dood veroordeeld, dan op ’c voorhid-
dcn van eenige aanzienlyke inwoonders
nevens de anderen flechts uyt den Lande
gebaniien. Onaangezien die vonnis, mids
zy nog grooten aanhang in de ftad hadden,
verftouccen zich de gcbannenen nietalleen
in ’c Land , maar zelfs, tot kleynachting
der Rcgeeringe op klaaren dage binnen
Uytrecht tekomen : ’tgene de algemeene
Staaten noodzaakte, opden vyftienden
van Oogftmaand dczes jaars, een plakaac
uyc te geeven (3) tegens die genen, welke
hen beftonden te .huysveften, o fop hunne
fchepen o f wagens te ontfangen, ver-
fteeken ofvervoeren, opverbeurte, dat
die hier tegens (4) deed, nietalleen in de
beurs, maar naar vereyfch van zaaken ook
aan den lyve zoude geftraft worden. Die
verftrooide den quaidaardtigen hoop, her-
ftelde de ruft in de ftad, cn gaf aanleyding,
dac dcezelegpenningen in’c jaar zeftienhon-
derddertien, tcUytrecht gemunt wierden.
( l i Neuville
Hirt,
van Holl.
J.d e c !,
paS’4 S-
%\l „ Meter.
!ed. Hift.
tol. 664.
(ai^efol.
derStaaien
van Holl.
23 Aug.
16 1 1 . fol.
1 2 1 . cn
i d r 3 .
I. Boven het Uytrcchtfchc Staate wapenfchild ziet men op dc eene zyde door eene opkomende
cn helderfchynende Zon dc famcngedreevene wolkcn der voorige oproeren verjaagen; binnen die
randfchrift:
D I S S I P A V I T N E B U L A S ,
Z Y H E E F T D E N E F E L E N F E R S T ROOI T ^
De gercchtigheyd houdt op de andere zyde in de rechter hand een bloot zwaard, en in dc
flinker eene onzydige weegfchaal j binnen den zoom deezer woorden:
E T N E B U L O N E S .
E N OOK D E GUYTEN .
n . Op den voet des pennings ftaat het jaar 1613.dat het vyfdc was fins de wapenen, om ovef
den Vreede te handelen, waaren neérgclegdj als op den tweeden kan gezien worden, want hy
voert dit opfchrift op de eene zyde:
X 2. Gl J ■ 1