1640. fiaven van Todos los Santos gezcyld was.
:—- Den twaalfden ( i ) van Louwmaand ontviifeHift.
raoettcn dceze twee vloocen elkandere op
van Holl. ^cn iTiiddag voor Pao Amorclle, zynde de
pfew! Spanjaarden vanzins om dat aan te doen,
dan de Ncderlandlche vloot ziende, ílaa-
kcn zy ten Noorden langs de kuft dieper
zccwaarc in, alwaar de Nederlandfche Admiraal
op hen dc loef hebbende gewonnen
fterk aandrong, eu zich opzyde van den
Spaanfchen Opperzeevoogd iimeec; zulks
zich hier op ftraks alom ecn fchriklyk
gevecht verhicf, waarin de Nederlandfche
Admiraal, mids dc Spaanfche door drie gal-
Jioenen wierdt bygefprongen, hec leven liet,
doch hcc fchip,naa drie glazen dus geflaagen
tc hebben, daarvan gebragt, en hec gevecht
der overige vloote door den nacht
gefcheyden wierdc. Naadat de Nederlanders
, in de plaats van den overleeden,
cencn Jakob Huygens tot hunnen Admiraal
des nachts gekoozen hadden , wierdt
den volgenden dag om tien uuren een nieow
(i)Kom- gevechc begonnen, en toc den avond (x)
mclyn rot geen kleyn naadeel der Spanjaarden
vtn Fredr. achtcrvolgd; mids deeze opdeNederkn-
Hendr. gecnsziiis den wind konden winnen.
Den veertienden dier maand ging hec wederom
ten derden maale op de kuft van
Pariba op ecn losbranden. Het fchip de
geele Zon wierdc in den grond gefchooten,
en ecn ander van den Spanjaard, ’c
gene zich aan de witte Zwaan gehecht
had, naa een bloedig gevechc veroverd,
’c welke met geen minder voordeel der
Nederlanderen en mct den avondeyndig-
de.De groote ftilte was federt oorzaak dac
beyde de vlooten twee dagen lang Noord-
waart drceven, en nict könnende onder
elkanders gefchut komcn , zich iumid-
dels van degeleedeichaadcherftelden, de
Couwen fplitften, de fchepen kalfatcrden,
en zich tot eenen vierden aanval gereed
maakten, wclke op den zeventienden voorviel.
Het gevechc begoft mec der zonne opgang,
en wierdt niec dan hat naa den middag
geeyndigd: aiswanneerde Spaanfche
Admiraal, lelyk doorboord en geteyfterd,
voorden wind afliep , cn de overigen op
zyn voorbeeld het op een vlugten ftelden.
Doch die was nog hec eynde niec van hunne
elende: want geene ververfching, noch
goede watcrplaacs könnende bekomen,
ontdekte zich opnieuws een nieuwe ziekte,
die veelen, welke hec gevechc ontkomen
waaren,in groot getal jammcrlykwegruk-
ce. Van de vlooc zelve vervielen veelc
Ichepen op de banken van Baxos de R o chas,
dic(3) elendig vergingen; ^:ulks de
overigen het naar Spanje wendden, om vän^Hoii.*
aldaar de tyding hunner nederlaagc te H.deei,
brengen. En ofwel Graaf Johan Maurits die
gevechc nier had bygewoond, zag men
echter ter eere van hem, als Opperadmiraal
van Brazil, deswegen deezen gedenkpenning
ia ’t licht komcn.
Het geharnafte borftbeeld van den Opperlandvoogd en Admiraal van Brazil ftaat op dc voorzyde
i binnen den zoom deezer woorden:
yoHtí^' MAUR IT S , G R A E F F A N N A S S A U ; G E N E R A E L
F A N B R A S I L .
Op de rugxyde ziet men dc Spaanfche en Nederlandfche oorlogsvloot in onderling gcvecht,
«n den rand bczct met deezc woorden:
GOD S LOEG 'S F I A N D S HOOGMOED D E N \z. 13. 14.
1 7 . J A N u a r i i 1640.
Deezc
(i)Korn*
inelyii
Leeven
van Fredr.
Hendr.
Ii.deel,
fol.8j.
(i) Refol.
derStaaten
van Hüll,
iijan .
1641. lol.
(j) Aitze*
mazaaken
van (Hat
en ourl.
Jl.d e e l,
fol?30- ,
f i
(5) Mere.
Franç.
1634-
torn. XX.
pas.191.
(61 Merc.
Franç.
1634.1001.
XX. pag.
i8o.
(jIMerc.
Franç.
1Ö34-
tom.XX.
p>S.3« i.
(8) Mere.
Franç.
1634.
tom.XX.
paS.z83.
Deeze vierdubbclde zeege verydelde alle
de hooge voorneemens des Spaanfchen
Raads in dat Geweft, en gaf aanleyding dat
de Nederlanders de vyandlyke benden, die
op de komft der vloote famengetrokken
waaren, alom ( i ) vcrftrooiden, verfcheydene
Landen wonnen en andere voordeelen
op den Spanjaard aldaar behaalden.
Tegens wien niec alleen geheel Kacalonie,
maar ook ganfch Portugaal in dicjaar op-
ftondt, den Hertog vau ßraganlä, (x) on-
der den naam vau Johan den IV , tot Koning
van (3) dac ryk verklaarde, en hy
door all© de ryksftedcn in die hoedaanigheyd
voor ’c eynde van Herfftmaand erkend
wierdt. ln ’c midden deezer maand
kwam de Hertog van Arenberg, van
Wiens verzekering w y (4) hier voor gewaagd
hebbcn, te Madric ce overlyden.
ln den beginne was deeze zyne gev^gc-
nis, welke ’s daags (y) voor Paafchdag
voorviel, zeer ftraf: want hy wierdc in ’ c
uyrgaan v an ’c H o f in beilag genomen, op
*c flot vali Allcnieda, twee uuren van ^c
Sp.aanfche Hof, (ö) onder een fterk geleyde,
buycen toegang van iemand gezec, zyne
papieren verzegeld , en alle bedicnden
van elkanderen afzonderlyk in de gevangenis
gefmeeten. En dewyl men by die
toeval eenen Ondcrkok bevondt eene Franfche
vrouw in mansklederen re (7) weezen,
fcheen die,mids men nu voor vaft ge-
loofde dat hy mec Vrankryk verftand
hieldt, toc zyne meerdere bezwaaring te
zullcn ftrekken. H y beleedt federt wcl in
eenen brief,opdenzeftienden(8) vau Oogftmaand
aan den Graaf van Olivares, ’s Konings
guüfteling,gefchreeven, al het gene hy
van dc famenzweering van den Graaf vanden
Berg en verderen misnoegden Nedcr-
iandfchen Adel wift, maar bleef echter gevangen
; drie zyner Leyjonkers en de
verdere weder losgelaatene bedienden (9)
wicrden terug naar Nederland gezondeu,
zynde die alles geene kleyne quaadc voor-
fpelling voor den gevangen Hertog, mids
hy op de zclfdc plaats zat, daar dc Hertogen
van OfTima cn Uflcdo, wier droevige
( 10 ) uycgangen men wift, ook hadden
gezeeten. Doch ecrlang, wyl men
de zaak geheel anders bevondt dan men
in den beginne gedacht had , wierdc hy
zachcer gehandeld , en tocgelaaten dac hem
zyn medegebragte Lyfarcs bezochc, zyne
eygene lyfknechts cen dienft ftonden, ja
dac h y , op zyn gedaan verzoek om dat de
lucht zyns verblyfs aan zyne gezondhcyd
fchaadelyk was, naar Madrit in een ander
(11 )gcvangcnhuy s verplaatft wierdt.Onder-
tuffchen zyn onfchuid, mcerenmeer ontdekt
wordende, o f omdat men diezaak, om
den haac van den Nederlandfchen Adel te
ontgaan, niec verder wilde voortzetten,
immers hy raakte eyndelyk los, weder iii
dc gunft des Konings ( ix ) en dus in alle
zyne voorheen in beflag genomene b6die-
ningcn volkomen hcrfteld: zoo als door
deezen legpenning onder andere ook
worden beweezen , die in dit jaar tot zyne
eere, als Landvoogd van Namen, gemunt
is. Hoewel hy nooit weder in Nederland
terug kwam , maar zieh altyd aan ’t
Spaanfche hof buyten zyn Vaderland tot
zyne dood toc als balling moeft ophouden
, welke den zeftienden ( i 3) van Herfftmaand
deezes jaars voorviel.
(9) Mere.
Franç.
1644-
tom.XX.
pag. 3 12 .
(10 ) Merc.
Franç.
1634.
tom. XX,
pag. 19 1 .
1634.
tom.XX.
pas- 3‘ 4.
( lí)A iiíe -
màzaakeü
Yan ftaat
en oorl.
II. deel,
fol. 1Ó6.
Ci3)Maüf.
dela T o if.
d'Or. pag,
31ÎV
Op de eene zyde ftaat liet gekroonde wapen van den Hertog van Arenberg, Wiens lyk uyt ^erc.
Spanje naar Nederland is gcbragc , en , als hebbende (14) eenen Kapufyn tot Biechivader gehad, Franc,
ook in de kerk dier ordre le Angien, welke zyn Vadcr gefticht had, (i f) begraaven.
Hcc rand- i<534.
fchrift luydc aldus;
P H i l i p p u S , D e i G r a t i a P R i n c e p s D e A R E N B e r g ; D U X A R SC o -
T A N U S } E Q j j e s A U R e i V E L l e r i s -, C A P i t a n u s
G E N e r a l i s N A m u r c i .
P H I L I P S , DOOR GODS G E N A D E P R l N S F A N A R E N B E R G ;
HE R TOG F A N AARSCHOT ; R ID D E R F A N ’T G U L D E N
F L I E S ; A L G E M E E N B E V E L H E B B E R V AN N AMEN.
Sss X Ir
tome XX.
(i5)Hiñ.dé
l'Archid.
Alben,
pag. i 6q.