K . U P S E N EM V L I N D E R S . SS
E u r o p a hoe längs hoe » e r bekend geworden; en heden<laj^s^T...VIi.
J Volkeren, en inionderheW aan de Perfiaanen; als eene wyie en voorlichtige
• Ntrie H ^ t y r i r d e Z Zmc u dezelve veneht hebben , (mdien djt waar .s, en van
• f e m Ä e SchryTers tegen gelproken wordt. xyn de Ramemen gelyk geweell aan den
„geen andere scnryye 6 6 J ^ Druiven 2,um- waren, om dat hy 'er niet bv kon )
• " » r d f z y Wo L r f ' f t tei tyde van M « « ^ « . Klein A«en in Griekenland.
" S e n ceL ProvtaSrv n deszelfs Gebied, gekomen ^.yn. Als inede hoe het. onder de
" R e L S van "cnen W ' - « van Sici/il. omtrent den J ^ e 1130, (anderen zeggen
icbeurd is, dat men de Ae Zy-7.v-Wormen Wormen op OD dit Eiland en in m Calabrie talabrte geilen gcúail
lieerr;
• .edcelte waren van 't Brocdzel, dat dcie Koning, 10 van Jtiem
. , 1 1 4 8 , ) g'
. we ke Z f -Worme n een gedeelte waren van t jj.üeuie.,
en Oirinthen, als van Thebm, welke plaatien hy op •l j Veldtocht .
naar 't Beloofdc
' 1 » nTr / r o v e r d e , gebragt had. Eindelyk voegt 'er onze klierpzmmge Hlftonefchryver nog
; ; b ; , da drlwo^nderf van Italie en^Sfanje het opkweeken dier formen benevens het
Sinnen cn bereiden der Zyde geleerd louden hcbben, van die van Siahe en ClMne. En d«
n oo de Franfchcn, uit hjofde van hiinne Nabuurfchap. inionderheid de Dülken, die
" i n 't Zuider gedeelte van dit Ryk wooncn, op de gedagtcn vielen, om hen eenigen tyd
"voor deRegelring van Françoii den 1., die 'er te 2m™,»« Manuftäuiireii van aangelegd
• heeft, na te volgen. En hy merkt aan, dat de Zyden Hoffen nog zo ïeldiaam waren ,
.^zelft aan 't Hrf, dat Hmrik de II. de eerfte geweeft ïy, die, by het Huwlykfeeft
. . i v n e r Znfter, een paar Zyden Koufen heett gediaagen. ^
,,Doch Meziray Ichynt iiier in gedwaald te hebben, ten minllen voor m verre de
„Zyden ManufaUuurtn te Tmiraine aangaati van welken hy fcb-yft, dat Françns de I.
„deielven heeft aangelegd ; Want Lodew:jk de XI. had ze m 't jaar 1470, en dus lang
voor hem, aldaar ingevoerd. De eerlle Werkliedcn, die 'er m gearbeid hebben, zyn van
„Genua, Fenetie, Florence, en ook uit Griekenland gehaaldi en in den jaare HSo, m de
„maand Oûober, heeft deie Koning, die 20 Konftminnend als bektrom ter Regeennge
„ w a s , hun voorrechtsbrieven verleendi vervattende groote vryheden, die ze nog heden ten
„deele beiitten. Koning Henrik de IV., met eene recht Komngke yke goedgimlligheld
„voor het wellyn lyner Onderdaanen willende borgen, moedigde dele ManufaUmren
„ a a i i ' en Uieix^k de XIV., welke die Fabrieken te Lions en te Tours blceiende gemaakt
„ h e e f t , braet ze, door veele goode verordeningen, tot den hoogften trap van volkomen-
„heid. Zo wel de Duitfehe als de Noordfche Köningen en Vorften zyn (fezen m die
„voetftappen gevolgd. Voor 't overige waren de Zyden Stoffen ondtyds 20 koftbaar, dat
„•LU tegen Gt>ud opgewoogen wierden, en alleen de Keiz.ers pleegen dezelven te draagen.
„Doch thans heeft dit ftuk een gantfch ander aanzien gekreegen; vermits de Zyden
., Stoffen 10 gemeen geworden zyn, dat 'et een iegelyk gebruik van maake.
Schoon nu dit ailes genoegzaam toone, dat de Konft, om zig van het Spinzel der
y.y-wormen te bedienen, tamelyk laat in Europa bekend geworden en geoeffeild zy; zo
is 't echter blykbaar, dat dit nuttig gebruik al veel vroeger by de Oofterlingen ftand gegreepen
heeft; en dat de Uitvinding zeer oud moet zyn. Miffchien heeft men deïelve aan
de Chineezen te danken. De geleetde Engelfchman, John Jackfon , zegt in zyne Chronologifche
OudheJen, (welk Boek in 't jaar 1756, door den Heer Prof E. F. van yiindheim
ÎC Erlangen, uit het Engelich in 't Hoogduitich vertaald, en in 40. uitgegeeven is, ) in de
Verhandeling Over de Chineefche Oudheden, en hunne Tydrekening, ( waarfchynlyk uit
Couplets Prooem. Declar. Martes Chineefehe HißaiHe, en Du Haides algemeene GeichiedeniiTe
^sii China) op pag. 660.-, „Dat Luy-Su, Gemalin van den beroemden Chineefchen
„ K e i z e r Hoang-ti,„ (d i e n Jackfon, ha Fo.ki en Shin-nong, of Xi-num, voor den
terilen Chineelcben Keizer opgeeft,) " eenc Vrouw van veele gaaven en een groot ver-
-, ftand, den Chineezen geleerd zou hebben, de Zy-wormen op te kweeken, (e Zyde af
„ t e winden, dezelve te Weeven, te Verwen, en 'er Kleederen van te maaken. Doch de
„Chineezen droegen deze Kleederen, zo men wil, alleen by gelegenheid hunner Offerhan-
.,dcn cn Godsdienftplechtigheden, cn nooit anders, üi t Bericht is, volgcns den Heer
) î s yi ^ i -