erit curiofior, fbntem ipfum adeat : nos earn breviter perftringimus.
Non erunt, inquitjtibi Dei alieni præter me : Non facies tibi idolum:
Non fumes nomen Dei tui in vanum : Sabbato nullum opus facies:
Honorifica patrem tuttin & matrem tuam : Non occides : Non
moechaberis : Non furtum facies: Non falfum teftimonium dices ad-
verfus proximum tiium: Non concupifces quicquam proximi tui.
XYIII. His a Deo dkSlis, cum tubæ cireumftreperent, Iampades inardefce-
rent,montem fumus obtegeret ,populus præ timoré inhorruit, ver-
, ba Dei non fuftinens; popofcitque a Moyfe , ut ipli tantum loquere-
tur Dominus , atque ita audita ad populum referret. Edidla autem
Dei ad Moyfen iftiufmodi funt : Hebrseus puer pecunia emtus, fex
annis ferviet, poft hæc liber erit : fponte autem permanenti in fer-
vitute, auris forabitur. Qui hominem occiderit, capite poenas luet:
qui imprudens, rite exfulcrit . Qui patrem matremve pulfaverit,
conviciumque eis dixerit, capitali Tupplicio afficitor. Si quis Hebræ»
um fubreptum vendiderit, morti dabitur . Si quis fervum proprium
ffervamve percuflerit, exque eo idtu obierit, reus judicio fiet.Si quis
partum non deformatum mulieri excufferit, neçi dabitur . Si quis
fervo
6 2Xon c on cu p ifce s qu id quam , & c . )
H æ c fu n t decent v e r b a , feu Js 'x « Xo'yoj,
u t E x o d i XXXIV» & D eu t. i v . & x . v o -
c a n tu r , unde Decalogus d i& u s . N o n
c o n v en iu n t autem fc r ip to re s a n t iq u i,
q uomod o decern hæc p ræcepta d iftin -
guend a fin t : nam plertque , quos fe -
q u itu r S e v e ru s , qua tuo r D eum , fe x
p ro x im um fp e& a re cred id e run t : a lii
po ft A u g u ftin um t r ia p rio ra ad Deum ,
feptem a lia ad p ro x im um re fe ru n t • C a l -
m etus fc r ib e n s in cap. x x . E x o d i , poft-
quam h a s d iv e r fa s in te r fe fen ten t ia s
r e t u l i t ; co n c lu d it to tam h an c d iftin -
guendorum præceptoruro ra t io n em e x
a rb it r io tan tum pendere. L i c e b i t itaque
m ih i in O b fe rv a t io n ib u s meis quæftio-
nem r e t r a & a r e , fen ten tiam q u e de ea
n ieam le & o r i e ru d ito e xp en d en d am pro-
p o n e r e .
1 1 Hebreeus p u e r ) P u e r , id e ft fe rv u s ,
cujufcumq ue demum e ffe t æ t a t i s . L X X .
E x o d i x x i . 2 . edv xvjffti trdtbee Ifipsûov •
S eq u itu r f e x an n is f e r v i e t . it a ib id em
S c riptu ra - In te rprè te s tarnen v o lu n t f e x -
en n ium illu d computand um e ffe a b
u n o a d a lte rum annum fa b b a t ic um ,
quodcumque tan dem fp a tium fe x e n n i i
f u p e r f i t d u m quis fe rv u s em i tu r .
1 5 qu i hominem o c c id e r it ) V id e r i p o f-
f it deeffe vo c em p rud en s , feu d a ta 0-
p e r a : nam feq u itu r q u i imprudens . S ic
V u lg a t a n o ft ra , E x o d i x x i . 1 2 . Q j i i occ
id e r it hominem v o len s occidere , morte
moriatur . Sed i l i a v e rb a v o le n s o c c id e re
non a g n o fe it te x tu s h eb ræ u s au t g ræ -
cus <iùv 0 ' 3 lic e t e x fequ en tib us fu p p len -
da fit f e n t e n t ia .
i y con viciumque e is d ix e r it ) Om nino
le g en d um c red id e rim c o n v ic ium v e •
1 7 exque eo i&u o b ie rit) F o r t e obie-
r in t . MS. m o x ,r e u s in ju d ic io f i e t .
1 7 S i q u i s pa rtum non deformatum )
J am pridem L a t in u s L a t in iu s , B ib lio th .
S a c r . & P ro p h - , & Jo an n e s D ru fiu s a l i -
qua h e ic e x c id il fe vid e ru n t. In te g r a fe n -
ten t ia apud l x x - E x o d i x x i . 2 2 .d e 2 } .
ju x t a an t iq u am v e r fion em quam e x h i -
bet S .À u g u f t în u s ,Q u æ f t . l x x . in E x o d i ,
hæc eft : S i autem lit ig a b u n t duo' v i r i ,
te* p e r c u jje r in t \mulierem in utero hab en-
tem , te 1 e x i e r i t in fa n s e ju s nondum f o r -
matus , d e trimentum p a t ie tu r , quantum,
in d ix e r it v i r m u lie r is , te* d a b it cum po~
flu la t io n e • S i autem fo rm a tum f u e r i t%
d a b it animam pro anima . S c r ip fe r it i-
taque S e v e ru s ad hune fe re modum :
S i q u is p a rtum non d e formatum mu lie ri
e x c u jje r i t , multam p en d e t ; f i d e fo rm a tum
, ne c i d a b i t u r . P a r tu s non d é fo rm a -
tus d ic itu r a S e v e ro pro nondum f o r matas
; apud L X X • ffm i^axoviepcivov :
& it a e a v o x a c c ip itu r in V u lg a t a
n o ft ra ,N um » x v n . 8. & E p . 1 1 . ad C o -
r in th . 1 1 1 . 7., nec d é fu n t e x em p la in
id one is la t in it a t is fe r ip to r ib u s : C ic e ro
tarnen a liiq u e d e fo rm a tu s pro d e fo rm i
u fu rp a ru n t . N e quis itaque cum H o r -
n io
I
I
fervo oculum aut dentem extorferit, fervus vindidta liberabitur.Tau
rus G. hominem occiderit, lapidabitur : ft dominus feiens beftiae vi
tium, non confuluerit, & ipfe lapidabitur: aut pretio fe redimat
in quantum accufator popofeerit. Si fervum taurus.occiderit, in tri
ginta didrachmis pecunia domino numerabitur. Si quis defoffum la
cum non cooperuerit, pecufque in lacum ceciderit,, pretium pecu
dis domino dabit . Si taurus alterius taurum occiderit , pecus ve
numdabitur , pretiumque domini partientur: peremtum eciam divi
dent . quod fi dominus vitium tauri feiens , non confuluerit; tau
n io p u t e t , d e fo rm atum partum effe qui
nondum fo rm am au t e ffg iem hominis ac-
c ep it \p la c e t G e n n a d ii locum p roducere
e x lib ro D e V i r . I llu ft r . cap. x v a n .
quod eft de T i c h o h îo , eumque ad an -
tiqu iflimum cod icem "C ap itu la rem e x a -
ftum , cu i -fere c o n fo n a t an t iq u a Par^
men fis ed itio Opp- S . H ie r o n . N e q u e
ducts in carn e r e fu r r e 51 tones fu t u r a s , u-
nam )u fio rum 3 aliam injuflorum ; f e d u-
nam, t e 't w c fem e lomnium ; in qua r e fu r -
g en t etiam a b o r t iv i def o r ma t i , ne q u id
httmanig e n e r is de formatum (yt a nimatum
in fu bf ia n t ia in t e r e a t . Oftendit difiinêtào-
oiem fan e duarum refurreblionum , it a f ie r
i fu t p r im a , quam jußorum Apocalypfis
d ie i t , credamus modo in ifto fæ culo , ubi
■ juftificati, & c . C o n fé r â t hæ c qui v o l
e t cum v u lg a t i s ; n on enim id no s a -
g im u s modo-* quod p ropofitum h a b em u s ,
h o c e f t , h in c ap parere ab o r tiv o s d e fo r -
ma tos e ffe qui jam an im a ti & humana
fo rm a p ræ d iti fu n t : co n t ra non d é fo r mât
os e lfe inte-Uigendos i i lo s qui n o n dum
ad eum ftatum p e rv en e ru n t . N o n
prætereundura poftremo d iftin ttio n em
h a n c fe tu s a n im a t i a non a n im a to in
h od ie rn o h eh tæ o te x tu n on haben*-*
p ro in d e p a fiim in te rp rè tes earn in d u -
d am au tum an t a S e p tu a g in ta v i r i s fe cutis
le g e s quæ tum in Æ g y p t o o b tin eb an t -
G ro t iu s tarnen p u ta v i t L X X * p ro | 1D N
quod mors feu ex itium fo n a t , le g iffe
flD D N (" quod e ffe p o flit a b )[0 D ) a c
proinde ju r e v e r t iffe i^axoviaptévov : quod
m ih i quoque fit perquam v e r ifim ile .
i S e r v u s v in d iü a lih e ra b itu r ) ; A l lu -
•dit h e ic S e v e ru s , u t V o r f t io n o ta tum
fu i t , ad le g e s R om a n a s , ju x t a quas cum
très e ffen t m od i m an umitten d i fe rv o s i
c en fu f c i l i c e t , cum quis fe rv u s c on fen -
tién te d om in o n om en re fe rre t in cen-
fum ; v in d i& a , cum p ræ to r is ju ffu li-
£ lo r m an um itten d i f e r v i cap ît i v irg am
imponens jfo lem n ib u s qu ibu fd am v e r -
bis eum in lib e r ta tem v in d ic a re t j terum
ftamento , cum quis in ultimis tabulis
fervum liberum feriberet ; Severus il-
lum ufurpavit, qui maxime propofitae
r-ei conveniret: neque enim eft dubi-
tandum | quin hss manumiffiones co-
ram judice ^fierent.
4 in ,triginta didrachmis) H e b . t e x tus
.& V u lg a t a triginta ficlos : L X X .
v e ro , u t f a jp e , pro v o c e ficlus b iS p x p -
'ps.ee, v e l SiSpceyptec p o fu e ru n t • itaqu e le gendum
h o c Jo c o in trigjnta didracb-
mis, non drachmis, u t m en d o fe V u l -
g a t i lib r i cum M S - prseferunt-
J 5 f l Wis defoßum lacum ) L X X -
.iuv bi t u ecvoi^ri Xafjcxov . V id e quas d e
h a c vq c e n o ta v im u s fu p ra ad cap . x .
V u lg a t a n o ft ra h e ic h a b e t cifternam.
9 non con fu lu e rit) V i x d u b ito quin S e v
e ru s fe r ip fe r it non c o n c lu fe r it , tum h o c
l o c o , tum p au llo fu p ra , u b i ite rum i l lu
d v e rbum con fu lu e rit o c cu r rit ; quod
fa n e propöfitas materias n on bene con -
v e n i t . prasterea E x o d i lo c a , c ap . x x r .
» 9 . de 1 6 , quorura fen ten t iam h ic e x -
pre ffam p au c is v o lu i t , in graeco t e x t a
it a h a b e n t : j/,t} d^avion «uto'vj quas in
an tiqu iffima v e r fio n e la t in a , q u am 'S e v
e ru s eft fequ'iitus , ad h u n c fe re m o -
dura fu e r in t v e r fa : & non eum conclu-
f e r s t , feu ab fcon d e rJt, au t quid fim ile :
h a s enim graecum v e rb um fig n ific a tio -
nes commode re c ip it , neque a J ia fa n e
h ife e lo c i^ c o n v e n it . F a v e t V u l g a t a ,
quas leq u u ta fo r ta ffe v e ft ig ia prifeas i l -
liu s in te rp re ta tio n is , quae a n te H ie r o -
n ym um in O c c id en te fu it in u f u , le g ic
p rio ri lo c o ,fe u v . 2 9 . nec r e c lu fe r s t eum .
h eb rasus autem te x tu s u trobiqu e h ab e t
N73 , ten non euß o d ie t it eum .
P o r ro co n je& u ram h a n c ,q u am m a x im e
p ro b a b ilem fa c i t e ttam v o c um c o ^ « /« ff-
r it& c o n c lu fe r it a ffin ita s & fo n i con g ruen -
t ia , jam pridem L a t in u s L a t in iu s in
m a rg in e lib r i fu t n o ta v e ra t , unde in
e jufdem B ib lio th e c am fu it p o fte a t r a n -
fe r ip ta & in f e r t a .