ac tum primum intra Gallias
D lih i quidem vïdetur , probabili
argumento : nam quod fub Anto-
vino lmperatore vitam explefle di-
catur, id nihil eft, cum etiam M.
Aurelius Verus ( ut alios qui eum
fequuti funt, Imperatores praeter-
eam ) fuerit di&us Antoninus , id-
que etiam nullo addito praenomine
aut.cognomine,ut ex fexcentis antiquorum
locj's conftac ( ex. gr. a-
pud Eufebium H. lib. iw c a p . z 6 .
inter S. Melitonis opera recenfetur
vd vpds dvrankw libellus ad
Antoninum , & ab Augultinode C*
D* li.h* X V III. cap. ja . perfecutio
quarta ab Antonin o mota dicitur:
cum utrobique M. Aureliqs Antoninus
defignetur) : quam etiam ob
cauflam placuit Baronio , Bollan-
do, Tillemontio, Urfio & aliis
martyrium S. Felicitatis & feptem
eius filiorum ( ut alios martyres
taceam de quibus Tillemontius
initio Artie. I I I . Perfecut. M, Au-
r e lii) fub eodem M. Aurelio col-
locare, quod in eorum A&is tem-
poribus Antonini Imp, fuifle dicitur.
prceterea fub Antonino Pio pa»
Eeclefiis f u i t , ut verbis utar Seven
, fub aliis autem Antoninis
non ita male h^bitos Chriftianos
conftat: at Alexander hic difficil-
limo & maxime calami.tofo Eccle-
fix tempore, quale re ipfa fubM.
Aurelio fuit, vitam pro Chrifto
profudit.Deniqüe, ut M. Aurelium
potiflimum hoe epigrammate in-
dicatum fateri oporceat, extorquet
propemodum non obfcura men-
tio magni beneficii a Chriftianis
in ipfum c o lla t i,& a b ipfo palam
( in epiftola fcilicet, cuius Tertul-
lianus meminit) teftati, cui tarnen
beneficio contrariam ipfe yicem
impendent. Sed quoniam inferiptio
haec rudi admodum vulgarique fti-
lo compofita, fcalptoris etiam, ut
puto, infeitia admodum mendofa
eft; placeret primum, ut feparatim
A N T E V E N IR E fcriberetur :
turn coniicerem pro P R E V ID E -
R E T legendum una litterula tranf-
pofita P E R V ID E R E T , eadem
forte fisnificatione qua Horatius
dixit lib* ï* Satyr. 111«
martyria vifa , ferius trans
w
Cum tua pervideas oeulis mala
lippus inuntfis,
Cur in amicorum vitiis tam eer-
nis acutum ? dcc.
Ita fane .& fentehtia ipfa magfs
perfpicua evadit {Qui ubi, pro un-
de, ante pervideret multum benefi-
cii venire ; feil. magnum provenifle
fibi reique publicæ beneficium ;
pro gratia odium reddit ) & eiuf-
dem fententiæ magis elucet con-
gruentia cum Tertulliani verbis
fupra relatis, quibus hæc alia ad-
de ex eiufdem libello ad Scapulam
cap. 4. Marcus quoque Aurelius in
Germanica expeditions Cbriftiano-
rum militum or at i ont bus ad Deun1
fa él is imbres in fiti illa impetra
vit , ideft impetrafle agnovit &
profeflus eft. hanc enim eife Tertulliani
mentem , ex toto contextu
loei illius fatis, ni fa llp r, elucet.
Pqrro quæ nunc exilât M. Aurelii
epiftola de hoe argumento, fpuria
habetur a dodlis & vTrofiokipx'ss : &
fane vel ft cum Tertulliani tefti-
monio conferatur tantum modo, fal-
fitatis manifefto arguitur.
I ac turn primum intra Gallias ,
&c. ) Multi hunc infignem & maxime
notabiJem Sevpri locum acrir
ter impugnarunt ( ut Andréas du
Saulfay in opere de Myjlicis Gallièe
fcriptpribus, centuria prima , cui
inferuit Polemicum de apoftolatu
Gallico S . Dionyfii Areopagita tra-
élatum, in quo pagl 902- <5c feqq.
argumehtum ex auiftoritate Severi
diluere contendit ) nonnulli etiam
violentis interpretationibus in fuas
partes pertrahere conati funt ( ut
Petrus de Marca in DilTertat. de
tempore quo primum fufeepta eft in
Galliis Cbrifti f i des , quæ habetur
etiam ante Eufebii Hiftoriam ex
editione Y a le fii) alii contra ipfum
ab utrifque immerito impetitum
præclare defendunt ; ex quibus præ-
cipue emicant Sirmondus in Difler-
tatione de duobus Dionyfiis, Joannes
Launoius, in opufeulo præfer-
tim quod inferipfit, Sulpicii Severi
fententia de primts Gallia martyri-
bus vindicata, & Tillemontius paf-
lini, fed potiflimum in Vita S. Dio-
nyfii
alpes Dei religione fufeepta. Sexta deinde Severo imperante
Chrinyfii
Partflenfis Eptfcopi art. I. Ut
multa paucis perftringamus ; quae-
ftio omnis bifariam dividitur. prima
enim Severi fententia hæceft.*
fub M* Aurelio^ primum intra Gallias
martyria vifa : altera autem ,
Chriftianam religionem ferius trans
alpes fufeeptam . Obiiciunt adver-
fa rii, plurimos ante hoe tempus
martyres fuifle in Galliis ex ec-
clefiafticis tabulis conftare.at hi
vel incerti admodum loei & temporis
funt, vel omnino in fequio-
ra tempora funt reiiciendi ; adeo
ut nullius ante Lugdunenfes illos
celeberrimps in Gallia martyres,
quos præcipue indicare voluit hoc
loco SeveruS yCertum monumentum
aut explorata memoria exftet. In-
ftant i l li , quum Se.verus in Eufebii
Çbronico, cuius fere femper vefti-
giis infiftit , nullam antea men-
tionem martyrum Gallicanorum
fadlam legiifet , idcirco hos primps
ibidem pro Chrifto paflos fe-
çum reputalfe , ac li.tteris man-
da.fle. at hoc non çonieélare eft j
fed pro lubitu hariolari : n;.m ft
locus ullus erat , ubi ex maio-
rum & Ecclèfiæ cuius erat alumnus
, traditione aliquid de fuo
inferere ipfe potuerit & debuerit,
hic certe fuit: quod fane eum feci
fle conftat. neque enim, (i Eufebium
in omnibus fequutus fuif-
fe t , feripfiflet hos fuiflfe in Gallia
primos martyres, neé addidiffet e-
ius rei cauflam*, nimirum quia Ghri-
ftiana religio ferius in Galliis fufeepta
fuerit . Quod vero ad hanc
alteram fententiam fpe&at, & ipfa
immerito arguitur: nam licet facile
concedi poflït, vel a primis Éc-
clefiæ temporibus nonnullos Apo-
ftolorum difcipulos ( de quo tamen
non omnino conftat) euangelicam
doftribam in Gallias intulifle; cer-
tum tamen eft tunc temporis vel
nullos vel exiles admodum ibidem
habuifle progreflus. Huius rei præ-
ter Severum noftrum telles habe-
mus feptem illos primarios in Gallia
fexto Ecclèfiæ fæculo circiter
medio viventes epifcopos, quorum
epiftola ad S. Radegundem habetur
apud Gregorium Turonenfem
lib. i x . , in qua hæc leguntur : I -
taque cum ipfo catholic a religionis
exart u coepijfent Gallic unis in fini-
bus venerandæ fidei primordia re-
fpirare , ad bue ad paucorum no-
titiam tune inejfabilia perv-’nißent
Trinitatis Dominica facramenta j ne
quid hic minus acquireret ^ quam in
orbis circulo pradicantibus Apofto-
lis obtineret, B • Martinum ( de T u-
ronenli fermo eft ) peregrina de ftir-
pe ad illuminationem patria digna-
tus eft dirigere, Sc quæ fequuntur#
Idem fere habetur in Aftis S- Sa-
turnini Tolofani Epifcopi num. 2 . ,
quæ Afta a Gregorio Turonenli
laudata fuerunc lib. I.Fî. Franc.,
ubi etiam tradidit fex alios epifcopos
a Romano Pontifice in
Galbas milfos fæculo demum Ec-
clefiæ tertio una cum Saturnino , in
quibus eft Dionyfius, qui Lutetiae
Parifiorum epifeopus fuit, & martyr.
1 Sexta deinde , &c. ) Seu quinta
, ut vulgo port Orofium & S.
Aùguftinum computatur: cuius dif-
crepantiæ cauflam fuperioribus No-
tis indicâvimus . Sed Tillemontius,
ubi de hac perfecutione ag it,
art. 4. , feribit Eufebium ipfum
hanc inter perfecutiones ordine
quintam recenfere(I/ la conte pour
la cinquième, en quoy i l eft fu iv i
par Orofe , et par la plus part des
autres • Sulpice Severe en fa it la
fixieme ) Nimirum Tillemontio
fraudi fuit Chronici editio. Scali-
geriana,in qua grandioribus litte-
ris Quinta perfecutio ad annum Seven
x-legitur: quem tamen titu-
lum , ut etiam reliquos ad eumdem
modum effi(flos., ignorant tum MSS.
turn imprefli libri melioris notæ,
ut port Pontacum notavit Vallar-
fius nofter. proinde Severus non-
nifi ex Eufebio hanç ordine fex-
tam perfecutionem elfe numeran-
dam putavit. Quod contra Tille-
montium hoc potiflimum loco no-
tavimus,ad ceteras etiam perfecutiones
fpeftat.
1 Severe imperante, &c. ) Sub
Commodo, qui poil M. Aurelium
x i i i . fere annis imperavit, licet
vitiis