cft: quippe certatim gloriofa in certamina ruebatur, mul-
toque avidius tum martyria gloriofis mortibus quxre-
bantur , quam mmc epifcopatus pravis ambitionibus ap-
petuntur . nullis umquam magis bellis miindus exhau-
fius elt ; neque majore umquain triumpho vicimus, quam 5
cum decem annorum ftragibus vinei non . potuimus .
E x -
ilfis annis totis Chriftianorum ve-
xationibus & caedibus fuifle pol-
'lutum . Nam primum Galli &
quotquot genpes Gonftantii ac deinde
Conftantini praicipue imperio
parebant, ab ea calamitace fere o-
mnino immunes fuere. Conflantius
ne d ijje n t ir e a majorum (Diocletia-
~ni & Maximiani Augg. ) p r a c e -
p t is v id e r e t u r , conve n ticu la , ideft
p a r it i e s q u i r e fli tu i pet t r a n t , d iru i
p a ß u s eß ; v e rum autem Dei tem-
.p lum , quod eß in bominibus , inco-
lume f e r v a v i t > haec La&antius cap.
I j . : fequitur cap. 1 6. Vexabatur e r go
u n iv e r fa t e r ra , & p r a t e r G a llia
s , a b Oriente ufque in occafum
t r e s acerbijftma b e ß ia fa v i e b a n t ,
Dioclefianus fcilicet ,' & uterque
Maxim/anus. Verum & bare ad
initia tantum pertinent. anno enim
perfecutionis fecundo , feu Chrifti
C C CV * ,q tio Diocletianus Sc Ma-
ximianus Herculius fé imperip ab-
dicarunt, duoque novi Caefares Se-
verus^c Maximinus in locum Con-
flancii Ä^Gaierii, qui deinceps Au.
gutti funt 'appéllati , fuffefti fue-
runt; Severus, Cut Pannonia, Italia
& Africa öbtigerant, miciorin
Chrillianos fuifife videtur , forte
quod fub Conftantio. Augufto ad-
miniftraret imperium . Sed & Ma-
xentius Maximiani Hercufii filius,
qui fequenci anno Romas fibi ufur-
pavit imperium, ftatim per Italiam
res Chriftianorum in tranquillo ef-
fe ju ffit: adeo ut deinceps perfecutionis
tempeftas in orientales potiflimum
provincias fu bGa lerio&
Maximino ad integrum ufque de-
cennium debacchata f i t , ita tarnen
ut ibidem etiam femel & iterum
paullifper fopita, majori rurfus vi
& rabie exarferit . Sed de tota
hujus perfecutionis hifloria confute
Eufcbium Sc Laftantium ex antiquis,
ex recencioribus vero feri-
ptoribus qui de ea ex inflituto ege-
runt, in primis Tillemontium .
I c e r ta tim g lo r io fa in c ertamina)
Hæc confer cum its quas Eufebius
refert in hifloria E c c l., capite præ-
fertim fexto & nouo libri V II I .
V ix enim dubitandi locus fupereft,
quin opus illud ex Rufini verfione
pras manibus habueritSeveeus, qui
quamquam fuum compendium Hi-
ftoriae facræ çircumfcribat anno
Chrifti C C C C ., quo ipfo anno il-
le Eufebium latinum fecit ; fatis
tarnen confiât , ut alibi fufius di-
çendum, Severum aliquot poft annis
adhuc feribendis his libellis fuifle
occupa tum.
3 nunc eplfcopa tus , S c c . , ) Sul-
picius , ut oc fjornius notavit ,
acer fui temporis cafligator, paf-
fim in Clericorum mores Sc epi-
fcoporum invehitur. eafdem fere
S. Hieronymus querelas- fuis feri-
ptis infperfit.
4 n u llit umquam b c l l i t , &c. )
Veriflime hoc diftum elfe abunde
confirmât Eufebii Hifloria lib.
V I I I . , prtefertim a capite VI- ad
X I I . ufque, tum lib. IX. Conftan-
tinus ipfe Orat. ad Sanft. Coetum
cap. 2 j . afferit tot tantafque fa S t a r
fu i f f e c a d e s Chriftianorum, ut ß
t a n t a f a l l a e jjen t barbarorum ß r a -
&cs ) fu ffe llu rum id fu iß c t a d p e r -
petuam Romanis pacem comparant
d am . Præterea fi qua fides haben-
da Catalogo Romanorum Pontifi-
cum , qui fecundo loco a Schele-
flratio pomtur , quique fexto Ec-
clefiæ facculo feriptus creditur •
Marcellino Pontifice, qui fais ni-
mirum temporibus v ix it , f u i t p e r -
fe c u t io ( adeo ) magna ( ut ) in f r a
t r ig in ta d ie s quindecim m illia homi-
num p rom ifeu i f e x u t p e r d iv e r fa s
p ro v in c ia s ebronarentur. eadem verba
H lSTO R IsE S A C R J E E IB E R II. i 8 j
Exftant etiam mandatas litteris prjEclarte ejus temporis
martyBum; paffiones : quas conneitendas non putavi , ne
modum operis excederena. Sed finis perfecutionis iliüus fuit
abhine annos ix & l x x x , a quo tempore Chriftiani impe-
5 ratores effe caeperunt: namque tum Conftantinus rerumpotieba
habentur in libro Pontificali ,
qui Anailafio Bibliothecario tribui-
tur: quin ifflmo pro quindecim mil»
lia legitur ibidem fe p tem d e c iqt m i l-
l ia •
i E x ß a n t etiam mandates lit t e r is ,
& c .) Puta ab Eufebio in H . E . ,
quod opus in Iatinam linguam
translatum legiffe Severum admo-
dom probabile e ß , ut paullo ante
diximus. Potuit is etiam La&an-.
tii iibrum De M o rtib u s P e r fe cu to -
rum prae manibus habere in quo
non pauca de huius temporis mar-
tyribus traduntur. Sed crediderim
potiflimum defignata hoc \oco Aäa
Martyrum , quae olim in ecclehis
iegebantur, & quorum nonnulla etiam
nunc exftant fincera in Col-
le&ione Ruinartii, cui in Veronen-
fi editione merito addita fuit Paf-
fio SS- Firmi & Ruftici, qui in
hac civitate anno praeter propter
CCCIV-martyrium fubierunt. Ha bentur
etiam non pauca in SS. Coir
le&ione Bollandiana ex bibliothe-
carum forulis nuper eruta.
4 annos IX & L X X X ) Si ab
anno Chrifti C C C C . ineunte ex
auÄoris mente hos annos l x x x i x .
retrograde numeres , occurret tibi
annus c c c x .,v e l,fi mavis, cccxi.,
a quo tempore & ceifafle perfecu-
tionem , & Imperatores Chriftia-
nos efle ccepifle. idem ftatuit. Sane
quod ad hoc alterum fpe&at ,
minime dubium eft Conftantinum
( qui & antea erga Chriftianos,
patris fui Conftantii veftigiis in-
liftens, admodum benignus, & erga
noftram religionem bencanima-
tus fuerat ), anno tandem cccxi.,
quo in Galliis expeditionem in Italiam
contra Maxentium parabat ,
caeleftibus prodigiis & monitis im-
pulfum idololatriam eiuraffe peni-
tus, & inChriftum credidrfte, accitis
epifeopis ut in fide & lege noftra
ipfurn erudirent. fed dubium mihl
eft , utrum id potiflimum Severus^
fignifieare voluerit, aut plane refei-
veriit; quum nec in Chronico nec
in Hifloria Eccleliaftica Eufebit
hate di.ferte tradantur. Quod vero
ad finera perfecutionis attinet, is
anno demum cccxiu. contigit ,quo
viftus & fugatus a Licinio fuit
Maximinus. Sed in hoc fequutus
eft Severus, ut puto , Chronicum
Hieronymianum, in quo Maximini
mors biennio ante quam parerac
collocatur , fcilicet anno Conftan-
tini v i., qui refpondet anno Chri-
fti cccxi. Haec nimirum ibi Iegun-
tur : M a x im in u s perfecu tion e in C b r i•
flia n o s fa b la , cum iam a L ic in id pu -
niendus e jJe t, apud T b a r fum m o ritu r
anno im p e r ii f u i fe x to • JPorro Hier-
onymum contra biftoriae veritatem
& ipfius Eufebii mentem collocaf-
fe Maximini mortem anno vi. Con-
ftantini, atque adeo uno anno ante
Maxentii cladem, inde apparet,
quod hie in H. E . lib. ix . cap. io.
contrarium adftruat. Coniicere tarnen
eft quae errandi occafio Hier-
onymo fuerit, quum anno im p e rii
f u i fe x to mortuum Maximinum dicat,,
quem certum eft anno demum.
nono periifle. Audor Chronici Alexandria
, qui ipfum Eufebiani
Chronici textum, ut alibi faspius,
ita hoc loco defcripfdfe veri fimi-
le eft , primum refert Maxentii e-
xitium , poßquam V I • annos r eg n a f-
f e t s ßx<u\tu<rxs tr* ? '•: turn ftatim
fubdit : G a le r iu s (feu Valerius c
quamquam utrumque praenomen i-
pfi adlcribunt: hoc tarnen ab ipfo
Maximino ufurpatur apud Eufebium
H. E. lib. IX* cap. ip . Im p
e ra to r C a fa r C a ju s V a le riu s M a ximin
u s , &c.) v e ro Ma xim in us a L i c
inio fu fu s y in C ili ia fu g ie n s p e r mit
, cum annos IX * im pe ra jfe t ,
ßaatKtuffets irn 0'. Ille tarnen etiam
hoc loco legifle videtur Ivnr'. idco-
que lapfus eft in errorem ilium,
nec