d o . U t enim cuique primis fide'i temporibus in- mantis .venit codex
aracus, & aliquamtulunj facultatis fibi utriufque lingua liaibere vi-
debatuir, aufus eft interpretari. Vebementius tarnen non eft .mgenium
iflnd Auguftini Jeflimonium, neque cxifltmaiidum, quot varii occurrebanl
olim Scriptura interpret ationum codices , quorum alii ab aliis dijfidebant,
tot fuijfe varias Scripturarum interpretationes , a diverfis alaboratas inter-
pretibus : ilia nimirum d ijcrêpantite plerumquc non tam diverfos interprétés,
quam diverfos arguant librarios , .eofdemque ant ofeitantes , aut audaciores j
qui inter deferfbendum unam eamdemque Scripturarum interpretationem, fuo
finguli arbitralu vel negligentia plurima mutaverint. Hæc qm dem eo fpe-
étant, ut interpretum Latinorum numerus longe minor fu e rit, q u a ®
Auguftini verba prima fpecie videntur innuere, non tarnen ut una
tantum fuerit per ea tempora Larina interpreratio. Verum fi Au»
guftini locus interpretatione aliqua Ac temperamento indiger, ut o-
mnino videtur; cur non potius dicemus Latinos tam multos interprètes
ab eo agnofd , non quod ii Scripturam univerfam, aut aliquos
faltem ejus libros ex integro tranftulennt , fed quod voces tantum
aliquas fparfim nova interpretatione donaverint, atque adeo pleraf-
que variances lefliones in facros Codices paullatim invexerint? La
nos fane Auguftinum intelligimus î quare minime dubitamus alfere-
r e , unam tantum olim interpretationem in u n iv e rL , qnaqua patuit,
Latina Ecclefia, exftitWTe. Porro idem adftruere omnino. videtur i-
pfe Sabaterius infra: pergit enim num. 7 ;. Varias autem diftrepantef.
que ejfe indus interpretationis leltiones, quamvis ab uno elaborata fit interprète
, nemini mirum videri debet : quandoquidem vel ipfius primigenii Scripturarum
textus diverfas aliquando ejfe leiliones , concerts omnium tam Catb-
clicorum, quam Heterodoxorum efi opinio. Qujs enimvero nefeiat variant
tes dart lediones in ipfo textu Hebraico veteris, & Graco novi Teflamenti ?
& cetera. Sed demum num. 17. clarius mentem fuam aperit, ita feri-
bens: Sed ne pluribus ledorem morer , atque ut eo tonvertar, unde funt
profechts; en quo rem deduco. Quamvis textus primigenii diferepent inter
Ce aliquando leiliones, variifque dijjideant verbis, atque etiam fententiis,
mum tarnen eumdemque primigenium ejfe text urn confiât: quidni igitur parlier
unam eamdemque primam fuijfe Scripturarum interpretationem dixerimus,
quamvis varia in codicibus appareant diferepantia, qua varias interpreta-
tiones a variis elaboratas interpretibus fignificare videntur ? Nimirum v a ria
ilia forfitan diferepantia aut ab ofeitantium negligentia librariorum , aut
ab audaeium temcritate eruditulorum funt profeeia j quorum alii fomniculofe
deferibendo banc interpretationem , verba id fententias vitiarunt 3 alii vero ,
qua minus intellexere, aut mendofa putarunt, arbitratu Juo mutaverunt , Ace.
Denique num. 18. aliam praiterea variarum leâionum cauftam indicat,
atque ita concludit : Pratcrea variarum potefl ejfe alia ledionum origo,
eaque purior atque utilior. Sicut enim librarii fj erudituli ofeitantia (j te-
mcritate primigeniam translationem nonnumquam vitiarunt ; ita eruditi, fi
quando primant dormitafi'e agnoverunt Interpretern , . .. qua minus rede ver-
fa erant, caftigarunt, Cd verbis fententiifquc obfeuris lucem dedcre. Hinc fa il
um efl, ut qua varia videntur ejfe a variis elaborata feriptoribus Scripturarum
interpretationes , aliud forfitan nihil fin i, quam varia ejufdem interpretationis
exempla, pro librariorum negligentia, ignorantia ac temcritate,
fe d id eruditorum eafiigatione, diferepantia. Him forfan Hieronymus tot
exemplaria paene, quot codices feripfit ', qua lame» paullo inflalius feri-
pta funt pro more S Dolioris | dicere mibi liceat ) in augeudo minuendove
nonnihil intemperantioris .— Hinc demum Augitflino, qui nihil inepte , nibil
nifi treble feribit, feribere forfitan dicuit, L .: ti-nos interprétés numerari
non polfe. Verum ( pergit) banc conjecturant vebementius bic non urgeo ;
erit ;poflbae, ut de eodtm argumenta fufius dicam, ad ealeem bujus prima
partis , & c.
35. Haftenus Sabaterius cum ferrtentra no'ftra concordare videtur:
rerope unam agnolcit Scripturæ interpretationem , quamvis varia in
Codicibus., nec non apud antiquoS Patres, occurrant diferepantia,
quæ varias interpretationes a diverfis confeâas interpretibus in fpe-
•ciem præfeferunt 3 in eamque fignificationem ipfa Auouftini verba
poftremo trahit, qua initio, ut vidimus, fecus intellexerat. Verum ,
quis credat ? quod egregie hoc loco ’ftabilivit, in fequentibus deftruit,
fenfimque a priori fententia déclinât, vel iis in locis, in quibus fe
conjccluram fuam confirmaturum promiferat. Sed quid d'eo, fen-
fim ? immo ftatim palamque relilit a propofita conjeQura . Quid enim
aliud fibi -volunt, qua jungit cum pracedentibus ,e x num. 18. a me
paulio ante deferiptis i Jam ad fe nos , inquic , vocal famofa Scriptura
mterpretatio, qua ab Aug ufit no Itala appellatur, d e qua pluribus nobis efi
■ dijferendum . Sequitur enim ex h is , uc prater famof am illam, ab Au-
guftinp Italam diAam, alia minus célébrés Ac obfeuri nominis inter-
pretationcs agnofeenda fine,quum tamcn paullo ante conjecerit, unam
eamdemque primum fuijfe Scripturarum interpret au on cm. Sed fori site
nus proprie loquutus e f t , vocemque interpretatio pro «fùio ufurpavic?
nam ex diâis haûenus fequrtur,ut una quidem Latina fuerit interpre»
ta tio , multæ autem, Ac inter fe d ive rfa , ejus editiones, inter quas
excelieret I ta la . Videamu’S itaque quid de Itala tradat toto ÿ. III.
cui hoc præfixit lemma: De celeberrima interpretatione Latina, qua olim
Itala fuit appellata. Hac nimirum ifle flatim/feu mum. 19. Quemadmo-
dum apud Gracos efl Scripturarum mterpretatio , cujus exccllit auiloritas ■ ita
fu a eft Latinis, cui eeteras, fi qua fuerint prater ipfam , pofibabuere ;
I fia apud Latinos efi It. la : ilia apud Graces efi Septuaginta interpre-
tum verfio. Sed fi utrinfque interpretationis p a r, aut faltem non multunp
difpar fuit quondam -audoritas, certe fortuna longe dij imilior efl : cetera.
Jam ex his f.tis conftat, Italam Sabaterio elTe interpretationem pro-
prie diftam , Ac a ceteris, fi qua fuerint, prorfus diverfatn j ficuci, qua
dicitur Septuaginta interpretum verfio , diverfa eft ab aliis gracis ver-
fionibus, Aquila, puta, Symmachi Ac Theodotionis, quas ei poftea
opponit. Quod vero alias prater Italam antiquas interpretationes in
laudatis verbis non aperte agnofcat,fed dubitantis in modum ( f i qua,
inquiens, fuerint ) ponat; primum non fibi plane conftat : nifi enim
alia vere fuifTent prater Italam , non procederet inftituta ejufdem
cum L X X . virali comparatio, nec excelluiffe did poflet, qua nullam
aliam habuerit fimilem: deinde in eo incautus Auguftini teftimonio
contradicit, cui tamen 11 nice, licet peiperam >inmtitur : polltemo a-
Jiis in locis cas multas interpretationes fine ulla dubitatione rec ip it,
ut paullo infra , eo ipfo numéro: Negleda vero Latina omnes interpretationes
, eaque ipfa quam tanto in pretio babuit Augufiinus, cui eeteras ejfe
pofibabendas pronuntiat : Ac num. , quum in pracedentibus crud to.
turn