tibus Judxis potuerat confêcrari, & poftea dirutac civitatis
oppreda nideribus, non nifi tam fideliter reqirirenti meruit
oftendr * Igitur Helena primum de loco paflionis certior fa-
éka y admoca militari manu y atque omnium provincialium
multttudine in ftudia reginae certantium , efFodi terram & 5
contigua quacque ac vaftiflima ruinarum purgarï jubet: mox
pretium fidei & laboris tres parrter cruces , ficut olim Domino
ac latronibus duobus fixsc Fuerant, reperiuntur ► Hic
vero major dignofcendi patibulr in quo Dominus pependerat,.
difficultas omnium animqs mentefque turba verat, neer- io>
rore mortalium fbrfitanpro cjbicc Domini Iatrortis patibulum
confècrarent .. Captunt deinde confllium , ut aliquem recens
mortuum crucibus admoverent . nee mora, quafrDei nutu
funeris ex(lin<5ti‘ fblenTnibus exfêquiis defêrebatur, concurfu-
que omnium fèrétro corpus eripitur . Duabus prius irulïra * 5
crucibus admotis , ubi Chriflr patibulo adtadfcum e ft, di-
étu mirabile I trepidantibus cunétis funus excuffum , &
infer
îræc & fequentia? cum PasillinF e-
piftola mim. y.
4 atque omnium provirrcïaUum
multïtudine trr s. r- certantium )>
Quod alibf obfervavrmu&, Severuff
baud rnfrequenter uritur verboTunr
eonftmdione minus ebvia , Sc ufi-
tat* , quae. græcis dicitur
- apud Paulfinum eft tantum,.
parataque mox civium mihitarïma-
nu.
g Wie vero ma-ior, dcc-)1 IfaPauF-
linus. rem. narrat r fed Kufiikis>ySocrates
, T heod oretu s- & Sozomenus
tres cruces mulaerr cuidanr prima-
tiae* gravi' aegritrudme* confedæ ad-
motas narrant, eamque' oim^ dua-
Bunr prioriHir contadii^ rrifiil! iuvaf-
fet r tertia de mum cru ce admota- y
repente irreotumenr reftftutanr . ö -
trumque fane miracuFunv potuit e-
veniffe j, nam1 & mor tui' refufcitatf
menrinit Sozomenus : Zijtrca
K€%poy T(p «rw «rpóvtg scmf&avcu-• Sed
quid dicemus de Ambrofio Sc Chry-
q.ur Chrrftr crucem- ex tr-
tulo> agnitam refera rat ? Potuit qur-
dem Sc titukis, Keet a Grace- ayuf-
fu s , ut tradit Sozomenus , indicio
effe y fed jo re gravifirm a- non far-
lia miamifeftoi i itaque fcribit RLufc*
nu S': Ader at qvietem fyr titulus itfc
qui .• . . . - • . aPilato fuerat com-
fcriptuf y fed nee ipfe faris evidenter
Domimcr prodifrat figna patiBu-
J ii
x capiunt deinde confiiïum)Paur-
finus hoe confiKum’ Sr- Helen» dr-
vinifus* függeftum tradit • Ru-finus
vero Macarium Hi er of o ly mi ta nu m>
epifcopum auflorem' facit alterius*
experimenti , quo' tres cruces'
fieri segrotantr. fun-t adnrotse* Sed
Kra?c nrhif tfiftorree verkati obfunt ^
fimt etnim1 Tevi-ora quaedanr rei ge-
ftae adiunfBa,ex narrantium' pferum-
que arbitrio & o pi n ion e profeifa ^
r * funerir exfiiniïi ) Sigonius legend
um voluit funus exftin&'ï, ut
fit funus Bominir mortui; cui’ V"or-
fïius- adlHpulatur . Sed funus pro*
cadavere pauJlo pod ufürpatur a Se-
vero-y nee alia- fignificatrotre he ie
pofitunr videtur, cum! fübdatur fo~
1'cmmBut exfêquiir deferebatur : ita-
que legendurrr forte funus feu cadaver
v ir i exftinfti : rem; tarnen- in
medio relrnquo ^
r y funus exeuffum)‘ Ita & Paul-
linus r fign-ificant autem mortuum»
repente excitarum,& vitae, red'ditu-iw
füilfe r Funus vero pro cadsayere
paÜGiini
inter fpeélatorcs fuos adftitit. Crux reperta , dignoque ambi-
tu confecrata. Hisper Helenam geftis principe Chriftiano ^
liber- .
palfim apud latinos Scriptores oc-
currit , ut apud VirgiJ. II. iE n.
verf. 5J9* patrios feedaft 1 funere
vultus , ubi Servius : Funere , cada-
w r c ,& c .,& lib .ix . verf. 49., ƒ«-
nus lacerum tellus habet. : ubi iti-
dem Servius; Dilaniatum cadaver ;
ram funus pro cadavere pofuit. ita
a lii, foluta etiam oratione ufi .
1 inter fpeflatores fuos adftitit )
S. Paullinus ; inter exfpeftatores
fuos redivivus incejjit. Porro editor
monet ita habere MS. Regium cum
tribus editis, haneque veram efle
leftionem; alios autem codices fpe-
Slat ores praeferre. Poftremo ledo-
rem amandat ad epift. v i . num.
3. ubi itidem habetur oculi tempo-
ralium exfpeBatorum, iuxta MSS*
duos , & totidem editos libros :
turn additur : Similiter iuxta MSS.
Codices exfpe&are pro fpe&are, fa*
exfpedator pro fpe&ator [ape fa -
pius apud Augufiinum t. 4. Item in
veteri verjione latma Tajjionis S S .
Martyrum Tarachi, Probi Andro-
nici pag. 2 6 1 . 268. Edit. Bigot.
H x c placuit tranferibere in confir-
mationem eorum , quae non femel
alibi notavimus. Sane Severus ipfe
Paullinum excerpens feripferit for-
tafle hoc loco exfpeftatores ; fed
haec vox a librariis, ut alias, fue-
rit decurtata.
1 dignoque ambitu confecrata )
Ambitus hoc loco non e ft,u t Vor-
llio videbatur, ambitio - id eft flu-
dium , contentio , unde ambitiofus ,
qui magno ftudio aliquid fa c it : fed
magis proprie fignificat pompam &
apparatum folemnem , qua fignifica-
tione, Prudentius Hymno In Exfe-
quiis, funeris ambttum dixit ; nec
fecus accipienda vox ambitio 1 .
Mach. ix . 37. cum ambitionc ma-
gna \ nam in grasco textu eft fttnd
•jrxpxmoisiris pttyec^ns • Eodem colli-
neat alius Severi textus Dial. 1 .
pag. €6. tomi primf, quo ecclefia
quaedam in ora Cyrenaica ita de-
w'ribitur; Erat autem vilibus texta
lcr^fc/fjx , non multo ambitiofior
quam noftri bofpitis tabernaculum,
&c. :adquem locum idem Vorftius
alia quçdam add id it exempla,fed ab
audtoris mente prorfus abfona. Ce-
terum S* PauJIinus audiendus, qui
rem omnem fufius profequitur : dignoque
mox ambitu confecratur, con-
dita in pajftonis loco bafilica, qua
auratis corufca laquearïbus, & au-
reis dives altaribus> arcano pojitam
facrario crucem fervat \ quam epi-
fcopus terbis eius quotannis , cum
Pafcba Domini agitur, adorandam
populo princeps ipfe venerantium
promit -bed quoniam agitur de cul-
tu & adoratione San&æ Cruc is,
non omittendus S- Ambrofii locus,
ex quo appareat nos neque aliter
fentire, neque quidquam difeedere
a ritu eius temporis, cum ante Crucem
profternimur . Invertit ergo ti~
tulum ( de S. Helena loquitur ) regem
adoravit , non lignum utique,
quia hic gentilis eft error vani-
tas impiorum , fed adoravit ilium ,
qui pepe»dit in ligno, feriptus in ti-
tulo\ See. Exftat etiam antiquum
nec minus elegans carmen de Paf-
fione Domini in plerifque MSS* Sc
edd. Ladantio adferiptum , in quo
hi verfus leguntur .
Flefte genu, lignumque crucis
venerabile adora
Flebilis, innocuo terramque cruo-
re madentem
Ore pet en s humili, &c.
Sed Caveus inde arguit La&antii
non efle carmen illud , quod in eo
Crucis adoratio memoretur* Aliis
heterodoxis ob eamdem cauffam is
verfus fufpedus eft : immo non de-
fuit qui ipfum expungere minime
dubitarit, ita fententiam conne-
dens : Flefte genu, innocuo terram-
que cruore madentem, &c. Fuit hic
Georgius Fabricius , qui Poetas
Chriftîànos veteres edidit Bafileæ
an. 15 6 1 - , quemque ob hanc aliaf-
que interpolationes ipfe Joannes A l-
bertus Fabricius Biblioth. Latinæ
lib* iv . cap. 2. num. 22. notât,
fed nimis levi ftilo .