Turn complurium fententias retuliffet, ita demum conciwdit«
a»* vox omnium eft , inter varias interpretations Laimas jwam l i f e
pra ceteris infignem , qua variis eft appellat a nomitnbus , ab alas vetus Vulgata
, ab a liis , Communis, ab allis le ak . V erum. oper* pretium eft
obfervare, eos quos allegat in confirmationera fenientiæ in * , *n ea
omnes opinione fuifle, quæ pane infinitas jam turn Latina; verfiones,
prodiiffe falfo flatuit, uc difertis verbis fcribit Matthæus Petudidier,
primo loco ab eo citatus,-cui confonat Sixtus Senenfis, dum peculjanter
de verfionibus N. T . tradit: Certum earum numerum fare non pofumus,
H I as tarnen fuijfe multas indicat Hieronymus, Prafi I V . Euang,’y nec non
Baronius , & Waltonus, cujus hæc verba Tunc : Quod ad verfiones La-
tinas attinet, mult a olim er ant ex Gracis fa il a j ita ut vix numerari poj-
fint te fie Auguflino ; poftremo Miliius, qui quidem de TertulUano agens
in Prolegom. num. 6 1 6. hæc habet ,quæ & fupra alia occafione atcui -
jmus; Nempe prater Italam innumeras alias primis feculis exfiitijfe (. version
es ) notât Augufiinus ; & infra: Varias enim apud eos { Afros, ) le iïi-
tat as fuijfe verfiones, jam ab Ecelefia. fua primordiis ad Augujtini tempora
, at que etiam poflea ycerto certius . Vide euradem & num. 838. de Augu-
ftino agencem . Qui itaque paullo ante unam tantum antiquam ver-
fionem non obfeure aflferuerat, ad eorum demum, de Itala agens, au-
âoritatem provocat, qui innumeras fibi finxerant, atque adeo ne in-,
tellioere quidem potueranc, quid Itala voce Auguftinus intellexerir,
quidve alii Patres fibi voluerinc, quum Vulgata, aut Communis meminerunt.
t r j- r
J 36. Idem tamen Sabaterius rurfus num.; $ i. > quo tule antea dil-
putata colligit, & fub adfpeftum revocat, quædam habet nec cum
præcedentibns , nec fibimet cohasrentia. Hujufmodi autem funt: An
fua fingulis Ecclefiis propriaque fuerit interpret aiio \ an un a communis omni-
buscommuni omnium ufu recept a ; priorum Ecelefia temporum obfeuritas
terto definire non. fin it. Verum five unica primum fuerit Scripturarum verfio
Latina . . . . five plures deinde fuerint; Ece lefia........mam pra ceteris
ufu frequentiori olim , vel proximo ab Apoftolis tempore, ita confiecravit y
ut alia y fi qua fuerint y nullo pane ordine haberentur. Hac ell ilia interpret
at io , quam propterea Communem pajfim Scriptores antiqui appellant.
Nifi enim ea in omnium ufu fuijfe t y ut quid Vulgata, ut quid Communis
appellaretur? Hæc cum fuperioribus comparans judicet æquus L e ctor,
utrum Clariflîmum hune ceteroqui Scriptorem inconftantiæ ôc
incongruentiæ immerito accufaverim. Sed & illud addam,quod ha-
het num. 67. Equidem arbitror, inquit, cum Cl. V. Phil. Garbellio ,
tom. I. Vindiciarum Blanch, p. 381. ,, non fatis attente Hieronymi
j , atque Auguftini audoritatem urgere multos,qui N. T.. Latinas ver-
„ fiones plurimas olim in Ecelefia fuifle arbitrantur. ,, Do tamen
manu s ; plurimos prijcis Ecelefia emporibusy Latine reddendis, qua
Graca exflabant Scripturarum exemplaria, operam impendijfe fuam, Augu-
fiini auftoritate adduftus t fateor. At idem Doiïor auHor efi , unam pra
ceteyis infignem fuijfe, verfionem y earn omnibus praferendam , quod tena-
cior verborum fit cùqi perfpicuitate fententiæ, docet. Video , ut in eo-
dem omnino contextu , primum profiteatur fe cum Garbellio fentire,
qui quidem acriter contendit ex Auguftini & Hieronymi verbis minime
fequi, ut plures una verfiones olim exftiterint, ftatim autem concédât
5 3 S
cédât Auguftini potiflïmum auHoritate permotus. plurimas fuiffe Verfio.
n é s , unam autem præ ceteris infignem, atque omnibus ceteris præfe-
rendam ? Quæ, quæfo , apertior «ffe poteli .cum fententu Garbelli repu-
gnantia î'Verum non id mihi modo propofitum efi, ut ex Juftituto Saba-
tem fententiam de antigua Latina interpretatione fingillatim, & per
partes refeJlam , Hæc delibaffe futficiat-, uc appareat, qua n adh ic in
incerto & ambiguo verfetur hæc difficiiluna , & tamen fc tu diomffi-
ma quæftio.' quandoguidem -eruditus iJJe alioqui ^ i r , -& in antiquæ
îllius interpretationis reliquiis e x Pa-trum fcnptis, & ex ant.quiffimis
codictbus , eruendis & illuftrandis tmprobo labore fummaque cum lau-
de veriatus, ut ex ejus utüiifimo Opéré apparet ; quamv.s primum ,
ut vidimus, reöe conjecent unam fuiffe ,oIim inter,pretaxiouem La-
tinam, a priori tamen fententia poftea receffit, Dofliffimorum iiiro-
rum , qui de eodem argumento antea «gérant, præjudiciis in tranf-
veriurn abreptus: quo faâum e ft, ut obfcuræ per fe quæftioni tene-
fra s majores offuderit. Caput atque origo erroris fu i t , quod pec'ipfe,
nec qui ante .eum îfcnpferunt, expendennt accurate , quid in Hiero-
xymi fie Auguftini aliorumque -Patrnm fcriptis fignilicet aliquando
vox tnteymattOi feu Interpres, aut quo refpexerinc ndem, dum me-
minerunt editionis, feu verfionis Vulgata ? Communis, Veteris J t d * s
quæ tamen voces ex ipforum mente & totius orationis feriev non ex
noltro captu & præconcepta opinione funt expiicandæ. Hac via facile
Wm c medio poteruru ambages & fatUna., q„ibus involucutu
adhuc eft hoc argumemum,
37- /Quoniam vero in fuperioribus obiter, '& ex alterius perfo-
na mentionem feci Ci. Garbelli, ejufque ad mod um eruditæ & 'eleaan-
tis epiftolæ; dettntiquiffimo euangeliorum codice Brix iano, quæ habetur
etiam an Prolegom. Buang. Quadrup., nonnulla mihi de -eodem
nunc addenda effe fentio. Primum -autem ingenue fateor, me non-
dum earn epiftolam legiffe, quo tempore fententiam -vulgarem de an-
tiquis Latinis Scripturas verfionibus mihi impugnaudam effe ftatui ,
atque etiam pleraque omnia , quæ »contra Anfaldum & SabateTium a
me difta fun t, fcnptis mandaveram. Sabaterius ipfe earn laudans
îmecit mihi ftimulum , ut eamdem infptcerem. gavifus autem fum
vehementer, poftquam deprehendi a viro üio»doffiffimo unam tantum
antiquam verfionem N. T . affertam, adeoque mihi cum eodem in
omnibus fere «onvenire. B o lu i tamen, quod neque Blanchmus ,
ad quem data eft ea epiftola , & a quo femel & iterum vulgata fu it ,
neque Sabaterius, aut alii qui muper de eo argumento fcripferunt,
ejus argumentis manus »dederint, & in ipfius fententiam difeeffe-
n n t. Gaiu autem inciderunt in manus meas hoc eodem fere tempore
Ephemerides illæ litterariæ, quæ Gottingas haud ita pridem
yulgari coeperunt ,quafque paulo fupra num. 3 1. primum citavi : quo
in Opéré de EuangeliarïoQaadruplici dum agitur ,eadem occafioneGar-
belli quoque epiftola excerpitur, eademque opera refellitur . Placet e-
ruditorum Germanorum verba deferibere, ut eodem tempore & Gar-
belli fententia , & ipforum objefta pateant, quæ nos tamen fubinde
caftigare non practermittemus Hæc illi pag. 75 & feqq. Fafciculi Iff.
editi an. 17 5 2 : Communis eft opinio, neque noftro ilia fuffragio repudiand
a , plures olim in Italia verfiones Latinas fuijfe, ex quibus una magnates
pra
l i