Abjieiatur ergo a confuetudme Fidel turn
damnanda perverfitas, nec honor uni Deode-
bitus, eorum ritibus, qui creaturisdcferviunt,
mifceatur.
Hic jure te obftupefcentem mihi videor
ïntueri, tarn patentem errorem ab Erudi-
tis Viris, qui Sanéli Leoqis opera pluries
edidere , minime obfervatum fuiffe. Ne de-
digneris propterea brevem moram tuis in-
terponere ftudiis} ac ea, quæ port fuprarelatas
faélas indagationes eruditionis gratia
exaravi, amico legere animo.
Primo igitur loco ad Vatican* Bafilicæ
fcalam me converto , quam prægrandem
fuiffe reperi , cujus triginta quinque mar-
morei gradus ad Bafilicæ iuperiorem aream
præbebant afcenfum , quique in quinque or-
dines diflributi erant , ita ut quilibet ordp
feptem cqnftaret gradibus: nam Architeéli
in graduum diflributione imparem hume-
rum obfervant: natura enim Temper , cum
afcendinlus, ad finiftrum pedem primo mo-
vendum-nos inclinât, & in eodem gradum i
plerumque fiftimus ; unde fi gradus pares
iînt, dexter pes in ultinfo fiftit gradu , fi-
nifter. vero remanet fufpenfus , quafi ipfe
vellet afcenfum terminare . Quare afcen-r
dens quamdam patitur moleftiam , quia
cum natura finiftro pedciVelit. quietem in-
venire, ilia nequaquam fruityr. •
Hujus fcalæ aelineamentum, ut antiquitus
erat, in TabulaXII. meioperis De Sa-
cris Ædificiis a Conftantino Magno con-
ftruélis, expono, ubi diftinéle quinque graduum
ordinesr, cum intermixtis areolis'-
cernuntur : quare finguli ordines ex feptem
confiabant gradibus . Arearum vero , quæ
in fcalis interponuntur, finis eft, ut afcen-
dens in afcendendo defatigatus paulifper
quietem deambulando., fivë .eonfîftendo in-
veniât . In fealæ vero fummitate major,
omnibus aliis areis* alia eft, cum ibi major:,
rem quietem afcendens antequam ædificium
ingrediatur invenire debeat. In hifce Sanv
éli Petri fcalis maxim^ erat area, quam
fuggeftum Area fuperioris Sanélus Leo ap-
pellat , ad differentiam aliarum inferio-
rum .
Per hujus fca’æ gradus prifci Fideles ora-
tionis voto, five gratia, indifferenter habe -
bant afcenfum , flexis fcilicet genibus ,• ut
ex Gregorîi IV. ac Hadriani I. apud Bi-
bliothecarium Vitis deducitur.
Oftenfo igitur quid vox Area fit ,. quid-
que in fenfu fanéli Leonis fignificet, opérai
pretium pofcit, ut ejufdem. Pontificis ad
Fideles objurgationem examini. fubjiciam .
Nonnulli antiqui Fideles antequam Va-
tjcanam ingrederentur Balilicam , poft fca-
larum afcenfum , fcilicet in ipfa fealarum
maxima area , Natalis Domini die fe fifte-
bant, nafcentemque Solem adorabant, du-
élo argumento a Manicfeæis, qui hujufmo-
di profanum ohfervabant ritum . Quare
Fideles ipfi propriorum rituum ignari, na-
fcentem Chriftum cum oriente Sole con-
fundebant , âdorando creaturam pro Creatore
. Striélius hæc exponam. Gentiles fere
omnes , & prarfertim Orientales , Solem
deorum principem effe crediderunt . Docet
id admirand* leftionis, atque eruditionis
Vir Gäfpar Bartius in fuis Adverfariorum
Commentariis lib. 41. cap. 27, Idem often-
dit Vir multijug* eruditionis, & vari* le-
£lionis Gafpar Joannis Voffii in fuo Tra-
£latu de Idoiolatria plurimis in locis; idem
Kircherus in fuo iEdipo iEgyptiaco . Cum
igitur Manichseorum hanefis in Mefopota-
mia, Oriental! plaga, fuam nabuerit origi-
nem , ut fcribit Conftanti*, five Salamin*
in Cypro Epjfcopus Sanftus Epiphanius ad-
verfus Hasreies H*refi 46. five 66\ mirum
non eft, quod ipfi Manichaei Solem adora-
verint ; quod innuit magnum illud Eccle-
fia» lumen Sanftus Auguftinus libi de Hk-
ref. Haeref. 46. de eildem ManicHatis fie
fcribens: Orationes faciunt ad Solem per diem
quaquaverfum circumit j ad Lunatn per.no-
Elcm, fi apparet ad Aquiloniam partem, qua
Sol cum occiderit ad Ortendem revertitur .
.Quare ad illam cadi plagam ubi videbant
illa hora fpecfari Solem , ibi fe ad ilium
adorandum« convertebant . Summo . igitur
mane Sol oriens Vatican* Bafilica* faciem
refpieit , illamque per multas illuftrat ho-
ras . Ergo fi Manichad^ dum in Vaticanis
fcalis ftabaht, Solem adorare volebant , in
fiujufmodi a£Iu ipfi Vatican* Bafilic* ver-
tebant dorfum .• & licet hujufmodi profa-
nus ritus omni die , omni,que hora a Ma-
nich*is obfervatus fuerit ; nihilominus ipfe
dies zs.-dBecembris Nativitatis Domini apud
Manicn*os 'honorabilis erat propter Solis or-
tum, ut ex laudato Sanflo Leone apertif]Ti-
me deducitu^ in ferm. 2. de Nativitate Domini
cap. 6. 'ubi fic : Habentes ergo tantfc
fpei fiduciam ,\ DileElijfimi , in fide , qua
fundati efiis, ftabiles permanete., ne idem tile
tent at or, cujus jam a vobis dominationem,
Chrifius exclufit, al.iqui.bus vos iterum fedu-1
cat infidiis, & hac ipfa prafentis diet, gern-
dia fua fallacia arte corrumpat , illudens
fimplicioribus animis de quorumdam perfua-r
fione pefiifera , quibus hac dies folemnitatis
nofir a , »0» tarn de Nativitate, Chrifii ,.
quam de Novi, ut dicunt , Solis • ortu honor
rabilis videatur . Quorum cor da vaftis tene-
bris. obvoluta , & ab omni incremento vera
lucis aliena funt: trakuntur enim adhuc fiyl-
tijfimis Gentilitatis erroribusquia fupra
id, quod carnal $ intuentur afpeElu, nequeunt
aciem mentis erigere , minifira mundi lumi-
naria. divino fionore venerantur. Abfit ab
animis chrifiianis impia fuperfiitio , prodi-
giofumque mendacium . Ultra omnem. modum
difiant a fempitemo temporalia ,r ab incorpo-
reo \ corporea, a dominatore fubjeBa : quia &
fi mirandam. habent pulchritudinem, adoran-
dam tarnen non habent Deitatem. Ilia ergo
virtus., illa fapientia , ilia efi colenda ma-<
jefias , qua univerfitatem mundi creavit ex
nihilo , & in quas. voluit formas , atque
menfuras terrenam , calefiemque fubftanttam
omnipotenti ratione produxit . Sol , Luna ,
& fidera fint commoda utentibus , fint fpe-
ciofa ccrncntibas } fed ita ut de illis gratia
referantur j - qdoretur Peus , qui
condi^i^mW^^ ^reqturq y qua fervit . Lau-
date .igitur JDcum, Dififtijfmi, in^omnibus
opeybus fjus,, atque, judiciis > Sit *in mbit
indubitat# • crpfiulifqs virgijjea integritatis ,
& partes,, ,'Reformations humana ftcrum ,
divinypfqw fßnQo, atque fijiçern
honprateffetpfifa/.;, . ,;i..
De P^vae.iödorationis 'ufa Fideles de-
nuo.inçrèpat idem Sanélus Leo jn fuperius
allegro Serixn-y* de eadem Nativitate c, 4.
quoq hjç] repetçre .non ineóngruum fore pu-?
to , Sic igitur ifte Sanélus.rfoq 14jtur> De ta-
libus infiitutis etiam illa - generatur impie-
tas, fifil j'/içho(ttior\e. (fturna lucis (xurgçà&
lt:- tbtfttïkufdàm infipientioribus de locis
eminsntiçfibf4S adoretur .‘ .qifiÿd nonnulli etiam
Chrjfiiqni adeo fe religiqf^faççr^Mtcvtt ? MK
priufquaty ad beati Pétri Apofioli Bafili-
cam, qua uni Deo vivo & vero efi dedi-
cat a, peryoniant, fuperatis gradibus, quibus
ad fuggßfium ARE JE fuperiorisafçenditur
cormerfo corpore ad nàfcèntem^ fe. Solem re-
fleSlant, 0 “ -çürvatis cervicibitâ , in honorem
fe fplendidi orbis inclinent , Quod fieri par-
tint ignorant ia' vitiOi partim paganitatis fpi-
rïtu, multum. tabgfcimus, ty -dolmus* Quia
&'\Ji quidam forte CreaMrem. spotim pulchn
luminis ,\qttam ipfum Jument qmd efi crea^
tura: , venerantur*, s- ahfiinmdum -, Hamen eft
ab ipfa. hujufmodi fpcçje offiéii , f quam cum
in wftris invenip.,.■ qiip’ degrum mltum reli-
quit-, nonne harte fecum partent, opinionis ve-x
tuft a tnmquam prôbabilem rotentabit, quam
Chrifiianis , & impiis vider it ..effe com-
munemlw , m- v- .■ ' c
Veritas hæc, quæ ex allàtib^ruitur Ser-,
monibus j- magis iflueefcet, fi ejufdem Sâriéli
Leonis tmtjnentur tempora quai ad populi
concurfum ad Vaticanam iBafilicam , Can-»
fuevere enim antiqui Romani Pontifices
ufque adÆregorii. VII.- tempora;, nempe.
tifque ad finem qirciter undecimi fæculi ,■
divina officia , quæ in fefiivitate, Natalis
Domini celebrabantur tribus- diftinélis )io-
cis , diftiriélifque horis ilia celehrare : idque
apertiffvme éruitur ab antiquis fibris Mifla-
rum Romance Ecclefiæ^ fcilicet Antiphona^
rio fanéli Gr,egorii Papæ a laudato., Jofepho
Maria :Thomafio nupen in r! luoem'erniffo ,
ubi pag,> 15. fie in aniSquis, Lioris legiturj;
VIL Kalendas Januarii u Naüvitas Domini
Nofiri Je fit Chrifii $ In media no&e Nativitatis
Domini. Ad, SanBam ^ Mariam An-
tiphona ad introitum. Dominus dixit ad me
&c. &'pag. 16. Item manc prima. Ad San^
étant Anajlafiam. Antiphom >ad introitum .
Lux fulgebit hodie fuper nos St.c. pag. vero
17< In die Natalia Domini - ad Miffam y
Statio ad SanStum Petrum . Antipbond ad
introitum . Puer natus éjl nobisrSzc. Et. in
Comité ab Albino ex Caroli (fcilicet Ma*
gni ) Imperatoris præcepto emendato pag. I,
poft Antiphonarium fie, legitur': Incipiunt
Tituli ilcSlionum fequeniis Libri » L In Vigi-
Ita Domini . II. ad-Sanotam Mariam. III.
ad SanÜam Mariam. W* ad San&um Petrum
. In^Capitularibus vero Evangeliorum
de Anni circulo pag. 141, In Natale Domini
f. Ad SanElam Mariam Majorem Ù'c.
Jtem ad Sanclam Anafiafiam &ç. Item ad
Sanélum Petrum &c. Hue ufque relata, ex
Petro Mallio , qui floruit duodecimo fæçu-
lo , apertius intelliguntur , ibi : In prima
Miffa çjufdem noEtis ad Prafepe , Marie ad
Sanclam Anafiafiam , In Miffa vero diet
antiquitus , fcilicet ufque ad tejnpus Grego-
rii KIL fuit Statio ad SanEhçm Petrum ,
unde aâhuç Canonki pro Presbyterio noEfis 8.
fo l , Scd nunc çelebratur Miffa diet apud
SanElaw Mariam Majorem, quia via brevis
e jl, dies paryi funt , Malljus impreffus
eft , fed mutjlus,, hæc allata funt in prin-
çipio manufcrjpti, Quare conçludo , Sanélj
Leonis ævo Stationem in die Nativitatis
Do,mini in Vaticana fuifle Bafilica , -ficque
ibidem fiiifie populi concurfum, ibique San-
.fluin Leonem fupra relatas feciffe Hqmis-
lias . Non intendebat Sapientiffimus illç
Pontifex orationem verfa facie ad Orien-
tem prohibêre ; apprime fçiebat prifeorum
P-atrum diéla fed volqbat -pravum Mani-
chæorum abolere ritum . Et hæc pro, voce
AREÆ fatjs fint diéla,
Silerïtio tamen prætereundam minime
puto, Cafali fententiam de Veteribus Sacris
Chriftianorum Ritibus. cap. 3, opinantis ri-
turn hunç vertendj fe ad Orientera , a Fi-
delibus fuifle obfervatuypn in atrio Sanéli Pétri^’
proptereaque ad avertendam omnem
idqlolatriæ fufpj.çionern anno 1300. a Jottq
Florentino exçellenti Piélore , jaffu Car-
dinalis Stephanefci Bonifacii VJIL Summr
Pontificis ex Fratre Nepotis, Mufivi ope-
çis navem fuiffe conftruélam , in qua Sanélus
Petrus cum. aliis Apoftolis , aç Chri-
ftus Dominas nofier in littore maris , Petrum
ad fevoçans, confpiciuntur j quæ pi-
élura cum in interiqri porticus parte effet,
non fuit, ibi locata ad tollenaum ritum
iftum çonvertendi fe ad Orientera , fed ob
peculiarera devotionem, vel aliam caulfara :
quoniam hujufraodi ritus obfervabatur extra
pqrtiçum in fealarum fummitate, antequam
pqrticum ip&m Fideles ingrederentur,.
lAccipe igitur , quæ hue ufque di^ci , in
matui amoris tqfferam ’, tibique præcino y.
quod ficut ætate , ac ftudiis flores,,‘ ita et-
i^m eadem æçate maturus , tuorum Audio*
rum pberrimo? çolliges fruélus, V a le.
î!i IN S E R M O N E M X L I I I .
Nonnullct Quefnelli pofiilla exçujfa. S. Leonis
; doElrina propofitïonibm I. 0 " III.
Janfenii oppofita.
1. T 'A U O Quefnellus in hujus Sermonis
I J çap» i* adnotavit \ Primum iis S*
Pontificis veïbis : Sic nos AuÜorjs . nojbn
extruxit marins, ut cum opifice fuo etiam is ,
qui reparatur , operctur : ôjijifmodij notatio-
nem fubjecjt. „ Juvat hæc yerba B. Ber-
„ nardi verbis explicare lib. de gratia &
„ lib. arbitr. c. 14. Ad hoc utique provenir
,j gratia, ut jam fibi deinccps çooperetur li-
„ bç