303 S« - L e o ? n 1
SERM.ir. gabat iinpietäs, & divinabénéficia diabolö
TECOST 4ePut?^at • Unde taliter bl’afphemantes me-
Luc.10.19.Tlt0 i^ara Domini ejfcepere fententiam ?
MJtiö'n’ qua kitr Omnc peccatum & blafphemm rè-
32» -mittetur hominibus j Spiritus autcmiblafphernia
non remittetur hominibust. Et quicum^
que dixcrit > verbum contra i \fiiinm hominis ,
remittetur ei y qui autérh dixerit : contfa Spiritum
fanBum-, non remittetur ei' ne que in
hoc foeculo 5 neque infuturo, Unde manifé1-
ilum eft y peccatorum remilîionçm fine Spi-
19 ritus fari&i’ '19' advocatione ; non fieri , ne c
quemquam fine illo , ficut expedit. , inge-
mifcere, aut. ficut bpotfet,y?,orare: y - dicente
Nemo fine Apoftolo: Quid enim orenius fielet ’ôpor-tets ,
^Pir*tu nefeimus y fed ipfe Spiritus pofiulat pro noian
«o be- ^ geYnitibus inenarrabilibus : & ;• Nemo po-
Rom.8.26. teß dicere Dominum Jesum ,. ni fi in. Spiri-
i.Cor.i2.\.tu fznBo: quo vacuari nimis 20 exitiabile
ïo 'eftf nimifque mortiferum , ; quia numquam
veniam meretur, qui ab interceffore defe-
.rieur. Omnes igitur, Dileériflimi j qui in
Dominum Jesum credidenmt, infufum fibi
habebant Spiritum fan&um, & remittendo^-
21 rum .peccatorum 21 etiam tune Apoftoli
acceperant poteftatem, qüando poft refurre-
riionem fuam Dominus infufflavit , & di-
Joan. 20. xit: Accipite Spiritum fanBum: quorum ro-
22, ,miferitis peccata , remittentur cis -y '<& quorum
retinueritis $ retinebuntur. Sedi illi; ; per—
ie&ioni, qüæ erat difeipulis' confçrenda ,
-major gratia &* abundantior infpiratio fer-
vabatur, per .quam & quæ nondum acee-
perant, fumèrent , & excellentius poflent
habere quæ fumferant. Propter quod Do-
joan, 16. minus dicebat : Adhuc multa habeo vobis dill.
-cere, fed non poteflis 22 ilia port are modo .
22 Cum autem vmerit Spiritus veritatis , ille
diriget vos in omnem veritatem . Non enim
loquetur a femetipfo/, fed qua audierit y.lo-
quetur , & futura annuntiabit vobis-. Ille
■me clarificabit , quia de meo accipiet , &
Annuntiabit vobis.*
ip AI. invocatione, in vulgarorum margine ,
fed non in noftris codd.
- 20 Quefnellus in margine & in antiquiffimo V a t.
perniciojum. Prima editio exitiale-. Ante, pauca
'vacare pro vacuari in MS». Pàdiliron .
z î E d ifi ante Quefn. cum MSS. colleftionum
poßeriorum jàm. pro etiam .
22 In MS. V a t. ço lle ft. V . deeft( v o x ilia .
"D é in'in antiquiff. V a t. fie efferun|ur. vfequentia
evangelic! tex tu ç . Cum autem ÿènerti ‘ Spiritus
veritatis, ille doet bit vos omnem Veritatem. ' Non
'enim loquetur a. femetipfo , fed 'qutecuinque au
diet 'loquetur, ( f futura annuntiabit yobisi quo-
niarn de meo accipiet, & annuritiabit vobis ,
23 Addidimus ilia' ex MS. Çafin. ^çolleft. I.
& Leftfonariis Venéto , & Pàdiliron'. uti hæc
V o x pariter legîtûr^capite anteceden tir '/
24' Ih antiquiffimo ‘ V a t. ille vôf docebit 0-
mnrm ' v e r i ta t em quemadmodum iderii , codex
præfert in tex tù capitis fuperioris, Confer, ;ad-
p q '., 22.. _ .
25 Voçem Spiritus, ,quæ deera.t In .ew fî^ V . &
a contextij e xigitùr , lupplevimus e x plùribus
noftris codd. ac præfertim ex antiquiffimo V a t . ,
& duobus Lc^ionariis Bergômçpfi',, & Venéto .
s;* M ' a g n ’• r 304.
" Qpid ergo- e iïf quod Dominus promitten? SEr^j ,.
difeipulis Spiritum fanftum , qui jamdixe- DE pgjj)
rat' : Omnia qua audivi a Pâtre meo ,
ta fed vobis : Adhuc y inquit, multa habeo CAP-V.i
vobts dicere , fed non poteflis 23 ilia porta-
remodo , Cum datem^venerit' Spirit us ille **
veritatis, 24 ille'vos diriget in 'omnem ve- '
ritdtcm ? Numquid fefe Dominus inferioris
fciéntiæ yolebat intelligi, aut minus aliquid
quam Spiritum fanftum a Pâtre didicilie ?
•cum ipfe fit Veritas , & nihil Pater dice-
re , nihil: 25 .Spiritus polîit docere fine 25
Verbo , ideoque diéfum fit.* De meo acci- xdi
p i e t quoniàm1 quod accipit Spiritus ,. Pa-
tre dante , dat Filiüsi. Non itaque aliâ in-
finuanda erat veritas j nec alia prædicanda
doftrina ç fèd oportebat capacitatem eorum
qui docebantur ,' àügeri , ■ & multiplicari
conftantiam illius caritatis , quæ omnem
formidinem foras mitteret, 26 & furorem 26 ,
perfequentium non timeret . Quod utiqué
Apoftoli, pofteaquam Spiritus fanéfi nova
abundantia funt replpti, ardentius velle &
efficacius poffe coeperunt, proficientes 27 a 27
præceptorum Jcientia ad tolerantiam paf-
fionum.î ut fub nulla jam tempeftate trépidantes:,:
fludus fæculi & elationes mundi
ride iupergrediente calçarent, & motte con-
temta, omnibus-sgentibus Evangelium veritatis
inferrent. •
Quod vero addidit Dominus , dicens : CAP. vt,
Quacumque audierit , loquetur , & ■ futura 1°an'
annuntiabit vobis: : . non fegni intelleriu ,
pileéfifïimi, née tranfitorio aecipiamus au-
ditu. Præter alias enim" veritatis locutio-
nes, quibus Manichæorum confutktur im-
pietas, haci apertiffime fententia totum fa-
crilegæfalfitatis dogma profternitur. '28 Nam 28
ut magnum quemdam: atque fublimem fe^ Mani-
qui viderentur. auéforem , -in magifiro« fuo ^h2?ru®
29 Mane fanâum apparuiffer Spiritum:-cre^ Qupie(‘j
•diderunt, promiffumque a Domino Parade- pore Ma-
tum non prjus veniffe , quam: hic infeli- nés dam*
v: cium: .rf nandusin-
tonn , .'ri'.rV-rf. --î notuerit.
— • _______________________ _ . 29 •
In V a t. co lle ft . V . nihil Pater, nihil Spiritus
pojjit dicere fine Verbo. M o x pro quoniam quod
accipit Spiritus in M S. Cafinenfi & quia, qui ac-
fj.Pjf <f°num Spiritus, : ubi vo x donum fuperaddi-
d eft'pofterîQ’rj manu . In M S. Venetô pto*quoniam
hâbetur pariter & quia,.
ï6 MSI Calinenfisy ut furorem perfequentium
non timerent. . .
,2 7 In éodem MS. é a lfn i & in cod. Pàdiliron.
qd proeceptôrum Jcientiam , ad tolerantiam paf-
fionum, ut nullam jam tempejlutem trépidantes
fcc. In unocodxce Jub nulla jam potefiate trépidantes
.
In antiquiffimo V a t . fie. Cujus difctpuli ut
magnum quemdam Cf fublimem & c . I ta eiiam
pirrm'a'edi’tio ,'quae foliim omittit particulam üt.
,29 Editi ante Qu'efni ciim MSS. V a t. collefil.
V . Manicbæo .. Alius Vari & unus V a liic e ll. at-
AHe, Ciafin. Mani, & fimiliter deinceps, ubi Ma-
nes nominabitur . Hic autem notandum eft apud
FfiE®?. Latinp's Marient frequenter âp p ellari, Ma-
nicbæum, ut erudifisexploratum e ft. PorroQuef-
nelfi adhotationèm in noiiien Manps hic ïu b iicj-
m ù s . Ita MSS. codd. in q u it , idque'op.tirhe. Cum
enîm infamis ifte haréftafcha 'primiim^vodiefûv
V-*- '
305 S E R M
I «ER- 11 • cium‘deceptor oriretur: in quo ita 30 Spi-
mjr pen- ritus Deimanferit , ut non aliud fuerit Ma-
^ H ecOST. nes ijjfe , qiiam fpiritus , qui per minifie-
WT 3° rium eorporea? vocis & linguze difcipulos
fuosin omneminduceretveritatem, & hum-
I 31 quam qognita prasteritorum feeretä1' 31 • fe-
| :9 cuiorum referaret. 32 Quod quam falfum
I 31 quamque fit, vanüm , ipfa evangelica” pra?-
dicationis declarat audoritas . Maries ergo
33 minifter falfitatis diabolic«, & 34 con-
1 ^ ditor fuperftitionis obfeen« , eo tempore
■ dämnarjdus innotuit, quo pofl: refurredio- I nem Domini 35 ducentefimus & fexagefi-
■ 3 mus annus impletus eft , Probo Imperato-
re, Paulinoque Confulibus, cum oäava jam
-6 in Chriftianös perfecutio 36 defeviret , &
Tom. I.
-»»»Urbicus,«r b abet Auguftinuslib.de bcerefibus bar.
ifi.fcd Gubricus , quemadmodum legitur apud Epi-
phanium, Mams fibi nomen impofuft, furor isyidelir
£ et nomen quadam fibi provident i a adfeijeens ,
Qjiod cum ejus poftmodum difeipuli animadvert
ter ent in Gracia , geminata litter a N . Mannicbaum,
quafi manna fun dent em , appellaverunt . H æ c
i l l e . M o x in prima editione verbo • apparuijfe
prætnittitur adverbium manifefte.
30 E d i ti Spiritus SanBus . Praeyaluit auflori-
tas quinque Le£lionariorum, nimirum antiquiffif
mi V a t . duorum V a liic e ll. unius Veneti S. Marei
, & P àd iliro n .
31 Antiquiffimus V a t . defiderat vocem f<ecu-
lorum.
32 , , H ô c modo habént codices MSS. Corbe-
„ jenfis unus , trefque Oxonienfes *, unde mir
, , rum quomodo irrepferit hæc a lia le& io ,
, , quam editiones priores exhibent .* Quod
„ quam fit- ridiculum , quamque vanum , ta-
„ deret cflendere , nifi adbuc quofdam non
, s puderet boe credere . Prior le éljq finp du-
■ * 'S SJ bio anteferenda, quia revera ftatim pftendit ex
9, tempore, quo Evangelium prædicatum erat ,
„•Ma rtyrumque fanguitie confecratum, ifi o ftav a
„ perfecutione, ante Manem Manichæolque Spi-
„ ritum ianélum Ecclefiæ datum fuiffe , inque
, ,, fidelium corda diffufum . „ Ita Q u efn ellu s , Lç-
Ô io autem tex tui inferta nititur e tiam noftro
antiquiffimo V a tican o , & a lio optimo Veneto ,
in quo folum pro falfum.tb ridiculum. Ceterum
le élio aliarum edi tionum reperitqr in M S S . omnium
quinque co lle â io n u n r j . ac præterea in duobus
L c ftiona r iis V a llic e l. in Pàdiliron. & Bergom.
Leoninum etiam ftilum fa p it , cohæretque verita-
t i hiftoricæ, qua Manichæos Romæ deteftos liq
u e t . I •
33 E d iti ante Quefn. magifler : quæ le£tio ,
f ut videtur , con gruentior, fulcitur MSS. trium
priorum colleélionum , & duobus noftris L e â io -
nariis V a llic e llan is , uno Bergomate, & a lio Pa«
d iliro n. Leftionem nihilominus a Quefnello in-
d u â àm ex fuis , ut credimus, L e ft io n à r iis , no-
luimüs expungere , cum confirmetur non fo lum
MSS. Va tr. c o lle d . IV . & V. fed etiam
duobus præftaatioribus noftris L e â io n a r iis
V e n e to , ac præfertim vetuftiffimo V a tican o .
34 „ Non quod primus fuerit obfceni Mani-
, , chæorum dogmatis paren s, fed quod ab ipfo
, , per multas or as partefquc terrarum dijfipahdî
i „ Jui initium dccepit. Ceterum primus lomnio-
„ rum illorum artifex fu it quidam Scythianus e
„ regione Saracenorum oriùndus , educatüfque in
, , Arabia Palæftinæ finitima : qui moriens omnia
„ fua The rbith o cu id am , unico quem habebat
„ d ifeipulo, com mifit. Hic Th e rbith i nomen ab-
. „ dicans, Buddas appellàri. v o lu it . Cujus heredi-
I , , tas infaufta, cum poft infamem ejus mortem
„ in manus cujufdam anus v en iffe t, ab ilia re-
„ lif t a eft C u b rico feu Mani , quem ad officia
„ famularia fervum coemerat : qui deinceps infa-
Q N E S . 3 0 6
innumera Martyrum millia ipfis fuis vi£lo- If*
riis probaviffent impletum efle quod Do- ^ecost"
minus promiferat, diccns: Cum autem tra-
dent vos, nolite cogitare, quomodo, aut quid Xn.
loquamini. Dabitur enim vobis in ilia hora,
quid- loquamini. Non enim vos eftis qui lo-
quimini', fed fpiritus Patris vejlri qui loquitur
in vobis.
Non ergo potuit promiffio Domini 37 C A P , VET.
per tot ajtatum intervalla differri , nec ille 37
Spiritus veritatis, quern mundus non acce-
pit impiorum, ita feptiformem illam dono-
rum fuorum continuit largitatem , 38 ut 3^
tot Ecclefise generationes fua infpiratione
fraudaret, donee prodigiofus turpium men-
daciorum fignifer nafeeretur .* ( 39 cui nec 39
V hoc * 35 36 37 38 39
, , na dogmata ap u d P e r fa s , inter quos natuserat
„ & vivebat , ad plurimorum perniciem 8f inter-
„ itum diffemina vit. Plura vide apud S, C y r il-
3, 1pm Jerofolym. Catechefi 6. illuminâ t. Phila-
„ ftrium Brixienfem , Epiphanium adverf. hær.
„ lib . 2 . tom. 2> hærefi 6c. & apud Auguftinum
3, hærefi 46. De eodem quafi primo feftæ hujus
9, auftore ag it Eufeb. Hift.lib .y. c a p .3 1 . , , Quefnellus
.
35 I ta om ne s, quos v id imu s , iique non pauci
& præflantiffimi co d ic e s , nimirum tum Leftiona-
ria le x , tum MSS.omnium quinque colleftionum .
Unus Oxonienfis a Quefnello laudatus in margin
e , exhiber numerum Romanis licteris C C L , D e
hoc vero anno , immo de toto hoc lo co , q u i
ya riis difficultatibus chronologicis præfertim &
hiftoricis im p lica tu r , plura dicenda erunt in Ob-
fervationibus ad hune Sermonem, ubi très etianr
fatis prolixæ Quefnelli adnotationes deferibentur .
Mox. editi ante Quefnellum cum quibufdam codd.
Probo Imperqtore Paulinoque Confute.,
36 Editi çum codd* colleftionum poftcriorum
ebullirei. A t defaviret præferendum fu it , çum
legatur non folum in MSS. duarum præftantio-
ruin colleftionum I . & I I . & in tribus MSS. O -
xonienfibus a Quefnello alle g atis , verum etiam
in omnibus noftris Le ftiona riis , ac præfertim in
antiquiffimo V a t ic a n o , Cum vero de V a lc r ian ï
perfecutione jamdiu e x a fta & fub G a llieno ex-
t in fta fermo fit , ex obfervatione P. Ruinartii
in Præfatione ad A fta Martyrum num. 54. le-
gendum effet defavijfet , ita ut fa c ili amanuen-
fium errore duplex ss. in r. mutatus fu e r it . Sed
nullo favente cod ice tèxtum immutare noluimus.
■ M o x vocibus innumera Martyrum millia indi-
cantur non fo li Martyres perfecutionis oftavæ ,
fed omnes, qui in o fto anterioribus perfecutio«
nibus pro Chrifto mortem oppetiere.
37 E d iti ante Quefn. tanta per atatum intervalla.
Duo Leftionaria V a liic e ll. unum Padili-
ron. & cod. Cafin. co lle ft . I . nec non MSS.Var.
co lle ft . IV . & V . per tanta . Antiquiffimus ,Vat.
a c MSS. co lle ft . I I . textus le ftio c em a Quefnello
induftatn adftruunt . Paullo poft non accipit
in èodem antiquiffimo V a t. & in Pàdiliron .
38 I ta Quefnellus cum tribus fuis codd. O xon .
& uno Corb. ac noftro vetuftiffimo Var. Ed itio nes
præcedentes , cum MSS. omnium quinque
co lle ft io n um , & duobus'Leftionariis Va liic ell. &
uno Pàdiliron. habent : Ut tot Ecclefia generationes
, fapientia & intellcBu , confilio & for-
titudine, feientia Cf piet ate, atque ipfo Dei ti- ,
more fraudaret. O b auftoritatem potiffimum an~
tiquiffimi & certo Romani codicis V a t. Quefnel-
lianam leftionem retinuimus.
39 Parenthefi inclufa défunt in vetuftiffimo
.Vat. ubi forte melius aptiufque poft verbum nafeeretur
, fubjicitur , qui repletus fpiritu diaboli,
fpiritui refiitit Cbrifii & c . In uno V a liic ell.
omittitur hoc. M o x in MS. Pàdiliron probatio-
nem pro portionem • <