derij hangt thans nog in het Bartholomeus-gasthuis, waar men ook nog
de afbeelding Tan Job , die in den gevel stond, bewaart. De overige
schilderijen werden den 8 Julij; 1811 , inet meer andere voorwerpen, in
het openbaar verkocht.
Het S t . Jübs-gastheis werd ten jare 1818 voor afbraak verkocht;
de grond waar het stond wordt tot warmoeziersland gebruikt.
JOCKA (DE)-, e ig e n lijk de A ucka, k r e e k in Nederlands-Guiana, k o l.
Surinamer we lk e z ieh van d e w e s tz ijd e in d e Marounjne s tö r t .
JODBIN , eil. in Oost-Indie, in den Molnksche-Archipel, tot de
Achter-Walseilanden van de Aroegroep behoorende.
JODEN-SAVANE, d. of buurs. in N ederlands-Guiana, kol. Suriname
, in de divisie Beven-Suriname, 10 u. varens boven Paramaribo , op
eene hooge zandrits , aan de Suriname, ter regterzijde in het afvaren;
palende bovenwaarts aan het Land-van-la-Diligencebenedenwaarts
aan Surinamomboe en Palmeneribo.
Dit voormaals romanesk gelegen dorpje is een eigendom en de voor-
malige zetel der Portugesche Joden , wier vooronders , uithoofde van
de vervolgingen, die zij in Spanje en Portugal msesten doorstaan,
herwaarts gevlugt, in 1652 van het Nederlandsch Gouvernement ver-
lof bekwamen , om zieh op deze Savane met der woon neder te zetten;
echter was het niet v66r in Augustus 1691, dat de eigenaar van dezen
grond, Samuei, Nassy , htm die in vollen- eigendom afstond , er nog
vijf en twintig akkers van de nabijgelegene weide bijvoegende. De
Gouverneur Screrpenebizen begiftigde heo nog daarenboven met honderd
akkers.
Het dorp bad voorheen vier dwarsstraten, zijnde nog alle kenbaar,
en was drie honderd vijftig Rijnlandsche roeden lang en drie honderd
voelen breed, op welk langwerpig vierkant men eertijds taehlig of
negentig huizen leide , doch in 1790 -moet het reeds naar eene bijna
veriatene wöestijn geleken hebben, wonende er toen in negen en veertig
huizen slecbts twee en twintig armoedige huisgezinnen , en in Octoher
1822 woonden er reeds niet meer dan acht huisgezinnen.
Den 10 September 1-852 is drt d. -doör kwaadwillige brandstichters
geheel verwoest, daar vijf der voornaamste huizen en bijgebouwen eene
prooi der viammen zijn geworden. De brand ontstond in een onbewoond
huis van den boedel Mozes De La Parba, hetwelk regt tegenover de
Synagoge stond, vanwaar de brand in het groote hieraan beiendende
huis, van den Oud-Burger-Kapitein der divisie Boven-Surinarne, den
Heer Jacob de Mesa, -oversloeg, betwelk met het huis van nu wijlen
Josda De La Parra en nog twee andere huizen geheel afbrandde,
waardoor men het dorp als vemietigd kan beschouwen. Voor dit stille
dorpje lägt, midden in de vischrijke rivier, een bevallig tabbetje of
langwerpig, onbewoond eilandje , hetwelk in den kronkelenden stroom
een verrukkelijk fraai gezigt oplevert. Dit eilandje is geheel en al
begroeid met boomen, heesters en strnikgewasseu , onder welke eene
menigte doornhecsters met kleine ronde bladeren , hier branti makä
geheeten , alsmede bloemdragende heesters , welke door enkele of kleine
groepen van opgaande boomen afgewisseld worden. Aan den oever
groeit de sponsaefatige waterplant mokke mokke (alum), welke met hare
stevige groote breede bladeren, van eene donkergroen glinsterende klenr,
veel naar het driekantige blad -der taijers gelijkt, waardoor zij met
baren gelen tulpvormigen bloesem, bij de klenren van de in donker-
heid verscbillende bladeren der boomen, het -wittc en roode der huizen
en het graauwe en groene der savaneheuvels, eene alierbekoorlijkste
mengeling in de spiegelende effene vlakte der rivier oplevert. Voor en
»leer men im aan den groenen heuvel of aan den zoogenaamden berg
komt, beeft men aan den voet daärvan eenige militaire gebouwen,
welke* groep tttén doör de rood geverftle deiirefi en vensters, terwijt de
overige luiiïen geteerd zijn, van de particulière woningen onderkennen
kan. De kommanderende Officier van den achter dit dôrp gelegen
militairen post Gelderland, houdt aldaär zijn verblijf en heeft er een
piket. Niet minder aanlokkelijk deed zieh de buurt, welke boven op den
heuvel, rondonl de synagoge , gebouwd was, van hier aan het nieüws-
gierig oog voor. Hare statige stille deelde iets deftigs en cerbiedwek-
kends mede en deed onwillekeurig aan de aartsvaderlijke tijden en
leefwijze denken. Haren voornamen bloei had zij te danken aan het
cordon, ten tijde dat het van genoegzaam garnizoen voorzien was , in-
welks behoefte zij voorzag. Vroeger was op de savane een instituât tot
onderwijs der jeugd , op eenen zeer vrijzinnigeh Voet ingerigt hetwelk
veel heeft bijgedragen, tot bevordering van kehnis in de kolomfen.
¿och deze buurt moet thans slecbts in bet verschiet gezien worden ;
overal ontwaart men drukkende armoede op ptfinen van voortnalige
groolheid; öien vindt er Cenige grijze afgeleeftle Israëlieten in oude
bouwvallige huizen, welke door verwilderde tuinen omgeven zijn.
Echter is het gezigt van dezen heuvel op het bovengenöetnde tabbetje,
dat zieh in de lengte naar den loop van dezen bruinen, kalmen stroom
«itätrekt, allerliefst, terwijl men nu van boven er Dp neclerziet. De
syttàgogè werd, in het jaar 1685 en 1686 (welk laatste jaartal van
ijzeren ankers ään den westelijken gevelmilur Staat) gebouwd , en Staat
W. Z. W. en 0 . N. 0 . op een hoog ruim plein, zijnde de vlakke
kruin van eenén heuvel, 10 of 12 Nederl. eil. boven den gemiddelden
stand der rivier. De synagoge zelve, van een eenvoudig. van hout ge-
maakt en zwart geverfd traliewerk omgeven, is ook, gelijk hare höoge
ter wederzijde gelegene stoepen, geheel van tigchelsteenen, met twee
zoodänige opgaande gevels opgetrokken, zjjnde een hecht sterk gebouw,
zonder toren , klok of uurwerk. Het is ruim 29 eil. lang, rnim 15 eit.
breed eh ruim 10 eil. hoog. Binnen gaände ziet men een houten geWelf
hetwelk door pilaren van- echt bruin hard hont onderschraagd wordt.
In het Westelijk einde is een zolder ,. welke ruim een manslengte boven
den anderen vloer lig t, bevattende de zitplaatsen voorvrouwen. Onder
dezen zolder vindt men drie vertrekken , in een van welke de regtbank
der Joden zitting heeft gekouden Dit privilégié werd hnn door A nsa ,
Koningin van Engeland verieend , waarbij tevens hepaald was, dat zij
gedurèhde hunne hooge feesten van alle regterlijke vervolgingen hnnner
SChuldeischers bevrijd en buiten aanspraak waren. Thans echter is deze
private regtbank, welke ter eerster instantie in civiele zaken tot en met
de som van vijfhonderd gülden uitspraak deed, even als hunne verdere
Privilegien, vervallen, en ihgevolge Koninklijk besluit van 2 April 1825 ,
op deh 4 Julij van dat jaar afgeSchaft. In het vertrek ter linker zijde1
Vindt mep, behalve de brandspuit, eene groote kàst met boeken en
oude archiven. Bntten de godsdienstoefening wordt, op straks ge-
noemden zolder, aan een zestal kinderen les gegeven. In het oosteinde
der kerk Staat de sakristie , eene groote kast, in welke op achttien
rollen de bocken Mozes bewaard worden ; ieder dezer rollen bevat de
Vijf boeken Mozes in de Hebreenwsche taal op perkament geschreven.
De stukken, om welke deze heilige wetten in leder opgerohl zijn,
zijh met eene fraaije van goud of zilver vervaardigde kroon,1 ver-
sierd, terwijl ieder dezer achttien rollen, in Een vèrschillend gebloemd