Er i t t e I J zendukk e e n d i s t r ib u t i e k a u t o o r d e r b r i e v e n -
poste r i j .
De kermis valt in op den tweeden Pinksterdag en duurt drie dageti.
Welke aanslagen den vijand ook op deze plaats gemaakt beeft,
alien zijn zij verijdeld en I J zend ijke i s , behalve dat bet , in bet jaar
1747, door de Franschen.werd ingenomen, in de raagt der Staten ge-
bleven. In 1794 is he t , met geheel Staats-Vlaanderen, bij Frankrijk
ingelijfd ; doch in 1814 met Nederland hereenigd.
Den 18 October 1830 kwamen de Beigen, ten gelale van 7-8 man ,
onder aanvocring van zekeren Eolonel G regoire , binnen I J zendijke , en
plaatsten er de Belgische vlag op den toren. Ook den 22 bczochten
zij deze plaats , doch bleven er niet vernachten. Naderhand werd. liet
door de Nederlandscbe troepen bezet, en beeft sedert geen aanstoot
meer geleden. . . . ,
Het wapen van I J zendijke wordt bescbreven te zijn pelterij , geva-
rieerd door aznur en zilver, bet schild gedekt met eene kroon van
goud, . en ter wederzijden vastgehonden door een gevleugeld kind.
1JZENDIJKER-AMBACHT, voorm. amb. in Staats-Vlaanderen , prov.
Zeeland; palende N. aan Oostburger-Ambacht, 0 . aan het Jonkvrou-
wen-gat, Z. aan Watervliet, Z. W. aan bet Coxijscbe-gat, W. aan.
Aardenburger-Ambacht.
Dit amb. bevatte het e e r s t e deel van Pr ins -Wi l l e rospolde r , .
den Ma u r i t iu sp o ld e r , den Or a nj ep o ld e r , den Goudenpol -
de r , de Jonkvrpuwenpolder s en een gedeelte van den Gene rale -
Vr i j epo lde r , thaits de gem. IJ z endij ke en Wa t e r l a n d k e r k j e
uitmakende, en alzoo eene oppervlakte bcslaande, volgens het ka-
daster , van SuOO bund.. Men telt thans in bet grondgebied , dat dit
ambacbt besloeg , 475 h ., bewoond door. 570 buisgez., uitmakende eene
bevolking van ongeveer 3000 inw., die meest hun bestaan vinden
in den landbouw.
IJZENDOORN , gem. in de Neder-Betuwe, prov. Gelderland, distr.
Nijmegen, kw., arr. en kaot. Tiel (6 k. d., 24 m. k., 9 s. d. ); palende
W. en N. aan de Linge , die het van de gem. Zoelen en Kes-
teren scbeidt, 0 . en Z. aan de, gem. Echteld..
Deze gem. bevat het d. IJ z en do o rn, benevens eenige verstrooid
liggende h.; telt in bet gebeel 68 h., bewoond door 70 huisgez., uitmakende
eene bevolking van 394 inw., die meest bun bestaan vinden
in den landbouw.
De inw., die op 12 na alle Herv. zijn, onder welke men 140 Le-
dematen telt, maken eene gem. uit, welke tot de klass, en ring van
Tiel bchoort. De eerste, die hier het leeraarambt beeft waargenqmen,
i s geweest G odefridus van B roekiiuizen , die in bet jaar 1624 naar
Hien-en-Dodewaard vertrok. Het beroep is eene collatie van den Heer.
De 12 R. K., welke men er aantreft, bebooren tot de stat. van
Tiel. — Men beeft in deze gem. eene school.
De gem. I J zendoorn is eene heerl., welke eene afscheuring van de
beerl. Ochten was. De Edelheeren H endrik en G odfried v a n. O chsen
verkochten, met toestemming van hunne bloedverwanten, in het
jaar 1280 of 1281, alle bunne goederen , bij I J zendoorn gelegen , crf-
lijk aan Heer R odolf C o ck , Ridder. Deze goederen waren eigendom-
melijke goederen , die niet aan Gelderland behoorden , want.de opdragt
geschicdde voor Schepenen te Tiel, welke stad toen tot Braband be-
boorde, en van de toestemming van eenen Landsheer wordt geen woord
gesproken. De nakomelingen van Heer Rudolf Cock , liebben den
naatn van die beerl. aangenomen, welke in tweeen verdeeld u , heb-
bende de eene tak van I J zendoorn de heerl. en de andere tak den
Hof bezeten. Heer W ille « van I J zendoorn , Ridder, was Heer van
I J zendoorn, van 1333 tot 1359. Zijn zoon, Heer W outrr R.dde.
in 1377 tot 1 3 8 9 ,;en diens zoön, Ileer W il l em , Ridder, Ipt. 1 4 0 / .
V66r bet iaar 1439 wordt, aangaande I J zendoorn, mets in de leen-
repisters gevonden , maar op dat jaar Staat J acob van I J z e n d o o r n , Heer
W illems zoon, als daarmede verleid. Hij verkocht de beerl., m het
iaar 1441, aan J acob van R iem sd ijk , met wiens zoon, J e u s , zijne zus-
tcr, M aria van I J zendoorn , gchuwd was. Die J elis van R iemsdijk werd
in 1453 1465 en 1473 beleend ; ook zijn zoon J elis m 14»a en
1500 diei in 1505 , de heerl. overgaf aan zijne zuster, M e c r t b ld , vrouw
van Z e g e r v a n B a l v e r e n . Hunne docbter , M a r ia y N B a l v e r e n , tronwde
met J e l i s P i e c k , Heer van Enspick, wordende in l.>35 beleend, en,
na baren dood, H e rm a n P i e c k , haar zoon, in 1845. Deze vernieuwde
den oed in 1556, qn toen werd van de beleemng uitgezonderd : de
halte hooqe heerlijkheid, dat aan ’t l i j f draagt, ’t melk zullen mtrich-
ten de Ainptsluiden , met hunnen Richter na olden herkommen. Zijn
zoon H e rm a n werd in 1562 en 1570 beleend, gelijk ook de zoon van
dezen, insgelijks H e rm a n genoemd, in 1612; deze st.erf k.nderloos in
1636. Ziine zuster, B a r b a r a , vrouw van den Heer v a n d e P o l l en
T h e o d o r a , vrouw van D . r c k V . j g h , lielen zieh beide beleenen. De
eerste bleef echter in bet bezit; want hare dochters M e c r t e l d J a c o b a
v a n d e P o l l en C o r n e l i a v a n d e P o l l , vrouw van J o h a n v a n d e r C l a ü s s ,
werden beleend; de eerste in 165 2 , de laatste in 1672. Deze laatste
droep, in 1678, de heerl. op aan G. H. v a n d e r C i a d s s , die haar in
1718 verkocht aan C . R. v a n W i j b e . Zijne docbter S. J. J. v a n
cchtgenoot van F. H. v a n W a s s e n a a r , Heer van Katwijk, werd in 1749
beleend, en zij verkocht I J z e n d o o r n , in 1774, aan C . L. d e P a n g n i e t ,
wiens, schoonzoon, A. D. v a n O m p h a l , daarmede in 1789 verleid iS.
De andere helft, de Hof - tot - I s endoorn genoemd, is veel langer
bij eenen iongeren tak van bet geslacht van I s e n d o o r n gebleven ; ^maar
in 1556 was H e rm a n P i e c k in bet onverdeeld bezit der gebeele heerl.
Thans wordt deze heerl. in eigendom bezeten dqor den Reer K a r e l
L o d e w i j k T d t l l v a n S e r o o s k e r k e , woonachtig te ’s Gravenbage.
I J zendoorn bad vroeger zijne eigene schouw. 11 erman P ieck beklaagd«
zieh , in het. jaar 1550, aan het Hof, door den dijkstoel in zijne regten
bezwaard te zijn geworden, De Ambtman berigtte liierop , dat in de
dijkschouwen van de Neder-Betuwe maar twee heerl., E i e n d e n en
I J zendoorn , waren ; dat de Ambtman te Lienden volstrekt schouwde
en loofde; dat te I J zendoorn de Schout en Burgemeesters te schouw
verwachtte, tegen den Ambtman zeggende: wij belooven voor die dijken
der heerlijkheid na ouden herkomen, dat is te zeggen, dat zij de dijken
, als boven en beneden, maken zouden; waarop de dijkstoel
voortreed en niet schouwde. _ _
Het d, I J zendoorn , I J zendoren of I sendoorn , ligt 5 u. W. N. W. van
Nijmegen, u. N. 0 . van Tiel, aan den Waaldijk. Men telt e r ,
in de kom van het d., 13 h. en- 73 inw.
In de kerk was vöor de Reformatie eene vikarij gestiebt, ter eere
van den H. J ohannes den Dooper. In het jaar 1829 is deze kerk,
benevens de predikantswoning, hersteld. Het is een langwerpig ge-
bouw, met eenen spitsen, niet zeer hoogen, toren, doch zonder orgel.
De, in het jaar 1835 geheel nieuw gebouwde, dorpschool wordt
gemiddeld door een getal van 50 leerlingen bezocht.