Na het eindigen van het twaalfjarig bestand werd de St. Pieters-'
d ijk , op last van Hun Hoog Mögenden , even als vele andere bedij»
kingen , doorgcstoken , en werden de landerijen dezer gemeente alzoo
weder met zeewater overdekt. Dit duurde tot na den Munsterschen
vrede. In 1631 werd tocb de doorgestoken St. Pieters-bedijking weder
hersteld, hier onder den ouden naam van B e o o s t e r -E e d e , welke
naam nog in stand is. Er bleef echter een gedeelte van het oostelijk
grondgebied längs den St. Jansdijk met de zee gemeen, dat nader-
band, onder den naam van. O u d - e n -N ie u w -H a a n t j e s -g a t , be-
dijkt werd; doch door de bepaalde grensscheiding, in 1648, niet tot
den Staat der Yereenigde Nederlanden behoorende, bij St. Margariete
gevoegd i s ; zijnde echter, zoo als boven gezegd werd, ook nu eene
streek lands, die te voren aan St. Margariete behoorde, tot deze gemeente
gebragt. In 1637 werd nog een aanzienlijk deel van den
gevloeiden bodem herdijkt, onder den naam van B o om -p o ld e r .
Nu had S t . Kr ms alzoo weder eene tamelijke nitgebreidheid ; doch in
1 6 7 2 , bij den inval der Franschen , werd, op last der S taten , den
B o om -p o ld e r , bij de St. Kruissche-kreek , weder doorgestoken,
als ook de St. P ie te r s -d ijk , waardoor laatstgemelde polder met
Beooster-Eede gemeen lag en geheel de gemeente onderliep. In
hctzelfde jaar werd echter consent verleend, om het oostelijk deel
van den Boom-polder te bedijken , dat sedert onder den naam van
K le in e -B o om bekend is. Dit was mede het geval met het Hoog-
l a n d , waar in het d. ligt en dat alzoo ook een afzonderlijke polder
werd. Nog werd tenzelfden jare, even bewesten het dorp, een zeedijk
gelegd , die van den St. Pietersdijk zuidelijk opliep en aan den dijk
van den Biezen-polder sloot, van welken dijk de overblijfselen nog
bestaan. Nu had de gemeente weder ten Zuiden en ten Noorden
landerijen , echter slechts ongeveer een derde van hetgeen onder water
bleef.
In 1678 brak de oostelijke dijk van het nieuw bedijkte in Ooster-
Eede , tegen het Haantjes-gat liggende, op vier plaatsen door. In
1679 werd echter , op octrooi van Hun Hoog Mögenden , de geheele
Beooster-Eede weder gedigt. Den 26 Januarij 1682 brak, bij eenen
zwaren storm, de zee niet alleen door den dijk van den Kleinen-
Boom, maar ook door den St. Pietersdijk; doch die schade werd ten
zelfden jare hersteld. Ook legde men toen den Oranjedijk längs de
grenzen , als inlage. Deze voorzorg was niet overtollig; want, ten
jare 1687, brak weder den dijk tegen Haantjes-gat door ; dit was
echter de laatste doorbraak, en werd, in 1 6 9 8 , ook de Groote-
Boom en Goodsvliet herdijkt, waardoor het geheele gebied van deze
gemeente beverscht was. Nu ligt' de gem., door bedijking van vele
voorliggende polders , ver van de zee verwijderd. In 1831 leden de
landerijen veel van het zoet water, dat haar, bij het doorsteken der
Eecloosche-watergang, bedekte.
Van de Beigen leden de inwoners, in de onlusten van 1830 en
vervolgens, weinig, schoon velen bij hunne vlugt van voor Oostburg,
op den 31 October, door dit afgelegen dorp den weg namen.
Den 5 Äugustus 1831 had alhier eene scbermutseling plaats tus-
schen een aldaar gelegen detachement van de vijfde afdeeling Infanterie,
ondersteund door een detachement der bezetting van Aar-
denburg, en de Beigen, die de grenzen trachtten over te komen,
doch mänhaftig werden terug gesjagen, zonder eenig verlies van onze
zijde; terwijl dat van den vijand op drie gesneuvelden begroot werd.
E e n e dergelijke s c b e rm u ts e lin g v ie l d e n 3 1 d a a r a a n v o lg e n d e v o o r ,
tusschen het aldaar gelegene detachement, onder bevel, van den Eerste
I-jtiilenant Verbürg , versterbt door een gedeelte der mobiele kolonne,
onder de bevelen van den Eerste Luitenant Hazebomme , en tusschen
de Beigen, gekantonneerd te St. Margariete, welke de grenslinie wa-
rcn overgekomen, tot het dempen van eene nieuw ontworpen afleiding
van water op dit grondgebied, doch werden andermaal terug gedreven.
Het wapen der gem., gegeven in 1818, is eene wijziging van het
oude wapen van het Vrije , bestaande in een schild van zilver, met
eene bande van azuur (blaauw), vergezeld van twee gepatteerde krui-
sen van sabel (zwart).
KRUIS (ST.), plant, in West-lndië, op het eil.- Curaçao, in de
Westdivisie, 0 . van St. Kruisbaai, W. van de plant. Rustenpad.
KRUISBAAI (ST.), ook wel S t . Gr o b , baai in TFest-Indië, aan de
Westkust van het eil. Curaçao. — Aan deze baai ligt een vervallen
en nu geheel verlaten fortje.
KRUISBALG (DE), voorm. kreek op Eijerland, prov. Noord-Hol-
land, welke , voor de indijking van Eijerland bestond, doch sedert,
met het aanwezen , ook den naam verloren heeft.
KRUISBERG (DE), bergtop, prov. Limburg, aan den Grooten weg
van Maastricht naar Roermond, 1 | u. N. 0 . van de eerstgenoemde
vesting, van waar men een verrukkelijk gezigl op Maastricht en de
omliggende dorpen heeft.
KRUISBERG (DE), landg. in het graafs. Zutphen, prov. Gelderland,
arr. en 4 u. Z. ten 0 . van Zutphen, kant. en ^ u. N. W. van Doe-
tinchem, gem. Ambt-Doetinchem, in de b. Langeralc.
De naamsoorsprong van dit zeer aangenaam en welgelegen buiten-
goed, is herkomstig van den berg, achter het huis liggende, waarop
voorheen eene kapel met een kruis stond, waarin de Nonnen van
Sion gewoon waren hare godsdienstoefeningen te houden. Waar-
schiinlijk behoorde de geheele streek , waarin nu het buiteugocd lig t ,
geheel en al aan het klooster, gelijk ook dit schijnt te blijken uit de
namen , die door sommige stukken lands in den omtrek gedragen
worden. Het huis van d e n K r u i s b e r g is modern en sierlijk, met twee
afzonderlÿk staande steenen zijgebouwen, als schüren en stallen. De
grond is er zeer ongelijk, hetwelk, gevoegd bij de vele boomen en de
nabijheid van Doetinchem , dit buitengoed tot eene uitmuntende wan-
deling maakt voor de inwoners dier stad. De tegenwoordige eigenaar
van dit landgoed, hetwelk eene oppervlakte beslaat van 137 bund.
33 v. r., is de Heer A. H. Baron vah Diest , die er zoo wel des winters
als des zomers zijn verblijf houdt.
KRUIS-BREKKEN(DE) o f de T erzo oister- B r ek k en , m e e r , p r o v . Friesland,
kw. Oostergoo, g r i e t . Rauwerderhem, Z. 0 . van Sibrandaburen.
Dit meer staat door de P o p p in g a w i e r s t e r - v a a r t met het
P o p p in g aw ie r s t e r - me e r , door de G r a ft met de O u d e -W e-
t e r i n g , door de B ure met het S n e e k e r -m e e r en door de Ter-
z o o ls t e r v a a r t met de O u d e -S n e eU e r v a a r t in verbinding.
KRUISBROEDERS-KLOOSTER, voorm. klçost. te Culenborg, prov.
Gelderland. Zie J e r u s a l e m .
KRUISBROEDERS-RLOÖSTER, o o k w e l K rbisreeren- keooster ge-
n o e m d ; v o o rm . k lo o s t t e Franeker, a a n d e w e s tz ijd e v a n d e s t a d .
Het werd in bet jaar 1468, o f, zoo als anderen willen, in het
jaar 1476, geslicht door S iardus W at-k e n s , Pastoor van Arum. Om
dit klooster te bevolken, werden er zes Priesters uit het klooster
VI. D e el . 43