K A T .
de kerk voorzien van allerhande kerksieraden. . Nog was in deze-
kerk, aan St. Jans-altaar, eene vikarij gesticht, door B a b tb ö lom e b s
W o l f e r t s z o o n , Priester. Dibk H ü ig e n s z o o n beeilt, in het jaar 1 4 8 9
b jj uitersten wil, aan de kerk van K a tw i j k geschonken een kampje
lands van vier hont. De kerk, zoo als die thans nog bestaat, is
van binnen zeer ruim en in alle opzigten tot de godsdienstoefening
geschikt. Er is een kerkeraadskanier en koor, in welk laatste aan-
zienlijke grafkelders en grafsteden werden gevonden. Onder de glas-
ramen, waarmede dit koor verliebt wordt, vond men er vroeger een
op welke de wapens van L i e b e en R e y g e r s b e r g e n zijn geschilderd
doch thans is daaryan niets meer te zien; aan het einde van het
koor is eene prächtige tombe opgerigt, die voor een der kunstigste
en fraaiste van ons land gehouden wordt, zij is door Vrouwe M a r ia
v a n R e y g e r s b e r g e n , ter gedachteni« van hären echtgenoot, den Heer
W i l l e m VAN L i e r e , op den 1 October des jaars 1 6 5 4 , in den ouder-
dom van nog maar 54 jaren overleden, aldaar gesticht. Deze tombe
is geplaatst, tusschen twee halve kolommen, welke in den achterhoek
der kapel'zijn ingebragt, en rüsten op een, eenige voeten van den grond '
yerheven, mariner yoetstnk, rijkelijk met lijst- en ander lofwerk be-
• i i ^ v00r2lj^e men eene, uit wit mariner gehouwen,
cirkel, met eenen bloemkrans omvlochten, welke aan het ondereinde
met eene strik is zamengebonden ; ter zijde van dezen bloemkrans,
zijn twee halve cirkels, beide opwaärts gaande gemaakt, op ieder van
welke men een doodsbeen afgebeeld vindt; op den grond, binnen dezen
cirkel, die blaauw kleurig is, ziet men twee ruitershandschoenen,
kruiswijze over elkander gelegd. Op dit voetstuk, dat als een praal-
bed uitgehouwen is, ziet men den Heer W i l l em v a n L i e b e , als in een
ijzeren harnas gestoken, levensgroot afgebeeld, liggen, ter linkerzijde
naast hem ligt zijne huisvrouw M a r ia v an R e y g e b s b e b g e n , in een een-
voudig rnst- of nachtgewaad gekleed, boven welke beeiden, tegen de
achterzijde, eene marmeren tafel of zerk is geplaatst, waarop men in
groote vergulde kapitale letteren een zeer uitvoerig Latijnsch opschrift
vindt. Boven dit tafereel ziet men eenen zandlooper met de wapens
van L i e r e en R e y g e b sb e r g e n , elk met eene kroon gedekt; een> Engel
houdt haar met eenen gevlochten eikenkrans; terwijl ter wederzijden
een naakt kindje Staat, deze wapens mede vasthoudende ; boven* deze
kindertjes verheft zieh aan beide zijden een wimpel, en onder hen is
. weder een feston van eiken bladeren geplaatst, waarop zij sehijnen te
rüsten. Deze feston ziet men achterwaarts opgaande en aan iedere
zijde door eenen strik gehouden wordende, in twee deelen verdeeld,
welks een deel ter regterzijde wederom in acht kwartieren van L i e r e ,
en aan de linkerzijde met even zoo veel van R e y g e r s b e r g e n is verdeeld,
zijnde alle deze kwartieren vier aan vier boven elkanderen geplaatst ;
verder is dit kunststuk met lijsten, lint-, strik- en ander loofwerk in
alles rijk geordonneerd, en met een ijzeren hek afgesloten, zoo dat
men het niet dan op eenen kleinen afstand beschouwen kan. De naald-
toren, die voorheen van buitengewone hoogte was, is in het laatst
der vorige eeuw veel verminderd. Thans nog gaat hij tot boveu het
dak opwaarts, waaraan men boven eene houten ballustrade ontmoet,
op hetwelk een spits geplaatst is, zijnde voorts naar behooren van een
goed uurwerk en twee klokken, die heele en halve uren voluit slaan,
nevens uur cn windwijzer voorzien. In vroeger tijd, en wel in het
jaar 1682, vond men ook op het koor een klein torentje, in hetwelk
mede eene klok hing, doch uit vrees, dat dit door zijnen ouderdoin
, ;nskorten en alzoo ongelukken veroorzaken, heeft men het
X b r o k e i ln de kerk is een uilerlijk fraai orgel dat er in het
S r 1765 in geplaatst is , en thans (1844) yern.euwd wordt.
J De R K . , die hier 290 in getal zijn, onder welke l l o Commum-
kanten worden tot de stat. van Oegügecst gerekend. In het jaar
S 97 is men begonnen, te K a t w u k , eene Roomscbe Katholijke kerk
J e bouwen in de Foorstraat, welke men niet verder dan onder het
dak schijnt gebragt te hebben, zijnde de opbouw daarvan , uit geb.ek
S fondsen , daartoe moeten’ gestaakt worden D.t gebouw ,s ge-
sloont en de pastorie wordt tot een woonhuis gebruikt.
In de nabijheid van den straatweg, tusschen de Beide-Katwijken is
eene begraafplaats voor de Israelieten van Leyden en uit den omtrek.
Het R a a d h u is of R e g th u is , in de Brugstraat, is een fraai
gebouw van de noodige kamers en vertrekken voorzien m den1 ouden
voorgevel was eene gallerij of uitstek, van welke alle de pubbkat.en
of besluiten van den Lande, voor de inwoners afgekzen werden dan
bii de vernieuwing van dit gebouw, in het jaar 1805, hee» men
die gallerij weggelaten, geschiedende de aflezing na dien tijd voör den
ingang van het Regthuis; het gebouw heeft mede eone klok, die bij
deze gelegenheid, en andere tusschen beide voorkomende zaken van
dien aard, ffeluid wordt. , ,
Ook heeft men er eene Dorpswaag, in de Kerhtraat, waann de
boter, kaas, hennip en andere waren gewogen worden. Omtrent de
stichting van het H. Geesthuis, ook wel het Gasthms gpiaamd,
waarin deze waag geplaatst is, vinden wij geheel geene aanteekemn-
gen als alleen, dat het van eenen zeer hoogen ouderdom moet zijn,
dewiil uit de dorps-rekenboeken blijkt, dat het reeds, in het jaar
1554, bekend is geweest. ln het jaar 1694 heeft men dit gebouw
veel vergroot, met eenen tuin voorzien, en tot een Proveniershuis,
voor fatsoenlijke lieden, aangelegd, waar een ieder, zoo men het
noemde, zijne kost koopen kon. Uit eene aanteekenmg in de ker-
kelijke aclen blijkt, dat dit H. Geesthuis in de eerste helft der
vorige eeuw is te niet gegaan an verlaten, waarop, in 1755, aan het
armbestuur vergund werd het in bezit te nemen , van welken tijd het
tot een Wees- en Armhuis der Hervormde gemeente werd mgengt.
Hier ter plaatse, hetgeen als icts zeldzaams op een dorp kan aan-
gemerkt worden, is mede eene Bank van Leening, in de Kerkstraat,
opgerigt. F rederik H endrik , Prins van Oranje , heeft haar aan het
d. geschonken , den 50 Maart van het jaar 1644 , en daartoe vol-
gens opene brieven octrooi verleend. Deze Yorst oefende dit regt
als bewind hebbende over de heerlijklieid van de beide Katwijken,
naar dien de heerlijke goederen van den Prins de L igne , aan wien
zij in eigendom toekwamen, waren aangeslagen, doordien hij den
Spanjaarden bleef toegedaan.
Dan yooral is als eene zeldzaamheid op een dorp aan te merken, de
stichting van een H o fje , volgens de instelling ter vrije inwoning cn ge-
deeltelijk onderhoud, van een achttal behoeftige weduwen , die geene,
toezigt behoevende, kinderen hebben, of bejaarde vrijsters, binnen de
republiek geboren, en ledematen van de Hervormde godsdienst. Mejuf-
vrouw A ntonia J acoba K oning , dochter van den Heer A driaan "Willem
K oning, in leven Leeraar der Hervormde gemeente te Noordwijkerhout,
doch overleden te Leyden den 2 Julij 1802, in den ouderdom van 42 jaren,
heeft bij uitersten wil, een aanzienlijk fonds vastgesteld en tot het bestuur
dezer inrigting vier Regenten benoemd, nevens ccn Rogent-Opziener,