la n d ; t e l t 172 h . , b e w o o n d d o o f 210 h u i s g e z . , n i t r a a k e n d e e e n e b e v o l -
k i n g v a n m i n i 1 1 0 0 i n w . , d i e m e e s t h u n b e s t a a n v in d e n in d eD la n d -
b o u w , d e w a rm o e s i e r d e r i j e n h e t m a t t e n m a k e n .
De Herv., die hier ruim 790 in ¡fetal zijn , maken , met die van
Grafhor s t , eene gem. uit, welke tot de klass. en ring van Kämpen
behoort, en in het geheej/ 11 SO zielen, onder welkeAoO Ledematen , / m
telt. De eerste , die in deze gem. het leeraarambt heeft waargeno-
men , is geweest W ilhelmus L aniüs , die in het jaar 1582 lierwaarts
kwam, en in het jaar 1583 naar Eiburg vertrok.
In geval van vacatuur maken beurtelings de Binnengeerfden en de
Buitengeerfden of Ingelanden , aldaar erfgeoamen genoemd, een drie-
tal , waaruit niet alleen leden van den regerenden kerkeraad , maar
ook allen, die immer, leden van den kerkeraad geweest zijn, indien
zij nog tot de gem. behooren , een beroep doen.
De R. K., van welke men er ruim 390 aantreft, worden tot de stat.
van Kämpen gerekend.
Men heeft in deze gem. eene school, welke gemiddeld door een getal
van 180 leerlingen bezocht wordt.
Het d. I J s selmu iden, in 1133 vermeld a l s I sselmuden , ligt 2 J u .
N. N. W. van Zwolle, £ u. N. O. van Kämpen, in een zeer- vrucht-
baar en aangenaam oord, en ontleeht zijnen naam van de vroegere
ligging aan den mond van den IJssel. Thans ligt het aan de binnen-
zijde van den dijk , en door breede uiterwaarden van den IJssel ge-
scheiden.
Voorheen was het eene stad , hoewel daarvan geene kenmerken meer
over zijn, zijnde het eene opene plaats. Men telt er, in de kom van
het d., 82 h. en 520 inw.
De kerk, voor de Hervorming aan de H. H. C r i s p in u s en C r i s p i n i a n b s
toegewijd, was een der kerken door de Bisschoppen van Utrecht ge-
schonken 'aan het kapittel van S t . I jE b u in c s te Deventer, hetwelk de
tienden daarvan trok, en telkens een hunner Kanunniken tot Priester
of Pastoor aanstelde, die dan door den Proost of den Deken van dit kapittel
werd ingewijd. Er waren twee vikarijen , als : die van S t . E lizabeth
, wiens bcdienaar tot bet lezen van twee missen gehouden was
en die van den H. M a r t i n a s , waarvan de bedienaar gehouden was, des
Vrijdags en Zondags, het altaar te bedienen. Deze kerk is een, fraai
gebouw, met eenen hoogen , spitsen toren , doch zonder orgel.
Vroeger stond in dit d. een Monnikenklooster.
Het oud adellijk Overijsselsch geslacht van I J sselmuiden onlleende
zijnen naam van deze plaats, en heeft vermoedelijk zijn stamhuis aldaar
bezeten.
Bij den watervloed van Februarij 1825 werd I J sselmuiden niet alleen
overstroomd , door de doorbraken onder Grafhorst, maar ook door eene
andere, tusschen Kämpen en Grafhorst ontstaan. Daar deze gem. veelal
zeer laag gelegen is, geraakte zij, op 5 of 6 huizen na, geheel onder
water, dat aldaar te middernacht, tusschen 4 en 5, Februarij, zijne
grootste hoogte bereikte en I J sselmuiden geweldig teisterde: 32 wonin-
gen werden weggespoeld, en 130 meer of min beschadigd ,. 35 menschen
verloren het leven , van de 1084 runderen , welke bij de telling
in 1824 alhier aanwezig waren , verdronken er 745 en daarenboven
32 paarden.
1JSSEL00RD, geh. op den Feluwenzoom, prov. Gelderland, kw.,
arr. en ruim 1 u. Z. O. van Arnhem, kant. en 2 u. N. W. vaa
Zevenaar, gem. en | u. W. van Westervoort.
ln overoude tijden plagt hier eene schans te liggen , voorzien van
vier punten of boiwerken, naar de plaats zijner ligging de schans van
IJsseloord genaamd. Deze sterkte strekte tot eenen belangrijken
twistappel , gedurende den Spaanschen oorlog. Naauwelijks had de
Spaanscbe Veldheer V brdugo , in het'jaar 1585, het kasteel bemagtigd
en daarvan bezit genomen , of de Graaf van M eors en N ieüw enaa r zocht
hem van daar te doen verhuizen. Op den 6 October des gemelden jaars
verscheen hij met achttien vaandels, zoo Engelschen als Duitschers,
voor de vesting, en maakte dadelijk een begin , zoo van de Veluwsche
als van de Betuwsche zijde, om haar te beschieten met negen stukken
geschut, waaronder twee heele kartouwen. Hierdoor leed men van
binnen aanmerkelijk nadeel , . doch herstelde het echter zoo spoedig
mogejijk ; van hunnen kant boden de belegerden dapperen wederstand
en sloegen menigen storm kloekmoedig af. In eenen uitval gelukte
het hun , onder meer anderen , die aan de Staatsche zijde sneuvelden ,
den dapperen Kapitein W illem van D oorn te doen vallen. Van drie
Staatsche uilleggers, die, rijkelijk met Soldaten bemand , uit hunne
masten dapper vuur gaven , schoten zij twee onbruikbaar, zoodat zij ,
ter naauwernood vlot wordende, met den stroom afdreven. De burg-
zaten, ondanks dit alles , vernomen hebbende , dat de belegeraars
zieh tot eenen nieuwen aanval gereed maakten , en geen kans ziende die
af te weeren,, vonden zieh eerlang genoodzaakt, om de sterkte over
te geven. Zij bedongen vrijen uittogt met volle wapenrusting , mits
zij evenwel de vaandels en trommen achterlieten.
De schans IJ sseloord bleef sedert dien tijd in de magt der Staten,
tot in de maand Augustus 1629, wanneer Graaf H en d r ik van
den B e r g h , geen kans ziende om ’s Hertogenbosch , door F r e b e r ik Hend
r ik , Prins van Oranje, belegerd, te ontzetten , naar den IJssel toog, en
door middel van kleine schuitjes, beneden I J s se lo o r b , te Westervoort
den stroom opgetrokken zijnde, in de Veluwe viel, met oogmerk, om
soorts op de schans eene kans te wagen. Op het gerucht, dat de
Spanjaarden naar den IJssel in aantogt waren, toog D ir k D ib b e t z ,
Rurgemeester van Arnhem, den 13 Julij, met dertig Bürgers ter stad
uit naar I J sselookd , tot bescherming der schans aldaar. De tijding
van des vijands aankomst bevestigde zieh, hoewel, wegens de duister-
nis aan het gezigt onttrokken, echter door het gedruisch der wapenen
en het getrappel der paarden. D ibbetz gedroeg zieh in dezen toestand
zeer omzigtig; hij boorde de ponten in den grond, belastte den uit-
legger, met zeven Soldaten bemand, ten teeken van waakzaamheid,
vuur te geven, en deed door de trommelslagers van bet burgervaan-
del, onder Hopman D ibbetz van U chten ,. die in het midden van den
nacht was aangekomen, Schotscbe en Engelsche marschen slaan, om
de Spanjaarden te doen vermoeden, dat de oever door krijgsbenden van
die natien bezet was. Deze krijgslist gelukte, want de vijand, hoewel
door eenen Priester, met het poortsluiten uit Arnhem gegaan, ver-
wittigd, dal er-geen bezelting binnen was , was zoo bevreesd voor tegen-
stand uit de IJsseloordsche-schans , waarop hij het gemunt had , dat hij
benedenwaarts zakte , | en aldaar met kleine schuitjes, op wagens aan-
gevoerd, zieh begon over te schepen. Een groot getal stond reeds op den
bodem der Veluwe, toen jnist twee Staatsche vaandels den oever
kwamen längs trekken en tegen de overgevarenen aanstieten, die tot
hnn groot voordeel uit een huis aan den IJssel zoo dapper vuur gaven
, dat de aanvallers, met verlies van den Engelschen Hopman
D ablis en ettelijke Soldaten , tot den terugtogt gedwongen werden