38 J E U .
deel in de bedijking van het Eiland begrepen , van welken polder by
nu een deel is en alzoo geen eigen behfeer heeft.
JERSEKE, d. op het eil. Zuid-Beveland, prov. Zeeland. Zie
*1 £RSEKF
JERSEKEDAM, b. op het eil. Zuid-Beveland, prov. Zeeland. Zie
Y e r sek e d a b .
JERSIKE, d. op het eil. Zuid-Beveland, prov. Zeeland. Zie Y e r s e k e .
JERSIKEDAM, b. op bet eil. Zuid-Beveland, prov. Zeeland. Zie
Y e r s e k e d a b .
IERST, I r s t of IJrst, voorm. adell, h. op de Over-Feluwe, prov.
Gelderland, distr. Feluwe, kw., arr. en 9 u. N. van Arnhem, kant.
en 4 n. 0 . Z. 0 . van Elburg, gem. Oldenbtoek, waartoe het behoorde.
JERUSALEM, voorm. abdij van Edele Jonkvrouwen der orde van
S t . A h g b s t in b s , op het eil. Zuid-Beveland., prov. Zeeland, in het
d. Biezelinge.
Zij was voortgesproten uit een klooster te Mechelen, waar deze
Nonnen Vietorinen genoemd werden , en zou , naar men wil , in het
jaar 961 of 962 gesticht zijn. Deze abdij i s , zoo door de Graven en
Gravinnen van Zeeland, als door andere Edelen . met vele schoone
goederen, voorregten , vrijheden, inkomsten en voordeelen begiftigd
geweest. Onder anderen hadden de Abdis en de abdij het regt van
voorstelling of eigenlijk van patroonaatschap tot de kerk van Schore.
Ook waren de Jonkvronwen van dit klooster zoo in aanzien , dat de
Deken en het 'kapittel van dezelfde orde te Antwerpen, benevens
de Regering dier stad, in het jaar 1317, aan den Officiaal van
Utrecht en de Abdis van dit klooster , door brieven verzochten , , om
eenige Geestelijke Zusters uit dit klooster , ten einde de ■ Vietorinen
of St. Margrietendaal te Antwerpen aan den gang te helpen. De
Abdis van Jerbsaleb zond, op dit verzoek, vijf Nonnen uit haar
klooster naai; Antwerpen, die aldaar met het stichten van die orde
een begin maakten. De laatste Abdis van dit klooster was Catharina
N e sk en s , die zieh , ten tijde van de heeldstormerij , met de papieren
naar Antwerpen begaf, en die in een houten kistje, met ijzeren banden
beslagen en van drie sloten voorzien, heeft gesloten. Zij over-
leefde alle hare Nonnen en overleed den 17 Januarij 1612.
JERUSALEM of K looster d er K rbisbroeders , B ewaa rder s van het
]{i G raf , voorm. kloost. te Culenborg, in het Jerusaletnssteegje, zieh
uitstrekkende van de Zandstraat tot aan den Dwarsweg.
J an IV , Heer van Culenborg, moet als de eerste aanlegger van dit
klooster worden aangemerkt, want deze gafin het jaar 1430 den Hof,
waar het gebouw gezet is. Het is echter eerst lang daarna , name-
lijkin het jaar 149 2 , door J a s p e r , zijnen kleinzoon , volbouwd. J ohannes
van den B roek , Vicaris van alle de Jerusalemsche' Geestelijken
in Nederland, had in het genoemde jaar eenen brief van vele vrijheden
en privilegien gegeven aan de weldoeners van dit konvent, bijzonder
recommandeerde hij het aan de Regering van Culenborg ; op den rug
van den brief staan de namen uitgedrukt: M elchior van C blenbobg ,
Schout; D. C o p ie r , S. de H a e n , C. M e l is s e n , G. van D ig t e r e n , A. van
Y ngen , J. van C b y k , S berbond , C. de M a n , D . B eerntsen , Scliepeiien.
Heer J asper bevestigde hunne vrijheden , met goedvinden Van G ijsb ert
van W a d e , Pastoor van St. Johanskerke, en werden deze nader be-
krachtigd , zoo door D ir k P e l s , Abt van Marienweerd, als door D a v id
van B obrgondie, den vijf en vijftigsten Bisschop van Utrecht. In het jaar
1494 werd het hoogaltaar in de kerk ingewijd, als ook het kerkhof. In
J E l l .
het midden van de kerk stond eene voorstelling van het graf des Heeren ,
zijnde zeer naauwkeurig en kunstig gemaakt naar het H. Graf, hetwelk
te Jerusalem, op den Calvarieberg, vertoond werd. Dit graf werd door
vele menschen met groote godvruchligheid bezocht. De kloosterlingen
werden te dien aanzien genaamd Broeders van het Graf des Heeren
van Jerusalem, ook wel Kruisbroederen. Zij waren in het zwart ge-
kleed en droegen daaronder een linnen kleed, hetwelk digt om bet
lijf sloot en getcekend was met een rood kruis. ln de rekening van
St. Barbarakerk .was aangeteekend : 1°. dat zij voor het zingen van
den Epistel en het Evangelie op de Hoogtijden , en voor hot lezen
van de vroegmis op dezelfde Hoogtijden , jaarlijks getrokken hebben
drie Vlaamsche ponden (18 guld.); 2°. dat zij gehouden waren de
ommegangen bij te wonen , waarvoor zij eenigen wijn ter vereering
kresen • 5°. dat zij dagelijks in de St. Barbarakerk eene mis moesten
lezen voor de weeskir.deren en daar ook letten op hun gedrag ;
4°. dat dit klooster onder het graafschap Culenborg 17 morgen 6 hond.
(14 bund. 73 v. r. 39 v. ell.) land in eigendom heeft bezeten.'
In het jaar 1520 hebben de Broeders van het Jerusalems-konvent
aan bet kapittel van St. Barbara jaarlijks een oud schild (1 guld. 40 cents)
toegelegd, opdat zij bidden zouden voor de ziel van D irk de Heesch
en zijne huisvrouw.
In het jaar 1373 konden de Abt en Conventualen van Marienweerd,
door den oorlog, in de abdij niet langer verblijven ; dien ten ge-
volge maakte men een contract met de Jcrusalems-broeders, öm bij hen
in te wonen.
Dit klooster is., van tijd tot tijd, te niet gegaan en nu geheel ver-
dwenen. Het begin van het verval daarvan is geweest het omver wer-
pen van het graf, door de beeldstormers j want hierdoor hield het be-
devaart gaan en het offeren op. De oorlog , die sedert 1572 tot 1576
gevoerd is , en daarna het ophouden van de dienst en het vertrek of
uitsterven der Monniken vermeerderde dit verval. Later is dit gebouw
geheel te niet gegaan , en de kerk reeds in bet jaar 1649 ingestort,
waarom G eorg F r e d e r ik , Graaf va n W a l d e k , als Voogd van zijn neef
H end rik W olraad , haar aan de Regering heeft geschonken , mits dat
zij het koor en torentje herstelden en de reparatie in het vervolg voor
hare rekening hielden.
Deze voorwaarden zijn echter niet gehouden , want eindelijk is het
koor ook ingestort, en de grond en opstal, in het laatst der zestiende
eeuw, verkocht, aan den Ileer P a b l C o e n r a a d P i c h t e l , die een gedeelte
van het kloostergebouw, als de eetzaal en slaapplaats der Monniken,
tot een voortreffelijk woonhuis heeft doen vertimmeren, hetwelk door
hem en zijne erfvrouw dog langen tijd daarna is bewoond geworden.
Dit heerlljk gesticht is in het jaar 1749 , door het afbreken van het-
geen er nog overig was, geheel verdweneD.
JERUSALEM , voorm. kloost., prov. Friesland, kw. Oostergoo ,
griet. Achtkarspelen. Zie G erkes-K loostbr. •
JERUSALEM, voorm. buit. in de vrije heerl. Schagen, prov. Noord-
Holland, arr. en 3J u. N. ten 0 . van Alkmaar, kant. en J u. Z. 0 . van
Schagen, gem. Barsmgerhorn-Kolhorn-en-Haringhuisen, 5 min. Z. van
Haringhuizen , waartoe het behoorde.
Er Staat thans niets meer dan eene arbeiderswoning, welke dien
naam draagt.
JERUSALEM, voorm. buit. in Schieland, prov. Zuid-Holland, arr.
en kant. Rotterdam, 20 min. N. 0 . van daar gelegen.